Η ναφθαλίνη της μονοτονίας και η ρόμπα της εργάτριας

Καλωσορίζουμε στην εγχώρια εκδοτική παραγωγή το βιβλίο «Μόδα. Στον αστερισμό της νεωτερικότητας» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Κοινωνικές σπουδές» που επιμελείται ο κοινωνιολόγος Παναγής Παναγιωτόπουλος εμπλουτίζει τις οπτικές θέασης του σύνθετου φαινομένου της μόδας. Το οποίο από αυτή τη στήλη προσπαθούμε να καταγράψουμε, να κατανοήσουμε, γιατί όχι και «να σετάρουμε» (χρησιμοποιώντας την ορολογία των πωλητών και των αμπιγιέρ όταν από μεμονωμένα κομμάτια φτιάχνουν looks και σύνολα) με το πεδίο της πολιτικής και ό,τι σήμερα σημαίνει πολιτική.

Από τις βιβλιογραφικές αναφορές της «Μόδας» το απόσπασμα από το έργο του αμερικανού κοινωνιολόγου Herbert Blumer, «Fashion: From class differentiation to collective selection» μοιάζει να ταιριάζει στην τρέχουσα επικαιρότητα. Ο Blumer θέτει ως προϋποθέσεις εκδήλωσης της μόδας στα πεδία της σύγχρονης ζωής τα εξής: «πίεση για αλλαγή, οι ανοιχτές πόρτες στην καινοτομία, η ανεπάρκεια ή η μη διαθεσιμότητα αποφασιστικών δοκιμών της αξίας των προτεινόμενων μοντέλων, η προσπάθεια των προσωπικοτήτων με κύρος να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν το κύρος τους μπροστά στις εξελίξεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούν και η αναζήτηση από τους ανθρώπους μίας ικανοποιητικής έκφρασης των νέων και ασαφών προτιμήσεων».

Κρατάμε το σημείο «προσωπικότητες που προσπαθούν να σταθούν μπροστά στις εξελίξεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούν». Επισήμανση στα μέτρα της φιγούρας Αλέξη Τσίπρα, αφού αυτό επιδιώκει με την έκδοση ενός βιβλίου, μία διάλεξη στη Σορβόνη, μία παραίτηση από το βουλευτικό αξίωμα. Και με την ίδια, σήμα κατατεθέν του, περιβολή: το κοστούμι με ανοιχτό πουκάμισο, χωρίς γραβάτα.  Και πιο κάτω ο αμερικανός κοινωνιολόγος που παρατηρεί τις συλλογικές επιλογές της κοινωνίας δίνει έμφαση στην «ικανοποιητική έκφραση των νέων και ασαφών προτιμήσεων» την οποία οι άνθρωποι γενικώς αναζητούν στη μόδα των ρούχων. Ασαφής προτίμηση, αναζήτηση ικανοποίησης στη διάρκεια μίας εβδομάδας που έδειξε ότι το καινούργιο έρχεται. Χωρίς να σημαίνει ότι το νέο είναι ό,τι καλύτερο στη διεθνή σφαίρα της πολιτικής. Η Γαλλία σε κυβερνητικό αδιέξοδο, το Ισραήλ με τάση να απομονωθεί στον εαυτό του, Ουκρανία – Ρωσία σε διαρκή σύγκρουση, ο πρόεδρος των ΗΠΑ να στέλνει στρατό στις Πολιτείες των Δημοκρατικών κυβερνητών. Σε αυτές τις λίγες μέρες που έγιναν τόσα πολλά, ας προσθέσουμε και το συμπύκνωμα προσδοκιών και θεάματος που πρόσφερε το παράλληλο σύμπαν της εβδομάδας μόδας στο Παρίσι. Γιατί εκεί φαίνεται ότι οι πλανήτες της μόδας ευθυγραμμίστηκαν και έστειλαν ένα διευκρινιστικό μήνυμα. Μέσα από αρκετές συλλογές δημιουργοί οι οποίοι κατορθώνουν να ξεχωρίζουν με γνώσεις, ευαισθησία και γούστο αναμετρήθηκαν με το πνεύμα των καιρών προτάσσοντας συνέπεια στις αρχές τους.

Οι Γάλλοι μάς διδάσκουν συχνά ότι η μόδα είναι μία κουλτούρα, επισημαίνοντας από κάθε τους πεδίο (κοινωνιολογία, φιλοσοφία, ιστορία της τέχνης) ότι μόνη της είναι κενή νοήματος. Εκτός κι αν την παντρέψουμε – ή μήπως (πάλι) τη «σετάρουμε» – με το σινεμά, τη μουσική, τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη γλυπτική. Τότε παίρνει θέση και ευθυγραμμίζεται με τον κόσμο, δείχνοντας την οικειότητά της με αυτόν. Εστω και αν ο εφήμερος χαρακτήρας της θα τη στρέψει ξανά προς μία ασαφή αναζήτηση.