«Σκέφτομαι τα εργαστήρια χειροτεχνίας σαν καταφύγιο»

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και από πολύ μικρή ο κοσμηματοποιός πατέρας της την άφηνε να παίζει με ό,τι έβρισκε στον πάγκο του εργαστηρίου του. Η Χρυσάνθη Κουμιανάκη έμαθε να μαζεύει ό,τι της «γυάλιζε» στο μάτι ανεξάρτητα από την οικονομική του αξία, αλλά με βάση το δικό της ιδιάζον σύστημα ταξινόμησης που αποσκοπούσε σε μια συλλογή ευρεθέντων αντικειμένων, οργανικών μορφών σε κήπους, αμμουδιές, χαλάσματα. Και όταν οι κύκλοι σπουδών και μεταπτυχιακών στην τέχνη και τη γραφιστική έκλεισαν, άρχισε να δημιουργεί εγκαταστάσεις που συνδυάζουν γλυπτική, σχέδιο, εκτυπώσεις, περφόρμανς, βίντεο και ήχο. Για να πει με τα έργα της αυτό που την ενδιέφερε να σχολιάσει: τον δημόσιο χώρο, τη φθορά και τη χρήση του, αλλά και τις κοινωνικές σχέσεις.

Τα τελευταία χρόνια τα έργα μου ξεκινάνε από τις βόλτες που κάνω στην πόλη. Από αυτές τις βόλτες μαζεύω πράγματα ή φωτογραφίζω ό,τι μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της τελευταίας μου δουλειάς σκέφτομαι τα δίχτυα που καλύπτουν τα κτίρια, τα ερείπια ή όλες αυτές τις καλυμμένες κτιριακές επιφάνειες που βλέπω να υπάρχουν τελευταία σε μεγάλο μέρος του κέντρου και βρίσκονται σε εξέλιξη.

Τα βιομηχανικά αυτά υφάσματα που άλλοτε κινούνται στον αέρα και κάποτε αποχωρούν μου έφερναν συνειρμούς και μου θύμιζαν βάρκες, ιστία να ανεμίζουν ή κύματα. Ή πάλι το πράσινο σε έναν κενό χώρο, όπως είναι ένα πάρκο. Σκεφτόμουν ότι κάνω συνειρμούς για πράγματα που ενδεχομένως μου λείπουν στην πόλη. Θέλησα να κάνω κάτι με αυτά τα υλικά που κάνουν προσωρινό καμουφλάζ στην ιστορία της πόλης.

Πήγαινα νωρίς τα πρωινά στο εργαστήριό μου και πριν ανοίξω υπολογιστή, χωρίς το κινητό δίπλα μου, άρχιζα να τραβάω ελεύθερα γραμμές στο χαρτί. Αυθόρμητα έκανα σχέδια προσπαθώντας να μιμηθώ αυτό το δίχτυ. Και επειδή ήταν πολύ πρωί και είχε ησυχία άκουγα τον ήχο του μαρκαδόρου πάνω στο χαρτί: «φσς, φσς»… Πραγματικά ακουγόταν σαν κύμα. Το έκανα καθημερινά σαν αυτοσυγκέντρωση. Αλλά και για να μετράω τον χρόνο. Κάθε μέρα για μία ώρα σχεδίαζα με πράσινο ή μπλε μαρκαδόρο γραμμές στο χαρτί και μετά έμπαινα στον ρυθμό της δουλειάς. Το σχέδιο λειτούργησε ως μία γραφή που παραπέμπει στη μηχανική διαδικασία της ύφανσης, προετοιμάζοντας το έργο μου «Hide or Disguise» στον χώρο της CAN Χριστίνα Ανδρουλιδάκη.

Με τους τεχνίτες της Νηματουργίας Μέντης – Αντωνόπουλος του Μουσείου Μπενάκη δουλέψαμε μαζί τη δημιουργία νέων υφαντών υφασμάτων πάνω στην ιδέα μου να μεταγράψω τις βιομηχανικές λινάτσες και τα πλαστικά ευτελή καλύμματα. Εχω μεγάλη αγάπη σε αυτό το εργαστήριο από το 2014 που τους γνώρισα και συνεχίζω να δουλεύω εκεί πολλά από τα έργα μου ή να παίρνω έμπνευση από τον ρυθμό μιας υφαντικής μηχανής. Ετσι αγόρασα ένα βιομηχανικό ύφασμα από κατάστημα στην οδό Αθηνάς, το πήγα στη Βιργινία Ματσέλη στο ΝΗΜΑ και αντέγραψα ακριβώς την ύφανσή του με νήματα από ρεγιόν κλωστές. Αρχικά ξεκινήσαμε με μπλε χρώμα, αλλά στην πορεία της ύφανσης άρχισα να προσθέτω και να αλλάζω χρώματα. Εγινε ένα υφαντό σε εξέλιξη. Επειδή είχα τον συνειρμό με τη θάλασσα, έφτιαχνα χρώματα του θαλάσσιου βυθού. Το σκεφτόμουν σαν μαγικό πέπλο που κρύβει αυτό που βρίσκεται στο εσωτερικό των κτιρίων και κάποια στιγμή θα ανοίξει για να δούμε τι απέγινε η πρόσοψή τους.

Νιώθω σαν να φτιάχνω κάποιους σταθμούς μέσα στην πόλη. Με το νήμα από το οποίο γίνεται το υφαντό δίχτυ, μια προηγούμενη σειρά έργων που έκανα χρησιμοποιώντας τεχνική ψάθας για καπέλα, τα κοσμήματα που σχεδιάζω και επεξεργάζομαι σαν να πρόκειται για νήματα και σχηματίζονται με 3d εκτυπώσεις. Μια κουκκίδα για ένα εργαστήριο όπου φτιάχνονται καπέλα, μία άλλη με κατασκευές χάρτινων κουτιών, άλλο σημείο για βαφή μπατίκ.

Προσπαθώ μέσα από τη διαδικασία των έργων μου να αναπτύξω παράλληλα ένα δίκτυο χειροτεχνών της πόλης και μέσα από τα εργαστήρια παραγωγής τους να υπογραμμίσω ότι διατηρούν, εξελίσσουν, αναβιώνουν σύνθετες, σπάνιες και χρονοβόρες τεχνικές. Νιώθω πολύ καλά όταν βρίσκομαι μέσα σε αυτούς τους χώρους. Τους σκέφτομαι σαν καταφύγιο. Και στη διαδικασία της παραγωγής, πάντα μου άρεσε να συνεργάζομαι με πολλούς ανθρώπους. Η συνομιλία μού δίνει πολύ περισσότερα πράγματα από το να κάθομαι μόνη μου στο εργαστήριο.

Τον τελευταίο χρόνο νιώθω ότι η εργασία γίνεται ακόμη πιο μοναχική. Ενα μεγάλο μέρος της γίνεται μονοδιάστατα μέσα στο κινητό. Οταν πηγαίνω στο κέντρο του Ψυρή, στο εργαστήριο της Λίζας για τα καπέλα, μου κάνει εντύπωση που τελευταία όλα τα γύρω καφέ έχουν μετατραπεί σε άτυπα γραφεία.

Πας να πιεις καφέ σε ένα κατάστημα και ντρέπεσαι να μιλήσεις για να μην ενοχλήσεις τον κόσμο που είναι σκυμμένος στις οθόνες των λάπτοπ του. Σοκαριστικό.