«Η ποίηση του Παζολίνι δεν οριοθετείται»
Οταν τη νύχτα της 2ας Νοεμβρίου 1975 δολοφονήθηκε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι στην Οστια της Ιταλίας, ο χαμός του έφερε και την αρχή μιας «μυθολογίας». Η παράσταση «Οστια – Αυτό είναι το σώμα μου» στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης εμπνέεται από αυτή και τη ζωντανεύει μέσα από τις αφηγήσεις πέντε γυναικών, εμπνευσμένες από τις αντίστοιχες ηρωίδες του έργου του.
«Ζούμε περιστοιχισμένοι απ’ τις εικόνες μας. Σ’ ένα ταξίδι, κάποτε, έγραψα στο τετράδιό μου κάπου κοντά στη λίμνη Λουγκάνο – ο θάνατος μας παραμονεύει παντού, αλλά δεν υπάρχει το τέλος. Ηταν η πρώτη φορά που σκέφτηκα ότι ίσως να μπορέσω να γράψω κάτι σε σχέση με τον “επισκέπτη”, έχοντας στο μυαλό μου το “Θεώρημα” (του), την αγαπημένη μου ταινία και βιβλίο», αναφέρει ο Αντρέας Μαντάς, που είχε την αρχική ιδέα της παράστασης, υπογράφει το κείμενό της και τη σκηνοθετεί μαζί με τη Λουκία Μιχαλοπούλου. «Στα δικά μου μάτια, οι ηρωίδες του Παζολίνι δεν ήταν ποτέ εξαρχής “ώριμες” αλλά “μαθητευόμενες”, που πριν μπουν για τα καλά στην περιπλάνηση περνούσαν από ένα στάδιο μύησης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το τέλος τις έβρισκε πιο πεφωτισμένες. Απλώς ακολούθησα το νήμα. Τώρα που έχει περάσει κάποιο διάστημα που το έχω γράψει και έχει φύγει από πάνω μου, ίσως να ευθύνεται και η “ανάγνωση” της Λουκίας, τις καταλαβαίνω καλύτερα και μ’ αρέσει αυτή η σκυτάλη που δίνει η μία στην άλλη».
Με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε δεκαετιών από τη δολοφονία του Παζολίνι, η «Οστια» μεταφέρει στη σκηνή τη ζωή και το έργο του ως ένα ωμό, σωματικό και ποιητικό σύμπαν. «Για μένα το φως είναι η ποίηση. Σε κάθε μου βήμα προσπαθώ να βρω τρόπους για το πώς αυτή θα λειτουργήσει στον κενό χώρο. Σε κάθε νέα παράσταση περνάω από ένα στάδιο τύφλωσης σε ό,τι αφορά αυτό που λέγεται σκηνοθεσία. Οι τυφλοί ζουν σε δωμάτια που είναι πάνω απ’ τα δικά τους, με όνειρα αδιευκρίνιστα και απόλυτα. Κάπως έτσι είναι και η σκηνοθεσία. Στη συγκεκριμένη παράσταση, νομίζω ότι η Λουκία και εγώ θελήσαμε να παρουσιάσουμε κάτι γυμνό, ουσιαστικό, χειροποίητο», επισημαίνει ο σκηνοθέτης. Μαζί του συμφωνεί και η Λουκία Μιχαλοπούλου: «Αισθάνομαι πως η ποίηση δεν μπορεί να οριοθετηθεί και οι δημιουργοί της, όπως ήταν και ο Παζολίνι, χωράνε αλλά ταυτόχρονα ασφυκτιούν παντού. Το θέατρο είναι ένας τέτοιος τόπος, ένας φωτεινός ουρανός αλλά και μαύρη τρύπα. Αυτή την αντίφαση έχω στο μυαλό μου γι’ αυτόν τον ποιητή, κάτι πολύ συγγενικό με αυτό που λέμε θεατρική πράξη», υπογραμμίζει από την πλευρά της.
Στη διάρκεια της παράστασης, η ίδια γίνεται η Μαρία, η Μάμα Ρόμα, η Ιοκάστη, η Εμίλια η υπηρέτρια και η Μήδεια. «Θα με ενδιέφερε να μοιάζει σαν ένα ταξίδι ενός πλάσματος στην ίδια χώρα αλλά σε αντιφατικά συγγενικές πόλεις / σταθμούς. Σαν, παραδείγματος χάριν, ένα ταξίδι στην Ιταλία, από τη Νάπολι και τη Ρώμη μέχρι τη Σιένα, την Πίζα, την Μπολόνια… Φυσικά και επηρεάζομαι από αυτές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν παίζω αυτές και να ‘θελα, βέβαια. Ποιος ξέρει πώς παίζονται. Τα περάσματα με ενδιαφέρουν, ο κοινός άξονας που είναι η μήτρα, το πένθος για το χαμένο παιδί και ο φωτεινός θρήνος», παραδέχεται.
«Ολα ξεκινούν από τη μήτρα»
Κατά την εξέλιξη της αφήγησης, αυτό που συνδέει τις γυναίκες μεταξύ τους είναι ένας πατέρας. Το ίδιο χώμα. Στην ουσία, θα μπορούσε να είναι το ίδιο πρόσωπο. Να είναι όλες τους η Σουζάνα, η μάνα του Παζολίνι. «Η μήτρα. Από εκεί ξεκινούν όλα κι εκεί επιστρέφουν. Με αυτή συνδιαλεγόμαστε σε όλη μας τη ζωή. Η μήτρα γεννάει και ρουφάει, συνεπώς είναι και η βάση κάθε δημιουργίας αλλά και κάθε τραγωδίας», επισημαίνει η ηθοποιός, η οποία συνυπάρχει στη σκηνή με τους σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Αντώνη Κωστόπουλο και Γαβριήλ Ζήση.
Στις πρώτες της αναμετρήσεις με το οριακό σύμπαν του Παζολίνι, η ίδια δεν αναλαμβάνει απλώς μια ερμηνευτική πρόκληση, αλλά κάνει μια προσωπική βουτιά σε ερωτήματα, συναισθήματα και βιώματα. «Είμαι ακόμα στη διαδρομή. Μια μεγάλη στάση γίνεται τώρα που μπήκε το κοινό. Είναι πολύ παράξενη η αντίφαση που ζητά ο ποιητικός λόγος. Οι ηρωίδες αποτελούν κομμάτι έμπνευσης και αφορμής για την παράσταση, δεν γίνομαι καμία από αυτές», σημειώνει.