Στη δίνη νέου σκανδάλου υποκλοπών

Μετά το Pegasus και το Predator, ένα νέο λογισμικό εμπλέκεται σε σκάνδαλο υποκλοπών στην Ευρώπη, έχοντας εντοπιστεί μεταξύ άλλων και σε ελληνικά κινητά.

Αυτή τη φορά, το σκάνδαλο αφορά το κατασκοπευτικό λογισμικό παρακολούθησης Graphite της ισραηλινής εταιρείας Paragon Solutions, η οποία τον τελευταίο χρόνο έχει εξελιχθεί σε πρωταθλήτρια της συγκεκριμένης αγοράς.

Την είδηση ότι ανάμεσα σε 90 διαπιστωμένους στόχους συμπεριλαμβάνονται και στόχοι στην Ελλάδα και την Κύπρο αποκάλυψε το βράδυ της Τετάρτης η ιταλική κυβέρνηση.

Η αποκάλυψη προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία ανακοίνωσε προχθές ότι έχει ξεκινήσει έρευνα για την παραβίαση προσωπικών δεδομένων χρηστών της εφαρμογής WhatsΑpp από το κακόβουλο λογισμικό, «σε συνέχεια υποβληθείσας σχετικής γνωστοποίησης της εταιρείας».

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», η Αρχή δεν αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις, αφού είχε λάβει τη σχετική ενημέρωση πριν από περίπου δύο εβδομάδες και έχει έρθει ήδη σε επαφή με το ευρωπαϊκό τμήμα της WhatsApp, που έχει τη βάση του στην Ιρλανδία.

Πώς έφτασε το νήμα στην Αθήνα. Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε στην Ιταλία από τον Francesco Cancellato, αρχισυντάκτη της ερευνητικής ιστοσελίδας Fanpage που είναι επικριτική στην κυβέρνηση Μελόνι και έχει δημοσιοποιήσει έρευνες για την πολιτική της στο Μεταναστευτικό.

Ο Κανσελάτο ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε πως το κινητό του είχε μολυνθεί και ακολούθησαν δύο ακόμη επιβεβαιωμένα θύματα, μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Μεταναστευτικό.

Η ιταλική κυβέρνηση διαψεύδει κατηγορηματικά ότι οι ιταλικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν το λογισμικό για την παρακολούθηση των παραπάνω στόχων, ενώ δήλωσε πως διακόπτει τη χρήση του από τις κρατικές υπηρεσίες. Η Paragon Solutions, από τη μεριά της, δήλωσε ότι ήταν δική της η απόφαση να αναστείλει τη συνεργασία της με την Ιταλία.

Επισημαίνεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης παρακολούθηση ακτιβιστών και δημοσιογράφων που ασχολούνται με το Μεταναστευτικό. Παρόμοια υπόθεση είχε προκύψει, άλλωστε, και στην Ελλάδα όταν αποκαλύφθηκε ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε με «νόμιμη επισύνδεση» δημοσιογράφο που ερευνούσε υποθέσεις επαναπροωθήσεων.

Οι μολύνσεις με το Graphite εντοπίστηκαν με τη συνδρομή του Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο, της μοναδικής ερευνητικής ομάδας που ειδικεύεται στον εντοπισμό ψηφιακών απειλών. Το Citizen Lab ήταν αυτό που είχε εντοπίσει για πρώτη φορά το Pegasus και το Predator στην Ελλάδα και είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στις ελληνικές Αρχές για τη διερεύνηση της υπόθεσης, χωρίς ωστόσο να λάβει ανταπόκριση.

Οσο για τους στόχους, αυτοί έμαθαν ότι παρακολουθούνταν λαμβάνοντας ειδοποίηση από την εφαρμογή WhatsApp, που τους ενημέρωνε ότι το κινητό τους τηλέφωνο έχει στοχοποιηθεί. Για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητάς τους, η WhatsApp δεν δίνει τα στοιχεία όσων έχουν στοχοποιηθεί, παρά ενημερώνει τους ίδιους προσωπικά. Ετσι δεν γνωρίζουμε ούτε πόσοι ούτε ποιοι είναι οι παρακολουθούμενοι στόχοι στην Ελλάδα.

Εγινε γνωστό, ωστόσο, ότι πολλοί από τους συνολικά 90 ευρωπαϊκούς στόχους είναι δημοσιογράφοι και μέλη οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα, την Κύπρο, το Βέλγιο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Αυστρία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία. H εταιρεία έχει κινητοποιήσει τις αρμόδιες Αρχές στις παραπάνω χώρες. Καθώς η αρχική έρευνα αφορά ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, εκτιμάται ότι οι στόχοι που θα εντοπίσουν η WhatsApp και το Citizen Lab θα είναι πολλαπλάσιοι.

Ποια είναι η Paragon Solutions.

Η εταιρεία που πουλάει το Graphite απασχολεί εντόνως τον τελευταίο χρόνο τις επικεφαλίδες των ειδικών ιστοσελίδων που ασχολούνται με ζητήματα κυβερνοασφάλειας αφού κινείται δυναμικά στη συγκεκριμένη αγορά, υποσχόμενη ότι ξεχωρίζει εκεί που απέτυχαν οι NSO και η Intellexa, οι εταιρείες που συνδέθηκαν με τα σκάνδαλα κατάχρησης του Pegasus και του Predator.

Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2018 από πρώην μέλη των υπηρεσιών πληροφοριών του Ισραήλ, ενώ στο διοικητικό της συμβούλιο συμμετέχει και ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ. Μάλιστα, όπως αποκάλυψε το Euractiv, τον Ιούλιο του 2024 απέκτησε και έδρα στη Γερμανία, στο Αμβούργο, δηλώνοντας ως δραστηριότητα «υπηρεσίες πληροφορικής». Δημοσίευμα της «Guardian», που επικαλείται πηγή της εταιρείας, υποστηρίζει πως αυτή την περίοδο έχει 35 πελάτες. Το βασικό προϊόν της, το Graphite, λειτουργεί στοχεύοντας τις εφαρμογές επικοινωνίας όπως το WhatsApp, το Telegram και το Signal.

Πριν γίνει γνωστή η συνεργασία της με την Ιταλία, η Paragon Solutions έφτασε ως τις ΗΠΑ. Το φθινόπωρο του 2024 έγινε γνωστό ότι πέτυχε να υπογράψει συμβόλαιο με την ICE, την υπηρεσία μετανάστευσης των ΗΠΑ.

Το συμβόλαιο «πάγωσε» ωστόσο, με παρέμβαση του Λευκού Οίκου, λόγω της άποψης της κυβέρνησης Μπάιντεν ότι τα κατασκοπευτικά λογισμικά ιδιωτικής πώλησης («μισθοφορικά» τα λένε συχνά) συνιστούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Η εταιρεία δεν αποκαλύπτει, φυσικά, ποιοι είναι οι σημερινοί πελάτες της. Δηλώνει όμως ότι δεν πουλάει τα λογισμικά της σε μη δημοκρατικές χώρες, αλλά ούτε και σε δημοκρατικές χώρες που έχουν εμπλακεί σε σκάνδαλα παραβίασης.

Οπως η Ελλάδα. Θέλει, λέει, να ξεχωρίζει για τις «αξίες» της, αν και οι ισχυρισμοί αυτοί ελέγχονται. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο πως όσοι μελετούν τα λογισμικά αυτά συνηθίζουν να τα συγκρίνουν με όπλα. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι τα φτιάχνεις και τα πουλάς με τις καλύτερες προθέσεις, είναι βέβαιο πως θα βρεθούν χρήστες να τα εκμεταλλευτούν.