Σήμερα γιορτάζει όλη η Γη

Για να είμαι ακριβής, χθες γιόρταζε όλη η Γη αλλά, λόγω ειδησεογραφίας, μετέφερα τη γιορτή, σε αυτήν τη στήλη, μία μέρα μετά. Πάντως σαν χθες, πριν από 21 χρόνια, σε ένα δωμάτιο της εστίας του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ένας φοιτητής που έμοιαζε λίγο με χαριτωμένο καρτούν, ανακάλυπτε το μέλλον. Το ήξερε άραγε τότε; Μια ρομαντική εκδοχή των γεγονότων θα ήταν πως όλα έγιναν τυχαία. Η πιο ρεαλιστική και η πιο πιθανή όμως λέει ότι τα μεγάλα «ανοίγματα» γίνονται συνειδητά. Ισως χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο αλλά, οπωσδήποτε, με όραμα.

Και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ – διότι περί αυτού πρόκειται – δεν μπορεί παρά να είχε όραμα εκείνη την ημέρα που έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Facebook και κατ’ επέκταση των σόσιαλ μίντια. Που εξελίχθηκε όχι μόνο στη μεγαλύτερη «βελούδινη» επανάσταση του αιώνα που διανύουμε αλλά και μία από τις μεγαλύτερες του περασμένου σε ό,τι αφορά την επικοινωνία (με την όσο πιο ξεχειλωμένη γίνεται έννοια του όρου). Η ταινία «The social network» παρουσίασε μία ακόμη πιο ρομαντική εκδοχή αυτής της ιστορίας αποδίδοντας την απαρχή του Facebook στην επιθυμία του Ζάκερμπεργκ να βρει κορίτσι. Κάτι που δεν ισχύει αφού ήδη εκείνη την εποχή είχε δεσμό με τη μετέπειτα σύζυγό του Πρισίλα Τσαν. Η αλήθεια είναι πως ο 20χρονος τότε φοιτητής πειραματιζόταν στο Ιντερνετ. Ψαχνόταν για κάτι πέρα από το Google μέσω του οποίου ο χρήστης είχε πρόσβαση στις ειδήσεις και τη Wikipedia που του έδινε πληροφορίες. Βέβαια, στην πραγματικότητα, την ιδέα τη δούλευε από την εφηβεία του και είχε ήδη λύσει πολλά προβλήματα έτσι ώστε, όπως ο ίδιος έχει πει, για να στήσει την πρώτη εκδοχή της πλατφόρμας τού πήρε δύο εβδομάδες. Και το πρώτο 24ωρο της εφαρμογής 1.200 φοιτητές του Χάρβαρντ είχαν ήδη εγγραφεί.

Αρχικά, πρόσβαση στο Facebook είχαν μόνο οι φοιτητές του σπουδαίου αμερικανικού πανεπιστημίου. Και λίγο αργότερα όλοι οι σπουδαστές της Ivy League, της ομάδας δηλαδή με τα οκτώ καλύτερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2006 άνοιξε για όλους, φτάνει να είχαν συμπληρώσει τα 18 τους χρόνια (από το 2008 αρχίζουν και οι μαζικές εγγραφές χρηστών στη χώρα μας). Το 2009 στο Facebook εμφανίστηκε ο αντίχειρας του like. Και τον επόμενο χρόνο η πλατφόρμα σπάει το φράγμα των πεντακοσίων εκατομμυρίων χρηστών. Που έναν χρόνο αργότερα ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο. Ενώ το 2021 οι ενεργοί χρήστες πλησίασαν τα τρία δισεκατομμύρια, δηλαδή οι μισοί, περίπου, άνθρωποι στον πλανήτη. Εν τω μεταξύ είχαν γίνει πολλές αναβαθμίσεις, είχαν προστεθεί καινούργιες εφαρμογές, είχε γίνει ένας «αληθινός» ψεύτικος κόσμος (σε σημείο που να μην ξέρω αν τα εισαγωγικά ταιριάζουν καλύτερα στο αληθινός ή στο ψεύτικος).

Σήμερα, το Facebook θεωρείται το μέσον ημών των μπουμεράδων που είμαστε, λένε, πολυλογάδες και μας αρέσουν τα μεγάλα κείμενα και οι αναλύσεις, ενώ στα άλλα σόσιαλ επικεντρώνονται περισσότερο στην εικόνα. Και ο 20άρης φοιτητής που έμοιαζε με χαριτωμένο καρτούν, έχει πατήσει πια τα 40, τα τελευταία χρόνια το όνομά του «παίζει» στις πρώτες θέσεις των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου και ανήκει στους στενούς συνεργάτες του Τραμπ.

Μυστικά και ψέματα

Είναι το μέσον που αγαπάμε να μισούμε. Δικαιολογημένα, αφού σε τέτοια μεγέθη δεν μπορεί να βγει «ισολογισμός» για να δούμε αν είναι περισσότερα τα «κέρδη» ή οι «ζημιές» (για τους χρήστες εννοώ). Εχει κατηγορηθεί για τη διακίνηση προσωπικών δεδομένων, για επηρεασμό εκλογικών σωμάτων, για χειραγώγηση των χρηστών. Εχει επιτύχει την απόλυτη εξίσωση προς τα κάτω αφού εκεί μέσα η γνώμη για τον σεισμό ενός, για παράδειγμα, υδραυλικού έχει την ίδια βαρύτητα με αυτήν ενός σεισμολόγου. Εχει δημιουργήσει περσόνες τύπου Φρανκενστάιν, πλασματικές δημοφιλίες, έχει απελευθερώσει τοξικότητα, έχει συρρικνώσει την έννοια της συμμετοχής στα κοινά αφού αντικατέστησε τη φυσική παρουσία με τη φεϊσμπουκική ανάρτηση. Για άλλους είναι ο «ρουφιάνος» και για άλλους μια συντροφιά. Είναι όμως πολλοί αυτοί που απορώ πώς ζούσαν προ Facebook.