DeepSeek και Deep Sick

Κάποιος άλλος θα θύμωνε. Εγώ χαμογελάω όταν η πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης μου ζητάει να αποδείξω ότι είμαι άνθρωπος προκειμένου να τη χρησιμοποιήσω. Διότι είναι χαριτωμένο. Μία μηχανή, που παριστάνει τον άνθρωπο, απαιτεί να βεβαιώσεις ότι δεν είσαι και εσύ μηχανή. Και αφού συνδεθείς, σε ρωτάει πώς μπορεί να σε βοηθήσει. Εδώ προκύπτει ένας καινούργιος ορισμός για την αμηχανία. Στέκεσαι μπροστά στην οθόνη με διαθέσιμη όλη τη γνώση, το κλειδί που λύνει μυστήρια και ανοίγει κλειστές πόρτες, όμως δεν ξέρεις τι να ρωτήσεις. Και ενώ βρίσκεσαι μπροστά στο θαύμα, όπως ο πρωτόγονος δίπλα στη φωτιά, το αντιμετωπίζεις ως κάτι εντελώς φυσιολογικό. Ως κάτι που υπάρχει, είναι εκεί, όπως ο διακόπτης για το φως και η βρύση.

Οσοι είμαστε άνω των 50, συγκροτούμε μία μοναδική γενιά. Τη μοναδική που μπορεί να χειριστεί τον κόσμο και στις δύο εκδοχές του, την αναλογική και την ψηφιακή. Οι μεγαλύτεροι από μας δεν τα καταφέρουν με τα ψηφιακά. Οι μικρότεροι δεν έχουν ζήσει τα αναλογικά. Ετσι και μία εξωτική μαγνητική καταιγίδα μετατρέψει τον κόσμο σε ψηφιακά ερείπια, είμαστε οι μόνοι που μπορούν να τον λειτουργήσουν ξανά. Και αυτόν τον καιρό ζούμε την επιστημονική φαντασία της νιότης μας. Αν μας τα περιέγραφες όλα αυτά στη δεκαετία του ’80, θα σε ρωτούσαμε σε ποια ταινία τα είδες. Τηλεδιάσκεψη έκαναν μόνο στο Star Trek. Και ο υπολογιστής, ο μηχανικός θεός με απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις, ήταν ένα μεταλλικό τέρας που μούγκριζε και ξερνούσε κομμάτια από χαρτί. Ωστόσο η επιστημονική φαντασία δεν προέβλεψε τα smart phones, το Ιnternet και τα social media. Το κυριότερο: μήτε η επιστήμη και η θρησκεία, ούτε η φιλοσοφία και η μυθοπλασία, κατάφεραν να προβλέψουν τη συγκέντρωση τόσης γνώσης στα χέρια και στις τσέπες των ανθρώπων, δηλαδή στους υπολογιστές που λειτουργούν και ως κινητά τηλέφωνα.

Εδώ προβάλλει μία διαπίστωση που αγγίζει τα παράδοξα της ανθρώπινης φύσης. Δείτε έναν άνθρωπο, ας πούμε νέο, που κάθεται στο παγκάκι του πάρκου. Είναι σκυμμένος πάνω από το κινητό του, όπως κάνει πολλές ώρες μέσα στη μέρα, βασανίζοντας τη σπονδυλική στήλη και κυρίως τον αυχένα του. Αυτός ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να δει και να μάθει τα πάντα. Να βουτήξει στον απέραντο ωκεανό της γνώσης. Να μεταλάβει τα αποστάγματα της φιλοσοφίας και να ενσωματώσει στη σκέψη του τον ορθολογισμό της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να ρωτήσει για τα μεγάλα μυστήρια, να αναζητήσει εξηγήσεις και να καταλάβει ακόμα και τις πιο δυσνόητες έννοιες. Ομως το πιθανότερο είναι να χαζεύει βίντεο με γάτες. Ηλίθιους να επιδίδονται σε επικίνδυνες προκλήσεις στο TikTok. Ωραία κορμιά στο Instagram. Ανορθόγραφες αναρτήσεις, με κεφαλαία γράμματα, στο Facebook. Να διαβάζει και να ασπάζεται ακραίες θεωρίες συνωμοσίας. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που η γνώση διατίθεται τόσο εύκολα, με απόλυτη ελευθερία, όμως οι άνθρωποι προτιμούν το τσαλαβούτημα στον βάλτο της ανοησίας. Είναι σαν να επιλέγουν το junk food από το gourmet. Τις τελευταίες δεκαετίες οι έρευνες για τον δείκτη νοημοσύνης στις δυτικές κοινωνίες δείχνουν ότι βαίνει μειούμενος. Οι αισιόδοξοι λένε ότι, απλώς, αναπτύσσουμε καινούργιες δεξιότητες που συνδυάζονται με όσα κάνουν οι μηχανές για μας. Οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι μεταγγίζουμε νοημοσύνη στις μηχανές προκειμένου να ικανοποιηθεί η έμφυτη τάση μας για τεμπελιά, πνευματική και σωματική. Ναι, γιατί όχι; Μπορεί το πεπρωμένο του είδους να είναι ξάπλα στον καναπέ, με το στόμα ανοιχτό, το κινητό στο ένα χέρι και γαριδάκια στο άλλο, μια και το αδυνάτισμα επιτυγχάνεται και με χάπια.

Πριν από λίγες μέρες εμφανίστηκε στις οθόνες μας το DeepSeek, το γλωσσικό μοντέλο από την Κίνα που αναστάτωσε τις αγορές. Την Τετάρτη παρουσιάστηκε το αντίστοιχο μοντέλο από την, επίσης κινέζικη, Alibaba που ισχυρίζεται ότι είναι καλύτερο από το DeepSeek. Οι υπηρεσίες της Open Ai, της Google, της Microsoft, είναι δωρεάν διαθέσιμες προς όλους. Τα εκπαιδευτικά συστήματα ξεπεράστηκαν μέσα σε λίγα χρόνια. Η αποστήθιση δεν έχει πλέον νόημα. Η γνώση είναι παντού, αλλά, τι κρίμα, τις περισσότερες φορές, μιλώντας με τους ανθρώπους, αισθάνεσαι ότι δεν είναι πουθενά.