Οργισμένα λευκά αρσενικά 2.0

Θετική δράση (affirmative action): ένα σύνολο πολιτικών και πρακτικών μιας κυβέρνησης ή οργανισμού που επιδιώκει να συμπεριλάβει συγκεκριμένες ομάδες με βάση το φύλο, τη φυλή, τη σεξουαλικότητα, την πίστη ή την εθνικότητά τους σε τομείς όπου υποεκπροσωπούνται, όπως η εκπαίδευση και η απασχόληση.

Ο Ρόναλντ Ρίγκαν είχε αρχίσει να σιγοψαλιδίζει τη θετική δράση από όταν πρωτοανέλαβε καθήκοντα, το 1981, όμως έξι μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του η κυβέρνησή του είδε την ευκαιρία να της καταφέρει ένα αποφασιστικό πλήγμα. Πρόεδρος και υπουργικό συμβούλιο θεώρησαν την ηχηρή εκλογική νίκη του επί του Γουόλτερ Μοντέιλ, το 1984, ως εντολή να τερματιστεί η πολιτική που επέβαλε σε όλους τους κυβερνητικούς αναδόχους την ανάληψη «θετικής δράσης» ώστε να σταματήσουν οι διακρίσεις στις επιχειρήσεις τους. Η πολιτική αυτή είχε τις ρίζες της σε δύο προεδρικά διατάγματα που είχαν υπογράψει ο JFK και ο Λίντον Τζόνσον το 1961 και το 1965 αντίστοιχα. Μέσα της δεκαετίας του 1980 πια, ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες της χώρας – όπως η General Motors, η IBM και η Merck – είχαν ήδη εφαρμόσει ισχυρά σχέδια θετικής δράσης για την πρόσληψη γυναικών και μη λευκών. Το νέο διάταγμα του Ρίγκαν θα καταργούσε αυτές τις αξιώσεις, μια τακτική σύμφωνη με την προώθηση της απορρύθμισης και το όραμά του για μια «φυλετικά τυφλή» Αμερική. Ομως το σχέδιο διέρρευσε στα ΜΜΕ και η προσπάθεια ναυάγησε.

Δεν αντέδρασαν τότε μόνο οι «συνήθεις ύποπτοι», οι οργανώσεις πολιτικών δικαιωμάτων και οι Δημοκρατικοί. Αντέδρασαν και Ρεπουμπλικανοί – αλλά και η επιχειρηματική Αμερική. «Θα διατηρήσουμε τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα ανεξάρτητα από το τι θα κάνει η κυβέρνηση. Αποτελούν μέρος της κουλτούρας και των εταιρικών διαδικασιών μας» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τζον Λ. Χακ, ο πρόεδρος του φαρμακευτικού κολοσσού Merck. Αντιστοίχως, η Εθνική Ενωση Κατασκευαστών κάλεσε τον Ρίγκαν να μην εκδώσει το διάταγμα, υποστηρίζοντας ότι «η ποικιλομορφία στη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού παρήγαγε νέες ιδέες στη διοίκηση, την ανάπτυξη προϊόντων και το μάρκετινγκ». Ερευνα του 1985 σε 128 εταιρείες του Fortune 500 έδειξε ότι το 95% σκόπευε να διατηρήσει ούτως ή άλλως τα προγράμματά του. Σύμφωνα με άρθρο του 1989 στη Νομική Επιθεώρηση του Χάρβαρντ, εταιρείες κατέθεταν υπομνήματα και έστελναν τηλεγραφήματα στον Λευκό Οίκο κατά των προσπαθειών αποδυνάμωσης της θετικής δράσης.

Ο Ρίγκαν δέχθηκε όμως πιέσεις και από μέλη του υπουργικού του συμβουλίου, καθώς και από 126 Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς στο Κογκρέσο: στην επιστολή τους χαρακτήριζαν τη θετική δράση «μια αναγκαία και σωστή απάντηση στην τραγική κληρονομιά των ιστορικών διακρίσεων που συνεχίζει να μαστίζει τη χώρα μας». Τελικά, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος έκανε πίσω και το διάταγμα του Τζόνσον περί θετικής δράσης παρέμεινε σε ισχύ.

 

Διαφορετικότητα, ισότητα και συμπερίληψη (diversity, equity and inclusion, ή DEI): ένα οργανωτικό πλαίσιo που επιδιώκει να προωθήσει τη δίκαιη μεταχείριση και την πλήρη συμμετοχή όλων των ανθρώπων, ιδιαίτερα των ομάδων που ιστορικά υποεκπροσωπούνται ή υπόκεινται σε διακρίσεις λόγω ταυτότητας ή αναπηρίας.

Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, οι προσπάθειες και τα προγράμματα DEI, μια εξέλιξη της θετικής δράσης, βρίσκονται με τη σειρά τους στο στόχαστρο. Με το που ανέλαβε καθήκοντα, o Ντόναλντ Τραμπ έδωσε εντολή να τερματιστούν τα «ακραία και σπάταλα», όπως τα χαρακτήρισε, ομοσπονδιακά κυβερνητικά προγράμματα DEI και ένα 24ωρο αργότερα διέταξε να τεθούν υποχρεωτικά σε άδεια όλοι οι εργαζόμενοι σε αυτά, με προοπτική την απόλυση ή μετάθεσή τους. Αυτή τη φορά, πολλές μεγάλες επιχειρήσεις – ανάμεσά τους η Meta, τα McDonald’s και η Walmart – είχαν ήδη κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, καταργώντας τους τελευταίους μήνες προγράμματα DEI. Είχε προηγηθεί, τον Ιούνιο του 2023, απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ που έκρινε αντισυνταγματική τη θετική δράση στις διαδικασίες εισαγωγής στα πανεπιστήμια –απόφαση που πυροδότησε ένα κύμα καταγγελιών για αντίστροφες διακρίσεις εις βάρος εταιρειών του Fortune 500. Είχε προηγηθεί, επίσης, η κατάθεση δεκάδων νομοσχεδίων κατά των DEI από Ρεπουμπλικανούς πολιτειακούς βουλευτές – οκτώ από αυτά έχουν γίνει ήδη από καιρό νόμοι σε Πολιτείες όπως το Τέξας και η Φλόριντα.

«Το DEI πρέπει να πεθάνει» είχε αποφανθεί, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2023, ο Ιλον Μασκ. «Ο σκοπός ήταν να τερματιστούν οι διακρίσεις, όχι να αντικατασταθούν με διαφορετικές διακρίσεις». Γιατί αυτό είναι το αντεπιχείρημα. Σε αυτό βασίστηκε το backlash, το κύμα αντιδράσεων και απόρριψης που ακολούθησε την εκτίναξη των DEI μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ: τα προγράμματα αυτά θέτουν, υποτίθεται, σε μειονεκτική θέση τους λευκούς άνδρες. Ολα από εδώ αρχίζουν και εδώ τελειώνουν στις ΗΠΑ. Ας μην ξεχνάμε ότι, στα μάτια των επικριτών της, η Κάμαλα Χάρις δεν ήταν παρά μια «υποψήφια DEI».

Εχουν γίνει υπερβολές, έχουν γίνει ακρότητες στο όνομα της διαφορετικότητας, της ισότητας και της συμπερίληψης; Σίγουρα, όπως και σε καθετί στο οποίο μπλέκονται άνθρωποι. Πιστεύει αλήθεια κανείς πως Τραμπ, Μασκ και Σία θέλουν απλώς να διορθώσουν τις αδικίες, να ισορροπήσουν την πλάστιγγα και όχι να γυρίσουν τον κόσμο δεκαετίες πίσω; Εδώ που φτάσαμε, τουλάχιστον ας μην κοροϊδευόμαστε.