Η ορκωμοσία του Τραμπ και η Ελλάδα

Η ομιλία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του έστειλε πολλαπλά μηνύματα τόσο με αυτά που είπε αλλά επίσης και με τα θέματα στα οποία επιμελώς απέφυγε να αναφερθεί. Από όλα αυτά προκύπτουν σημαντικές συνέπειες και για την Ελλάδα και θα πρέπει να προετοιμαστούμε καταλλήλως.

Ο Τραμπ προέβλεψε μια νέα «χρυσή εποχή» όπου η Αμερική «θα έρχεται [πάντα] πρώτα» ενώ «η παρακμή της θα σταματήσει». Πώς όμως θα επιτευχθούν αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι; Ενας τρόπος θα είναι με την επιβολή δασμών σε προϊόντα που εισάγονται, προανήγγειλε μάλιστα τη δημιουργία «Οργανισμού Εξωτερικών Εσόδων» που θα συγκεντρώνει ποσά που αναμένει να είναι υπέρογκα. Για να δείξει ο Τραμπ πόσο σημαντική θεωρεί αυτήν την πολιτική, σε συμβολικό επίπεδο, ανακοίνωσε ότι θα μετονομάσει πάλι ένα όρος σε Ορος ΜακΚίνλεϊ. Υπενθυμίζεται ότι ο Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ ήταν ο 25ος πρόεδρος των ΗΠΑ και η διακυβέρνησή του συνδέθηκε με περίοδο σχετικής οικονομικής ευημερίας και πολιτική ευρείας χρήσης δασμών. Μια τέτοια πολιτική, αν τελικά εφαρμοστεί ξανά, αναπόφευκτα θα επηρεάσει και τις ελληνικές εξαγωγές, ενώ θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε οικονομικό «πόλεμο» ΗΠΑ – Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επιπρόσθετα, σε μια τέτοια περίπτωση, δύσκολα θα αποφεύγονταν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, πληθωριστικές πιέσεις που επιβαρύνουν το κόστος ζωής και τον πληθωρισμό.

Δεύτερον, ο Τραμπ δεν έκανε καμία αναφορά στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ, στον ΟΗΕ ή σε συμμάχους των ΗΠΑ. Η ρητορική του ήταν αμιγώς αμερικανοκεντρική. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον θα εγκαταλείψει τις πολλαπλές της διεθνείς συνεργασίες. Ούτε ότι θα προσπαθήσει να καταργήσει κάποιους διεθνείς οργανισμούς. Σημαίνει όμως ότι, σε αντίθεση με το παρελθόν, η προσφυγή της σε πολυμερείς διαδικασίες και οργανισμούς δεν θα είναι ούτε αυτόματη ούτε αυτονόητη, ενδεχομένως ούτε καν πιθανή (δεν είναι τυχαίο ότι ο Τράμπ ήδη ανακοίνωσε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή). Συνεπώς, η Αθήνα θα πρέπει να ετοιμάζεται για μεγαλύτερη έμφαση σε καθαρά διμερείς διαπραγματεύσεις και συνεργασίες με την Ουάσιγκτον, ερήμην άλλων διεθνών οργάνων.

Επίσης ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι στέλνει στρατό στα σύνορα για να ανακόψει την «εισβολή» παράνομων μεταναστών. Επίσης, ίσως στο πιο εντυπωσιακό σημείο της ομιλίας του, υπονόησε (αν δεν προανήγγειλε) εισβολή και ανάκτηση του ελέγχου της Διώρυγας του Παναμά. Ο Τραμπ φαίνεται λοιπόν διατεθειμένος να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ και να εφαρμόσει πιο δυναμικά το Δόγμα Μονρόε που δεν επιτρέπει σε άλλες μεγάλες δυνάμεις να έχουν σημαντικό ρόλο στο δυτικό ημισφαίριο. Μια Αμερική που είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα σε ζητήματα που θεωρεί ότι άπτονται των άμεσα ζωτικών της συμφερόντων (και όχι με πιο ευρύ τρόπο) χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από τηv Αθήνα, ειδικά αν αυτός ο τρόπος σκέψης επεκταθεί στη Μέση Ανατολή (και ειδικά σε σχέση με το Ιράν).

Συμπερασματικά, η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία τη νέα Αμερική του Τραμπ με σοβαρές διμερείς συζητήσεις και πρωτίστως βασισμένη σε κοινά συμφέροντα, τα οποία πλέον είναι πολλαπλά και πολυδιάστατα.

Ο Αριστοτέλης Τζιαμπίρης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και διευθυντής του Μεταπτυχιακού American Studies (σε συνεργασία με το New York University).