Μήνυμα με Τασούλα για δεξιά στροφή

Η «χορογραφία» της 15ης Ιανουαρίου με την οποία άνοιξε επισήμως η αυλαία της προεδρικής εκλογής προετοιμαζόταν υπό άκρα μυστικότητα το τελευταίο δεκαήμερο – εξού και εκτελέστηκε με ακρίβεια από όλες τις πλευρές – με επαφές κορυφής, διά ζώσης και τηλεφωνικά. Αυτές εξελίσσονταν παρασκηνιακά στο τρίγωνο Μαξίμου, Προεδρικού Μεγάρου και Βουλής. Είχαν μιλήσει όλοι με όλους χωρίς «μεσάζοντες» – ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου και με τον Κώστα Τασούλα, αλλά και η Σακελλαροπούλου με τον Τασούλα.

Ο Πρωθυπουργός και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας συζήτησαν για τελευταία φορά προχθές, την Τρίτη, και παρότι είχε ανακοινωθεί ότι θα είχαν θεσμική συνάντηση χθες, το ξανασκέφτηκαν και συμφώνησαν να αποφύγουν ένα μαγκωμένο τετ α τετ στον καναπέ του Προεδρικού Μεγάρου ή μια έκρηξη σεναριολογίας μετά τη συζήτηση μπροστά στις κάμερες. Ετσι δρομολόγησαν αλλιώς τα γεγονότα: πρώτα πρωθυπουργικό διάγγελμα, έπειτα προεδρική δήλωση και μετάθεση του ραντεβού στο επόμενο διάστημα. Πάντως δεν ήταν στο προχθεσινό τηλεφώνημα αλλά σε προηγούμενη επαφή όταν η Σακελλαροπούλου ενημερώθηκε προσωπικά από τον Μητσοτάκη τόσο για την απόφασή του να μην ανανεωθεί η θητεία της όσο και για τον διάδοχό της.

Οι συνεννοήσεις Μαξίμου – Προεδρικού δεν ήταν ευρύτερα γνωστές, με ενδεικτικό ότι ο Μητσοτάκης αιφνιδίασε τα στελέχη του στον χθεσινό πρωινό καφέ. Οσο για τις συνεννοήσεις Μητσοτάκη – Τασούλα, η τελευταία έγινε, κατά πληροφορίες, σε πριβέ δείπνο το Σάββατο. Τότε οριστικοποιήθηκε η πρωθυπουργική επιλογή και συμφωνήθηκαν τα βήματα: η έναρξη των κοινοβουλευτικών διαδικασιών στις 25 Ιανουαρίου, η παραίτηση του Τασούλα μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας και η διαδοχή του στη Βουλή από τον Νικήτα Κακλαμάνη, ο οποίος είδε από κοντά τον Μητσοτάκη στο γραφείο του χθες.

Τα δύο πρόσωπα που αναδεικνύονται στο πρώτο πολιτικό ορόσημο του 2025 – ο Τασούλας ως επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Κακλαμάνης που προαλείφεται για Πρόεδρος της Βουλής – έχουν κάτι κοινό: προέρχονται από τη «βαθιά» ΝΔ, με ερείσματα στην παραδοσιακή βάση του κόμματος και ουσιαστικούς διαύλους στις «φυλές» της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Οι αποφάσεις του Μητσοτάκη, συνεπώς, έχουν δεξιόστροφο πρόσημο και συνιστούν κατ’ αρχάς ένα σαφές κλείσιμο ματιού στο κόμμα. Ο ίδιος επέλεξε αλλαγή φρουράς στην Προεδρία χωρίς να τολμήσει υποψηφιότητα από τον κεντροαριστερό χώρο, άρα κάλυψε το αίτημα της γαλάζιας ΚΟ για «παραταξιακό» Πρόεδρο – φωνές που πρωτοακούστηκαν με ένταση μετά τις ευρωεκλογές. Με τον τρόπο αυτό πρόταξε κινήσεις κατευνασμού της συντηρητικής πτέρυγας, δείχνοντας επί της ουσίας ότι κρατά στο προσκήνιο την προσπάθεια περαιτέρω θωράκισης της γαλάζιας συνοχής. Αλλωστε ο Τασούλας καταγράφεται ως απολύτως ασφαλή επιλογή για δύο λόγους: αφενός ικανοποιείται σύσσωμη η ΚΟ της ΝΔ και εκπέμπονται «θετικά» σινιάλα σε απογοητευμένους δεξιούς ψηφοφόρους οι οποίοι δυσανασχετούν με τις κεντρογενείς κινήσεις του Μητσοτάκη, αφετέρου το πρωθυπουργικό γραφείο γλιτώνει σε αυτή τη φάση από έκτακτη αναζήτηση «αμορτισέρ» για τη διαχείριση (νέων) αναταράξεων από τα δεξιά.

Ο Μητσοτάκης προανήγγειλε ότι στη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης θα προτείνει ο/η Πρόεδρος «να ψηφίζεται για μία και μόνη εξαετή θητεία» ώστε οι συζητήσεις περί ανανέωσης της παραμονής του/της στο αξίωμα να μην ανοίγουν «κάθε τόσο τον χορό των αντιπαραθέσεων» και ο θεσμός να μένει «μακριά από τις κομματικές σκοπιμότητες». Πάντως αυτή η αποκάλυψη του Μητσοτάκη μάλλον διευκόλυνε και τη δικαιολόγηση της μη ανανέωσης της θητείας της Σακελλαροπούλου, αφού σε διαφορετική περίπτωση θα ακουγόταν αντιφατικό. Στην επίσημη δήλωσή της η Πρόεδρος τόνισε ότι προσπάθησε να εκπληρώσει τα καθήκοντά της «με τη μεγαλύτερη δυνατή ευθύνη απέναντι στον ελληνικό λαό και τη συνείδησή μου, σεβόμενη τις αρμοδιότητες και τον θεσμικό ρόλο που αναγνωρίζει το Σύνταγμα».

Οι παράμετροι της απόφασης

Σε κάθε περίπτωση οι παράμετροι που καθόρισαν την πρωθυπουργική απόφαση φάνηκαν ευθέως ή έμμεσα στο διάγγελμα και σε όσα συζητήθηκαν αργότερα στους διαδρόμους του Μαξίμου και της Βουλής. Τα κυρίαρχα μηνύματα είναι τα εξής:

Πρώτον, οι συνομιλητές του Μητσοτάκη έκαναν λόγο για πολιτική επιλογή, παραδεχόμενοι ότι ως έναν βαθμό υπαγορεύτηκε από τις τρέχουσες πολιτικές συνθήκες και τη σημασία να στήνονται αποτελεσματικά αναχώματα στα δεξιότερα. «Εκρινα ότι κατά το επόμενο διάστημα και σε ένα ταραγμένο διεθνές περιβάλλον η πατρίδα χρειάζεται Πρόεδρο της Δημοκρατίας με μακρά διαδρομή στα κοινά και με σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά», είπε ο Πρωθυπουργός. Συνολικά η επιλογή πολιτικού προσώπου παρείχε διευκόλυνση στην επιχειρηματολογία για τη μη ανανέωση της θητείας της Σακελλαροπούλου. «Αλλο το 2020 και άλλο το 2025 και οι ανάγκες της σημερινής εποχής», σχολίαζαν πρωθυπουργικοί συνεργάτες. «Τίμησε την αποστολή της με συνέπεια και με αίσθημα ευθύνης», είπε ο Μητσοτάκης για τη Σακελλαροπούλου, προσθέτοντας ότι κράτησε «πάντοτε ψηλά την εθνική αξιοπρέπεια, εισέφερε στον θεσμό ένα νέο, ανθρώπινο υπόδειγμα Προέδρου».

Δεύτερον, έσπασε η άγραφη πολιτική παράδοση να προτείνεται Πρόεδρος από το αντίπαλο στρατόπεδο, αν και, σύμφωνα με πρωθυπουργικούς συνεργάτες, «ο Μητσοτάκης δεν κατέληξε με βάση τον πολιτικό χώρο, αλλά με βάση το πρόσωπο». Ο ίδιος επεφύλασσε μια αποστροφή: «Ούτε η διαφορετική προέλευση Προέδρου και Πρωθυπουργού εγγυάται την πολιτειακή ισορροπία, ούτε η πολιτική τους σύμπτωση δημιουργεί εξ ορισμού θεσμικό κίνδυνο. Το Σύνταγμά μας παρέχει όλες τις εγγυήσεις, ενώ και η Ιστορία δείχνει ότι τα πρόσωπα είναι εκείνα που τελικά δίνουν αξία στους θεσμούς».

Παρασκηνιακά ωστόσο υπήρξε κάτι ακόμα: η ανησυχία των νεοδημοκρατών ότι με μια «πασοκική» επιλογή, του Ευάγγελου Βενιζέλου για παράδειγμα, θα πυροδοτούνταν αντισυστημικές φωνές ή παραπολιτική φημολογία ότι η ΝΔ κατευθύνεται σε συμπόρευση με το ΠΑΣΟΚ, θολώνοντας τον στόχο επιστροφής της παράταξης σε τροχιά διεκδίκησης αυτοδυναμίας. «Τα πρόσωπα της Κεντροαριστεράς δεν έχουν το αποκλειστικό προνόμιο της συναίνεσης και επίσης σημαντικότερο από την ευρύτερη πλειοψηφία είναι η συναινετική θητεία. Από μόνη της μια συναινετική εκλογή δεν σημαίνει και συναινετική θητεία», έλεγαν επιπλέον γαλάζια στελέχη. Ειδικά για τον Βενιζέλο καταγράφηκε προβληματισμός για τυχόν δημόσιες «παρεμβάσεις» του έξω από τον «θεσμικό ρόλο».