Ρομάνο Πρόντι: «Να θυμάστε τον Σημίτη σαν εκσυγχρονιστή και μεταρρυθμιστή»

^«Εκσυγχρονιστή και μεταρρυθμιστή», έτσι θα πρέπει να θυμόμαστε τον Κώστα Σημίτη, επισημαίνει στη συνομιλία που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» τηλεφωνικά από το σπίτι του στην Μπολόνια ο Ρομάνο Πρόντι, πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και δις πρωθυπουργός της Ιταλίας, ο οποίος είχε μια «μεγάλη φιλία», όπως λέει, με τον εκλιπόντα. Θήτευσαν, άλλωστε, παράλληλα μεταξύ 1996 και 2004, ο μεν ως πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο άλλος ως πρωθυπουργός της Ιταλίας (στην πρώτη του θητεία, 1996-1998) και ως πρόεδρος της Κομισιόν (1999-2004). Ο 85χρονος ιταλός πολιτικός μάς μεταφέρει στο κλίμα της εποχής εκείνης, μιλάει για τις κοινές τους επιδιώξεις και δυσκολίες, αλλά και για τους φόβους που μοιραζόταν με τον Κώστα Σημίτη, με τον οποίο, όπως λέει, «δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή στην οποία δεν είχαμε σθεναρή αλληλεγγύη».

Πότε συναντήσατε για πρώτη φορά τον Κώστα Σημίτη;

Είχα μια μεγάλη φιλία με τον Κώστα. Τον συνάντησα στην αρχή της θητείας μου το 1996 και από εκείνη τη στιγμή δουλέψαμε μαζί για όλο το διάστημα. Υπήρχε έντονη αλληλεγγύη σε δύο πτυχές, τη μεσογειακή πολιτική και την ευρωπαϊκή πολιτική, οι οποίες συνδέονταν μεταξύ τους. Δεν υπεισήλθα ποτέ στην ελληνική πολιτική, ακόμα και όταν υπερασπίστηκα σθεναρά την Ελλάδα, όταν χτυπήθηκε από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό φυσικά έγινε αργότερα. Με τον Κώστα το ζήτημα ήταν πώς να βελτιώσουμε τη μεσογειακή πολιτική και η ανησυχία μας δεν ήταν αδικαιολόγητη, διότι η κατάσταση στη Μεσόγειο έχει χειροτερέψει και η ευρωπαϊκή επιρροή έχει μειωθεί. Η αποκαλούμενη «Mare Nostrum» δεν είναι πλέον η θάλασσά μας. Εχει γίνει θάλασσα ανθρώπων που δεν ανήκουν στη Μεσόγειο. Πρέπει να θυμόμαστε το ζήτημα για το οποίο δουλέψαμε με τον Κώστα, διότι χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή πολιτική για το μέλλον της αγαπημένης μας θάλασσας, αλλιώς η ασφάλεια αλλά και η ευημερία μας θα εξαφανιστούν. Στο επίπεδο της ευρωπαϊκής πολιτικής είχαμε με τον Κώστα ένα είδος μεσογειακής φιλίας, μιας συνεργασίας για να προστατεύσουμε όχι μόνο τα συμφέροντά μας, αλλά και την ταυτότητά μας. Τα χρόνια στα οποία δουλέψαμε μαζί ήταν στην εποχή των συζητήσεων για τη διεύρυνση και πολλοί ηγέτες του μεσογειακού Νότου διαμαρτύρονταν ότι η ευρωπαϊκή πολιτική ήταν για τον Βορρά. Επιμέναμε στις Βρυξέλλες ότι η Μεσόγειος ήταν ακρογωνιαίος λίθος της Ευρώπης, αλλά με τη χρηματοπιστωτική κρίση – ήταν βέβαια μετά τη θητεία του Κώστα – η δυνατότητα αυτή δεν πραγματοποιήθηκε.

Θυμάστε συγκεκριμένες στιγμές με τον Κώστα Σημίτη;

Υπήρχε ομοιότητα χαρακτήρων, μιλούσαμε ήσυχα, αργά και ήπια, και ήταν πολύ εύκολο να περνάμε πολύ χρόνο μαζί. Οταν συζητούσαμε τις κοινές μας πολιτικές, ήταν στιγμές εμπιστοσύνης. Υπήρχε επίσης ομοιότητα στην ιστορία μας, γιατί υπήρχε ένα κοινό ακαδημαϊκό υπόβαθρο, ήταν εύκολο να έχουμε άμεση επαφή είτε στην Αθήνα είτε στη Ρώμη.

Και στις Βρυξέλλες, όταν ήσασταν πρόεδρος της Κομισιόν;

Ναι, διότι πάντα πίστευα ότι η Ελλάδα είναι απαραίτητο κομμάτι της Ευρώπης, όχι μόνο για το παρελθόν της αλλά και για το παρόν. Είμαι χαρούμενος που η χώρα επανέκαμψε μετά την κρίση. Σήμερα θα πρέπει να δημιουργήσουμε στη Μεσόγειο μια ένωση πανεπιστημίων με τα ίδια πανεπιστήμια να μοιράζονται σε πλήρη ισοτιμία μεταξύ του Βορρά και του Νότου της Μεσογείου, να δώσουμε την ευκαιρία σε μισό εκατομμύριο φοιτητές και από τις δύο πλευρές της Μεσογείου θα σπουδάζουν μαζί. Αυτό θα πρέπει να είναι η καλύτερη κληρονομιά της φιλίας και της συνεργασίας που είχαμε εγώ και ο Κώστας. Ημασταν πραγματικοί Ευρωπαίοι. Στη Σύνοδο Κορυφής στη Θεσσαλονίκη υπήρχε κοινή βούληση για την ευρωπαϊκή μας πολιτική.

Ησασταν και οι δύο κεντροαριστεροί ηγέτες σε μια περίοδο που στην Ευρώπη ήταν μετρημένοι οι ηγέτες με αυτόν τον πολιτικό προσανατολισμό.

Ημασταν μαζί μεταρρυθμιστές. Παρακολουθούσα με ενδιαφέρον όλες τις μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσε ο Κώστας. Δεν ανακατεύθηκα ποτέ, όπως σας είπα, στην ελληνική πολιτική, αλλά με ενδιέφερε πάρα πολύ η αλλαγή και ο εκσυγχρονισμός της ελληνικής κοινωνίας.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τι προσδοκούσατε;

Πρώτον, είχαμε την άποψη ότι η Ευρώπη δεν είναι μια ομάδα χωρών που κυριαρχούν, αλλά ένα είδος ένωσης μειονοτήτων, χωρών που πρέπει συνεργάζονται με το ίδιο πνεύμα. Δεύτερον, όντας στην ίδια ομάδα μεταρρυθμιστών η πρώτη μας προτεραιότητα ήταν ο εκσυγχρονισμός και η κοινωνική δικαιοσύνη.

Πώς θυμάστε τον ρόλο του Κώστα Σημίτη στη μεγάλη διεύρυνση της ΕΕ, όπου διασφαλίστηκε η είσοδος της Κύπρου στην ΕΕ;

Ο κοινός μας φόβος ήταν ότι το κέντρο της Ευρώπης θα μετακινούνταν πολύ βόρεια, και ο φόβος μας ήταν δικαιολογημένος. Η διεύρυνση ήταν αναγκαία, αλλά εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης αργότερα το βάρος της Ευρώπης μετακινήθηκε πολύ προς τον Βορρά. Πρέπει να το εξισορροπήσουμε με τη μεσογειακή πολιτική, με την ανάπτυξη του Νότου. Πάντα θεωρούσα ότι η Κύπρος ήταν μέρος της Ευρώπης. Το μόνο που λυπάμαι είναι ότι η Κύπρος δεν εντάχθηκε ολόκληρη, ήταν διχοτομημένη.

Επί Σημίτη, η Ελλάδα είχε προεδρεύσει της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2003.

Είχαμε μια πολύ πετυχημένη Σύνοδο στη Θεσσαλονίκη, ήταν μια μεγάλη στιγμή ελπίδας. Ηταν η στιγμή της διεύρυνσης, η στιγμή του ευρώ, μην ξεχνάτε τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε τόσο η Ελλάδα όσο και η Ιταλία στα πρώτα στάδια της ένταξης στο ευρώ και το πώς συνεργαστήκαμε και βοηθήσαμε ο ένας τον άλλον να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Αλλά δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή στην οποία δεν είχαμε σθεναρή αλληλεγγύη. Στη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης οι ελπίδες και οι προσδοκίες ήταν υψηλές και ήταν κοινές. Υπήρχε επίσης μια αίσθηση ευφορίας στην πόλη, όχι μόνο στη Σύνοδο, ήταν πολλοί νέοι οι οποίοι μάς στήριζαν ξεκάθαρα. Η Ευρώπη είναι σήμερα περισσότερο συντηρητική από την εποχή μας. Κοιτάζει πολύ λιγότερο μπροστά, η πορεία της είναι πιο φθίνουσα όσον αφορά τον ρόλο της στον κόσμο. Ημασταν πολύ πιο αισιόδοξοι τότε από ό,τι τώρα, μια απίστευτη διαφορά.

Εχετε συγκρατήσει συγκεκριμένες φράσεις ή λόγια του Κώστα Σημίτη;

Φράσεις, όχι, δεν μας άρεσε η ρητορική. Θυμάμαι ότι δεν σκεφτόμασταν μόνο το παρόν και το μέλλον, αλλά μοιραζόμασταν τη κοινή βούληση οι τραγωδίες και οι διχασμοί μεταξύ των δύο χωρών του παρελθόντος να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά.

Πώς θα πρέπει να τον θυμόμαστε;

Εκσυγχρονιστή και μεταρρυθμιστή.