Ενδείξεις, τάσεις και δυσκολίες

Αιματοχυσίες, όπως αυτές που συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο ξεκίνημα ακριβώς της χρονιάς επανακατάληψης της προεδρίας από έναν άνθρωπο που την προηγούμενη φορά κόντεψε να διαλύσει και την προεδρία και τη χώρα του και τον κόσμο, θα αρκούσαν ως σήμα κινδύνου, και ταυτόχρονα εγρήγορσης. Ακόμα πιο δυσοίωνες, ωστόσο, καθώς φανερώνουν μόνιμες τάσεις, είναι η πορεία της ανθρωπότητας προς μια κατάσταση «μονίμου πολέμου» («perma-war», κατά παράφραση του όρου «perma-crisis» που χρησιμοποιήθηκε κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης) και η ανοιχτή σύγκρουση της τεχνολογικής προόδου με τη δημοκρατία.

Στο πολεμικό πεδίο, καθίσταται όλο και πιθανότερο το «κακό σενάριο» – με όρους ηθικούς αλλά και γεωπολιτικούς – στα δυο μεγάλα ανοιχτά μέτωπα: μια νίκη – όχι ολοκληρωτική και με τεράστιο ανθρώπινο τίμημα, αλλά νίκη πολιτική και νίκη εντυπώσεων – της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς και μια υπερίσχυση, για να το πούμε έτσι, του «χαρακτήρα γενοκτονίας» έναντι του «χαρακτήρα άμυνας» στη Γάζα. Προς τα εκεί συγκλίνουν οι εντεινόμενες διεργασίες για δήθεν «ειρηνευτικές συμφωνίες», που δεν είναι διόλου απίθανο να λάβουν χώρα μέσα στο 2025, στη βάση απώλειας ουκρανικών εδαφών και ουκρανικής ανεξαρτησίας, στην πρώτη περίπτωση, και μονιμοποίησης τόσο του καθεστώτος Νετανιάχου όσο και της υποτέλειας της Παλαιστίνης, στη δεύτερη. Τα μαύρα σύννεφα πληθαίνουν αν βάλουμε στο κάδρο τα δυο μεγάλα ερωτήματα που πλανώνται, διαρκώς ενισχυόμενα, έστω και αν έχουμε προς το παρόν αποφασίσει να τα αγνοήσουμε, πάνω από τα κεφάλια μας. Θα μπορούσε να ξεσπάσει, είτε συνειδητά είτε μέσα από υπνοβασία είτε από τη δύναμη γεγονότων που ξεπερνούν τους δημιουργούς τους (η περίφημη «παγίδα του Θουκυδίδη», που πρωτολειτούργησε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο), ένας πόλεμος μεταξύ Αμερικής και Κίνας; Και, σε μικρότερη αλλά σαφώς πλησιέστερη σε εμάς κλίμακα, θα τολμούσε να επιτεθεί και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, δηλαδή σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ρωσία, ιδίως σε περίπτωση που κρίνει ότι η εισβολή της στην Ουκρανία ήταν επιτυχημένη; Οι συχνές υπενθυμίσεις της ύπαρξης εκατέρωθεν πυρηνικών δυνάμεων και δυνατοτήτων, οι απειλές για επιβολές δασμών και άλλου είδους περιορισμών εναντίον «εχθρικών» χωρών, το διαρκές άνοιγμα νέων διεκδικήσεων (Ταϊβάν, θάλασσα της Κίνας οι μεν, Γροιλανδία, ακόμα και Καναδάς και Λατινική Αμερική οι δε), οι πιέσεις όλων σε όλους, συμμάχους και αντιπάλους, για αύξηση των εξοπλισμών, η αποκάλυψη για σειρά «υβριδικών επιθέσεων» της Ρωσίας σε υποθαλάσσια καλώδια αλλά και σε εκλογικές αναμετρήσεις, δεν προοιωνίζονται τίποτα το καθησυχαστικό.

Στο μέτωπο της τεχνολογίας, καθώς μπαίνουμε στη «χρονιά 3» της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης, οι εφαρμογές τύπου Chat GPT και η χρήση των ρομπότ αποτελούν μέρος της καθημερινότητας, όπως και οι παρεμβάσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην παραπληροφόρηση και στην πολιτική (τόσο ο Μασκ όσο και οι Ρώσοι έχουν ήδη πάρει θέσεις μάχης ενόψει των επερχόμενων γερμανικών εκλογών). Οι προσπάθειες ρύθμισης εκ μέρους κυβερνήσεων πολλαπλασιάζονται (χαρακτηριστικό το παράδειγμα, το οποίο ακολούθησε πρόσφατα και η χώρα μας, της πρόσβασης νέων παιδιών στο Διαδίκτυο), αλλά είναι μάλλον φανερό ότι πρόκειται για μάχη με ανεμόμυλους. Επηρεάζεται, προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων, η οικονομία: ενθρόνιση των κρυπτονομισμάτων (παρά τα τεράστια ζητήματα προστασίας των συναλλαγών και των πολιτών), παραμερισμός της «πράσινης ανάπτυξης» και προώθηση της «τεχνολογικά εξελιγμένης» επιστροφής στο πετρέλαιο (και την καταστροφή του πλανήτη). Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος έχει πολύ Μασκ, για να μας πάει όπου θέλει, κι ελάχιστο Χάξλεϊ, για να χτυπήσει το καμπανάκι.