Такташ Зөбәйдәсе, Кутуй Галиясе һ.б: хатын-кыз әдәби геройларны ясалма фәһем ничек күрә

Алар – акыл, сабырлык, гүзәллек, рухи көч һәм тугрылык үрнәге. Әдәби әсәрләрдә урын алган бу образлар ир-атларга чын тормышта да аларга охшаган хатын-кызларның барлыгына инанырга ярдәм итә. «Интертат» ясалма фәһемгә татар әдәбияты дөньясыннан нәкъ менә шушындый хатын-кыз образларын барларга кушты.

Хәят («Хәят» Ф.Әмирхан)

Хәят – Фатих Әмирханның «Хәят» повестендә иң үзенчәлекле һәм катлаулы хатын-кыз образларының берсе. Ул ике дөнья – татар гореф-гадәтләре һәм рус мәдәнияте арасында үскән, шул сәбәпле аның холкы да, тормышка карашы да катлаулы. Хәят – ике дөнья арасында калып, рухи каршылыклар кичергән татар кызы. Ул татар гаиләсендә тәрбияләнгән, ләкин рус мәдәнияте белән дә тыгыз бәйләнештә. Милли гореф-гадәтләргә хөрмәт белән караса да, заманча фикерләүгә, ирекле тормышка тартыла. Аның матурлыгы, зифалыгы, акыллы һәм уйчан булуы әсәрдә аерым билгеләп үтелә. Хәятның тормышы – гореф-гадәтләр белән яңалык арасындагы көрәшнең чагылышы.

Аның мәхәббәте дә бу каршылыкны тирәнәйтә: Михаилга тартылса да, ул бу хисләрнең ахырда нәрсәгә китерергә мөмкинлеген аңлап, икеләнә. Ул мәхәббәт белән гакыл арасында кала, хисләргә бирелергә тели, ләкин тәрбиясе аңа бу юлга басарга бирми. Хәят образы аша Фатих Әмирхан XX гасыр башындагы татар кызларының яңару чорында үз юлларын табарга тырышуын күрсәтә. Ул – милли кыйммәтләрне сакларга тырышкан, шул ук вакытта шәхси бәхетен дә эзләгән гүзәл зат символы.

Акъәби («Әйтелмәгән васыять» Ә.Еники)

Әмирхан Еникинең «Әйтелмәгән васыять» әсәрендә Акъәби образы тирән фәлсәфи һәм милли мәгънәгә ия. Аның чын исеме Акбикә, яшь чагында Аксылу дип йөртелгән. Гомерен Юлкотлы авылында үткәреп, ул һәрвакыт ак, пакь күңелле булган, шуңа күрә авыл халкы аңа матур исемнәр биргән.

Акъәби – татар халкының гореф-гадәтләрен, динен, телен саклап яшәгән буын вәкиле. Аның фаҗигасе – балаларының шәһәргә китеп, ана телен, милли традицияләрне онытып, әниләренең васыятен үтәмәүләрендә. Үлеме алдыннан ул мөселманча күмелүен тели, ләкин балалары аның бу теләген үтәмиләр. Шулай итеп, Акъәбинең иң зур фаҗигасе – балаларының ана телен, милли һәм дини кыйммәтләрне онытып, аның васыятен үтәмәүләре.

Акъәби образы аша автор милли һәм дини кыйммәтләрнең югалу проблемасын күтәрә, буыннар арасындагы аңлашылмаучанлыкны күрсәтә. Бу әсәр – татар халкының рухи хәзинәләрен саклауның мөһимлеген ассызыклаучы тирән фәлсәфи әсәр.

Анна Васильевна («Ул әле өйләнмәгән иде» Г. Исхакый)

Анна Васильевна – Гаяз Исхакыйның «Ул әле өйләнмәгән иде» әсәрендәге катлаулы һәм каршылыклы хатын-кыз образы. Ул Петербург мәдәнияте эчендә үскән, шәһәр тормышына күнеккән, интеллигент һәм зыялы хатын-кыз. Ул театрны ярата, сәнгать белән кызыксына, һәм әдәби фикер алышулар аның рухи тормышының мөһим өлешен тәшкил итә.

Анна Васильевна – заманча, мөстәкыйль хатын-кыз, ул үз хисләрен иркен белдерә ала. Ул Шәмсетдин белән дуслашып, аның дөньяга карашын киңәйтә, татар егетен Европа мәдәнияте белән таныштыра. Ләкин шул ук вакытта аның образы татар традицияләренә каршы торган кебек күрсәтелә: ул Шәмсетдинне милли үзенчәлекләреннән читләштерә, аны үз дөньясына тартырга тели. Нәтиҗәдә, алар арасында аңлашылмаучанлык барлыкка килә, һәм бу мәхәббәт трагик тәмамлана. Анна Васильевна – шәрык һәм көнбатыш мәдәниятләре бәрелешенең символы, ул бер үк вакытта һәм романтик, һәм каршылыклы образ булып кала.

Зөләйха («Зөләйха» Г. Исхакый)

Гаяз Исхакыйның «Зөләйха» драмасында – Зөләйха образы – татар халкының милли рухын, дингә тугрылыгын һәм изелүгә каршы көрәшен гәүдәләндерүче символик шәхес. Ул – түземлек, көчле рух, иманга тугрылык үрнәге.

Бу образ, гомумән, татар халкы кичергән фаҗигаләрне, аларның милли һәм дини азатлык өчен көрәшен тасвирлаучы символларның берсе буларак кабул ителә. Татарларның православиегә көчләп күчерү сәясәтенә каршы торуы, милләт буларак үз йөзләрен сакларга тырышуы – барысы да Зөләйха образы аша гәүдәләнә.

Зөбәйдә («Мәхәббәт тәүбәсе» Һ. Такташ)

Поэманың төп персонажы—Зөбәйдә. Ул гади кыз гына түгел, ә мәхәббәт корбаны. Башта ул мәхәббәт хисләренә бирелеп яши, ләкин бу хисләр аңа бәхет түгел, ә зур кайгы алып килә. Ул наборщикка гашыйк була. Егет аңа вәгъдәләр бирә, ләкин ахырда хыянәт итә. Зөбәйдә йөкле кала. Бу образ аша автор мәхәббәтнең ике төрле булуын күрсәтә: чын, тугрылыклы һәм хыянәтле була алуын күрсәтә.

Галия («Тапшырылмаган хатлар» Г.Кутуй)

Галия - Гадел Кутуйның «Тапшырылмаган хатлар» повестеның төп герое. Ул укучы алдына эчкерсез һәм ихлас табигатьле, эчке дөньясы мәхәббәт, сагыш һәм кичерешләр белән тулы шәхес булып килеп баса.

Аның Искәндәргә булган мәхәббәте саф һәм эчкерсез, әмма шул ук вакытта ул газап чигүгә дучар була. Галия хатлар яза, алар беркайчан да җибәрмәячәкләр. Бу хатлар - тану гына түгел, бәлки аның эчке дөньясының чагылышы, аның күңел газаплары.

Галия образы тормыш шартларына карамастан үзгәрешсез кала торган мәхәббәтне символлаштыра. Ул үч алмый, каргыймый, таләп итми - ул бары тик ярата гына, җавап хисләренең инде булмаячагын аңлап. Аның фаҗигасе дә шунда: ярату, шул авырту белән яшәүне дәвам иттерү, күңелдә үткән бәхет турында якты истәлек саклана.

Галия - ул хатын-кыз образы, аның өчен мәхәббәт - хис кенә түгел, ә язмыш.

Сезнеңчә, ясалма фәһем кайсы образны яхшырак тасвирлаган? Фикерләрегез белән бүлешегез!