Инсоният шоколадсиз қолиши мумкин: муаммо нимада?
0
Ғарбий Африка мамлакатларидаги фермерлар кучли иссиқлик ва қурғоқчиликка дуч келмоқда, бу эса аллақачон какао ҳосилининг пасайишига сабаб бўлди. Иқлим ўзгариши глобал какао ишлаб чиқаришининг 70 фоизини таъминлайдиган ҳудудларда бир неча ҳафталик кучли иссиқликни келтириб чиқарди. Climate Central янги тадқиқотини эълон қилди, деб ёзади Дарё нашри.
Фото: hightech.fm
Тадқиқотга кўра, энг йирик какао етказиб берувчилар — Кот-д’Ивуар ва Ганада вазият мураккаблашган. Олимлар 44 та ҳудуддан олинган маълумотларни таҳлил қилиб, сўнгги ўн йилликда асосий ўсиш мавсумида ҳарорат 32 даражадан юқори бўлган кунлар сони уч ҳафтага ошганини аниқлади. Кузатувлар тарихидаги энг иссиқ 2023 йилда бу кўрсаткич 42 кунга етганди.
Бундай иссиқлик ҳосил миқдори ва сифатига салбий таъсир кўрсатмоқда, бу эса аллақачон какао нархининг ошишига олиб келган. Олимлар бошқа хавф омиллари қаторига қурғоқчилик, ўсимлик касалликлари, беқарор ёғингарчилик ва ҳатто контрабандани ҳам киритмоқда.
Миссисипи штати университети ходими Нарсиса Прикопнинг сўзларига кўра, фермерлар иссиқхона газлари чиқиндилари оқибатлари туфайли “экзистенсиал таҳдид”га дуч келган. Агар тенденция давом этса, жаҳон шоколад саноати янада жиддий муаммоларга дуч келиши мумкин.
Ёғингарчилик ва ҳашаротлар тарқатадиган инфекциялар каби кўплаб омиллар какао дарахтларига таъсир қилса-да, аномал иссиқлик ҳосилнинг миқдори ва сифатини пасайтиришга олиб келиши мумкин. Бу эса шоколад нархларининг ошишига ва Ғарбий Африка мамлакатлари маҳаллий иқтисодиётига салбий таъсир кўрсатади.
Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, какао дарахтлари атроф-муҳит ўзгаришларига жуда сезгир. Улар ҳарорат ва намликнинг маълум бир мувозанатини талаб қилади. Бу мувозанат бузилганда дарахтлар кам ҳосил бера бошлайди ёки касалланади.
Шоколад ишлаб чиқарувчилар ва фермерлар вазиятга мослашишга ҳаракат қилмоқда. Масалан, улар дарахтлар учун соя яратиш ёки чидамлироқ навлардан фойдаланиш каби какао етиштиришнинг янги усулларини синаб кўрмоқда. Лекин бу чоралар иқлим ўзгариши оқибатларини ҳали тўлиқ қоплай олмайди.
2024 йил ҳолатига кўра, жаҳон шоколад саноатининг қиймати 127,9 миллиард АҚШ долларини ташкил этади. Кўплаб одамлар шоколад истеъмоли аҳамиятини эътибордан четда қолдирса-да, шоколад бизнинг ҳаётимизда муҳим рол ўйнайди — кайфиятни кўтаришдан тортиб мукаммал совға қилишгача.
Фото: hightech.fm
Тадқиқотга кўра, энг йирик какао етказиб берувчилар — Кот-д’Ивуар ва Ганада вазият мураккаблашган. Олимлар 44 та ҳудуддан олинган маълумотларни таҳлил қилиб, сўнгги ўн йилликда асосий ўсиш мавсумида ҳарорат 32 даражадан юқори бўлган кунлар сони уч ҳафтага ошганини аниқлади. Кузатувлар тарихидаги энг иссиқ 2023 йилда бу кўрсаткич 42 кунга етганди.
Бундай иссиқлик ҳосил миқдори ва сифатига салбий таъсир кўрсатмоқда, бу эса аллақачон какао нархининг ошишига олиб келган. Олимлар бошқа хавф омиллари қаторига қурғоқчилик, ўсимлик касалликлари, беқарор ёғингарчилик ва ҳатто контрабандани ҳам киритмоқда.
Миссисипи штати университети ходими Нарсиса Прикопнинг сўзларига кўра, фермерлар иссиқхона газлари чиқиндилари оқибатлари туфайли “экзистенсиал таҳдид”га дуч келган. Агар тенденция давом этса, жаҳон шоколад саноати янада жиддий муаммоларга дуч келиши мумкин.
Ёғингарчилик ва ҳашаротлар тарқатадиган инфекциялар каби кўплаб омиллар какао дарахтларига таъсир қилса-да, аномал иссиқлик ҳосилнинг миқдори ва сифатини пасайтиришга олиб келиши мумкин. Бу эса шоколад нархларининг ошишига ва Ғарбий Африка мамлакатлари маҳаллий иқтисодиётига салбий таъсир кўрсатади.
Тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, какао дарахтлари атроф-муҳит ўзгаришларига жуда сезгир. Улар ҳарорат ва намликнинг маълум бир мувозанатини талаб қилади. Бу мувозанат бузилганда дарахтлар кам ҳосил бера бошлайди ёки касалланади.
Шоколад ишлаб чиқарувчилар ва фермерлар вазиятга мослашишга ҳаракат қилмоқда. Масалан, улар дарахтлар учун соя яратиш ёки чидамлироқ навлардан фойдаланиш каби какао етиштиришнинг янги усулларини синаб кўрмоқда. Лекин бу чоралар иқлим ўзгариши оқибатларини ҳали тўлиқ қоплай олмайди.
2024 йил ҳолатига кўра, жаҳон шоколад саноатининг қиймати 127,9 миллиард АҚШ долларини ташкил этади. Кўплаб одамлар шоколад истеъмоли аҳамиятини эътибордан четда қолдирса-да, шоколад бизнинг ҳаётимизда муҳим рол ўйнайди — кайфиятни кўтаришдан тортиб мукаммал совға қилишгача.