FRANSA’NIN YAPAY ZEKÂ ATILIMI: CUMHURBAŞKANI MACRON’UN YENİ YATIRIM HAMLESİ

Giriş

Türkiye’de yansıtıldığının aksine Fransa ve Avrupa Birliği’nin (kısaca AB) geleceği konusunda son derece stratejik ve gerçekçi düzlemde düşünen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, hatırlanacağı üzere kısa süre önce “Avrupa’nın ölebileceği” (AB’nin dağılması şeklinde yorumlamak gerekir) uyarısında bulunmuş ve 2 Ekim 2024 tarihinde de Almanya merkezli bir ekonomi forumu olan Berlin Küresel Diyaloğu’nun (Berlin Global Dialogue) düzenlediği etkinlikte “Europe’s Role in a Multipolar Future” (Çok Kutuplu Gelecekte Avrupa’nın Rolü) başlıklı önemli bir konuşma yaparak, AB’nin yeni nesil teknolojilerde atılım ve yatırım teşviki konusunda çağa ayak uyduramadığına dair kritik tespitlerini dinleyicilerle paylamıştı. Macron, konuşmasında, AB ve genel olarak Avrupa ülkelerinin yeşil enerji, yapay zekâ ve savunma gibi stratejik sektörlerde ve teknolojilerde ABD ve Çin gibi teknoloji devlerinin gerisinde kaldığını ve AB’nin bu iki süpergücü yakalayabilmesi için yatırım teşviki ve bürokratik engellerin azaltılması yönünde çeşitli reformlar yapılması gerektiğini belirtmişti. Bu bağlamda, Fransa Cumhurbaşkanı, önceki gün ülkesi Fransa’nın gelecek yıllardaki öncü konumunu kurtarmak adına yeni bir yatırım paketi açıklamıştır. Bu yazıda, bu yeni ve iddialı girişim değerlendirilecektir.

Macron’un Yapay Zekâ Yatırım Planı 

Fransız basın-yayın organlarının bugün manşetlerini süsleyen önemli bir gelişme, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un Başkent Paris’te Grand Palais’de düzenlenen iki günlük Yapay Zeka Eylem Zirvesi kapsamında açıkladığı yeni yapay zekâ yatırım paketi olmuştur. Birçok önemli dünya liderinin yanı sıra Microsoft, OpenAI, Google, Anthropic ve Sakana AI gibi küresel çapta yeni teknoloji ve yapay zekâ alanında lider firmaların temsil edileceği zirve öncesinde konuşan Macron, özel sektör desteğiyle önümüzdeki birkaç yılda Fransa’nın 109 milyar avro (euro) veya 113 milyar Amerikan doları boyutunda devasa ölçekte yapay zekâ yatırımları yapacağını ilan etmiş ve açıklamasını gündeme getirmek için Twitter (X) hesabı üzerinden Deepfake teknolojisi ile hazırlanan bir video klip de paylaşmıştır. Macron, kısa video kapsamındaki konuşmada, sağlık, enerji ve toplumsal yaşam gibi alanlarda Avrupa’nın geleceği için yapay zekâ kullanımının önemini vurgulamış ve MacGyver dizisi jeneriğinden bölümlerle sona eren kliple birlikte yeni yatırım planı ve Yapay Zekâ Eylem Zirvesi’nin önemine dikkat çekmeye çalışmıştır.

Macron’un Televizyon Konuşması

Yeni açıklanan yatırım paketini açıkladığı France 2 kanalında yayınlanan televizyon konuşmasında, Cumhurbaşkanı Macron, ABD’nin Stargate projesine benzettiği bu proje ile yapay zekâ teknolojisi sayesinde Fransa ve Avrupa’nın hızlanacağını açıklamıştır. Konuşmasında yapay zekâ alanındaki gelişmeleri bilimsel bir devrim olarak değerlendiren Macron, bu yeni dönemde Fransa’nın daha iyi yaşam koşulları sağlamak adına bu alanda atılım yapması gerektiğine vurgu yaparken, özellikle sağlık alanında (kanserle mücadele) yapay zekâ kullanılarak yapılan atılımların altını çizmiştir. Macron, bir diğer örnek olarak engelli bir gencin yapay zekâ teknolojilerinin entegre edildiği bir makine ile rahat rahat yürüyebilmesini göstermiş ve yeni teknolojilerin özellikle sağlık alanında çığır açabileceğini vurgulamıştır.

Yapay zekâyı insanların işlerini ellerinden alacak bir teknoloji gibi değil, onların işlerini kolaylaştıracak bir araç gibi görmek gerektiğini de belirten Macron, Hindistanlı sunucunun sorusu üzerine, yapay zekâ ve internet teknolojileriyle ilgili dezenformasyon gibi sorunların olduğunu kabul etmekle birlikte, önce bu teknolojilerde dışa bağımlı olmadan kendilerinin bilimsel üretim ve inovasyon yapabilmeleri gerektiğini belirtmiştir. Yatırım planı için Fransız yatırımcılar kadar Kanada firması Brookfield ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin adı geçerken, Cumhurbaşkanı’na göre 100.000 civarında genç (şimdilik bu sayı 40.000’dir) bu kapsamda yapay zekâ teknolojileri alanında eğitim alacak ve geleceğin işlerini öğreneceklerdir. Fransa Cumhurbaşkanı’na göre yapay zekâ teknolojisi meslekleri ortadan kaldırmayacak, ama dönüştürecektir. Yani meslek sahipleri bazı yükümlülüklerini teknolojiye (yapay zekâ, robotlar vs.) delege ederken, kendilerini başka alanlarda (insani boyut) geliştirebilecek; bu da genel olarak verimliliği arttıracaktır. Macron, bu kapsamda devlet-özel sektör iş birliği gerektiğini vurgularken, sanatçıların ve gazetecilerin de bu kapsamda çok daha başarılı olabileceklerini söylemiştir.

Düzenlemeler konusunda devletler arası iş birliği ve koordinasyona vurgu yapan Macron, Avrupa’nın düzenlemeler (hukuk) alanında zaten ileride olduğunu, ancak yatırım ve inovasyon alanında yeterince gelişmediğini ifade etmiştir. Sosyal medya aracılığıyla terörizm ve nefret söylemlerinin güç kazanmasının tehlikeli bir gelişme olduğunu da sözlerine ekleyen Macron, Avrupa’nın bu konuda (regülasyonlar ve hukuk) tecrübeli olduğunu ve bunun üstesinden gelebileceklerini iddia etmiştir. Uluslararası bir alanda ulusal veya bölgesel düzenlemelerin yeterli olmayacağının da altını çizen Fransız lider, ABD, Çin ve kısmen de Hindistan’ı bu alandaki düzenlemelerin yeterli olmadığı bağlamında eleştirmiştir. Fransa’nın yapay zekâ teknolojisinde dünyadaki 5. büyük güç olduğunu belirten Macron, ayrıca, ABD ve Çin’e kıyasla biraz geç kalmalarına karşın yeni yatırımlarla arayı kapatabileceklerini vurgulamıştır. Macron, 109 milyar avroluk devasa yatırımlar konusunda Fransız ve Avrupalı şirketler dışında BAE, ABD (Amerika Birleşik Devletleri) ve Kanada’yı da saymış ve özellikle Fransa-BAE ortaklığında kurulacak 1 gigawatt kapasiteli veri merkezine gönderme yapmıştır. Macron, Fransa’nın nükleer enerji ve yenilenebilir enerji alanında geçmişteki çabalar sayesinde öncü konumuna da vurgu yaparak, yapay zekâ alanında şimdi yapılacak çabalar ve yatırımların geleceği güvence altına alacağını ifade etmiştir. Macron, konuşmasında Fransız Mistral şirketinin çığır açan çalışmalarını da vurgulamıştır.

Fransız Cumhurbaşkanı, hızlandırılmış inovasyon ve büyük yatırımlar süreciyle DeepSeek ile sükse yaratan Çin ve ABD ile rekabet edebilir hale gelmeyi umduklarını da sözlerine ekleyerek, Peugeot ve Citroen gibi Fransız otomotiv firmalarının da yapay zekâ şirketleriyle iş birliği yaparak daha gelişmiş modeller üretebileceklerini umduğunu söylemiştir. Fransa’nın start-uplar ve yapay zekâ gibi alanlarda Avrupa’da lider olduğunu da hatırlatan Macron, bu anlamda 8 yıla yaklaşan iktidarında yapılanlara yeterince saygı gösterilmemesinden de yakınmıştır. Macron, bu yeni yatırım paketi ile Fransa ve Avrupa’nın yapay zekâ ve çığır açan teknolojiler alanında dünya liderliğine giden yolu açacağını da iddia etmiştir. Fransa Cumhurbaşkanı, Hindistan’da da yayınlanan konuşmasında bu ülkeye yönelik dostane mesajlar da vermiş ve özellikle teknoloji, savunma, ekoloji/ekonomi alanlarında bu ülkeyle daha yakın iş birliği amaçladıklarını açıklamıştır. Macron, ABD ve Çin’le de çalışmaya devam etmek istediklerini belirtirken, Hint Pasifik bölgesinde Hindistan dışında Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerin isimlerini bölgesel müttefikler bağlamında saymıştır.

Sonuç

Sonuç olarak, Fransa Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı yeni yatırım planı ve bu kapsamda yaptığı televizyon konuşması, Paris’in dünyadaki gelişmeleri yakından takip ettiğini ve küresel liderlik heveslerinin bitmediğini göstermesi bakımından oldukça önemlidir. Macron’un ihtiraslı atılım planı ne ölçüde başarılı olur bilinmez; ama şurası kesin ki, AB’nin demokratik değerlerini koruması adına kritik sektörlerde ilerleme kaydetmesi şarttır.

Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ