یوټیوبران: د طالبانو د محدیتونو له کبله یې د تعقیبوونکو شمېر کم شوی دی
د طالبانو له بیا واکمنۍ سره سم په افغانستان کې د یوټیوبرانو او د یوټیوب چینلونو شمېر د پام وړ زیات شوی.
د کابل ښار اوسیدونکی مصطفی حبیبي چې د یوه یوټیوب چینل مسئول دی.
نوموړي ازادي راډیو ته وویل، درې کاله وړاندې یې دا چینل له خپلو ملګرو سره د عاید ترلاسه کولو په موخه جوړ کړ او د مناسبې محتوا په تولید سره یې د خپلو تعقیبونکو شمېر زیات کړ او په لږ وخت کې یې عاید ترلاسه کړ.
"مخکې به مو تفریحي پروګرامونه خپرول، او اوس هم تفریحي پروګرامونه او د ښار په اړه راپورونه خپروو. پخوا مو خپل عاید د سویفټ له لارې په افغانستان کې ترلاسه کولی شو، خو اوس دا امکان نه لري، نو د جرمني له ملګرو یې اخلو. په پیل کې زموږ عاید ډېر و، خو اوس میاشتنی شاوخوا ۱۳۰ امریکایي ډالر ترلاسه کوو."
د کابل ښار اوسېدونکې او ښځینه یوټیوبره، چې نه غواړي د موضوع د حساسیت له امله نوم په راپور کې واخېستل شي وايي د طالبانو د محدیتونو له کبله اوس نهشي کولی چې د خلکو د غوښتنو سره سم ښه پروګرامونه چمتو کړي، چې له امله یې د تعقیبونکو شمېر کم شوی دی.
هر ځای ته چې ځو، طالبان پوښتنه کوي چې د چا لپاره کار کوئ؟ موږ ته وایي، له نارینهوو سره مرکه مه کوئ، یوازې له ښځو سره خبرې کولای شئ."
د طالبانو د حکومت د اطلاعاتو او کلتور وزارت تېر کال د میزان په میاشت کې اعلان وکړ، چې د یوټیوبرانو پر فعالیتونو څارنه کوي، او یوټیوب چینلونه باید د دې وزارت د کړنلارو سره سم فعالیت وکړي.
د یوټیوب د فعالیت جواز ترلاسه کولو لپاره، د لوړو زدهکړو اسناد، د ژورنالیزم برخه کې تجربه، د "ملي ګټو، اسلامي ارزښتونو او افغاني کلتور" مراعت، د اساسي شرایطو په توګه یاد شوي دي.
خو د ځینو یوټیوب چینلونو مسئولین وایي، نویو کړنلارو او قوانیونو کار ته ستونزې جوړې کړي دي.
دا په داسې حال کې ده چې تازه د افغانستان د خبریالانو مرکز ویلي، چې د یوه یوټیوب چینل مسئول او د رسنیزو موادو چمتوونکی سید رحیم سعیدي، د طالبانو د حکومت پر ضد د تبلیغاتو په تور د روان کال د عقرب په میاشت کې په درې کاله بند ته محکوم شوی.
یو شمېر افغانان وایي، د طالبانو د رسنیزو پالیسیو له بدلون او پر ځینو ټلویزوني خپرونو د محدودید له کبله یې د یوټیوب کتلو ته مخه کړې ده.
د کابل ښار اوسېدونکي سلیم په دې اړه ازادي راډیو ته وویل:
اوس یواځې یوټیوب د ځوانانو لپاره تفریحي پروګرامونه لري. هغه پروګرامونه چې زموږ هېوادوال یې جوړوي او زحمت باسي، ډېر ښه دي، په ځانګړي ډول کمېډي او معلوماتي پروګرامونه مې ډېر خوښیږي.»
د افغان یوټیوبرانو د معلوماتو له مخې، دوی هره میاشت له ۱۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ امریکايي ډالرو پورې عاید لري، چې د عاید کچه یې د تعقیبونکو د شمېر، او دا چې هغوی په کومو هېوادونو کې دي اړه لري.
د ټولنیزو رسنیو کارپوهان له ډلې یې پرویز اکرم ازادي راډیو ته وویل چې: یوټیوب د اعلانونو له عوایدو ۴۰ سلنه خپله اخلي، او پاتې ۶۰ سلنه د چینل مالک ته ورکوي.
نوموړی وايي د هر ۱۰۰۰ کسانو د کتلو په بدل کې ، د محتوا تولیدوونکی ۶ امریکایي ډالر ترلاسه کوي، چې ۶۰ سلنه یې یوټیوبر ته رسېږي.
"د نوي میلادي کال لپاره د عاید ترلاسه کولو شرایط ډېر اسانه شوي. هر څوک چې په یوه برخه کې مهارت لري،
له دې ټولو داسې ښکاري چې په افغانستان کې د سیاسي بدلونونو وروسته، د ټولنیزو شبکو، په ځانګړي توګه د یوټیوب، او د افغان یوټیوبرانو بازار ګرم شوی.
وړاندې واشنګټن پوسټ په یوه راپور کې لیکلي وو، چې د طالبانو حکومت د یوټیوب د اغېزمنو کسانو له لارې د ډول ډول محتوا په تولید سره هڅه کوي چې د افغانستان یو مثبت تصویر نندارې ته وړاندې کړي او په دې ترتیب د ملیونونو انلاین لیدونکو پام راجلب کړي.
د یادونې ده، چې یوه ځوانه افغان یوټیوبره حورا سادات، ، تېر کال د سنبلې میاشت کې په مرموز ډول په کابل کې ووژل شوه.
دوه کاله وړاندې یو بل یوټیوبر، اجمل حقیقي، له خپلو همکارانو سره د طالبانو د استخباراتو ریاست له خوا د مقدساتو د سپکاوي په تور ونیول شو، خو د حقیقي په وینا، د طالبانو په محاکمه کې بېګناه ثابت شو، او طالبان د ۱۹۵ ورځو بند وروسته نوموړی او همکاران یې له پلچرخي زندانه خوشې کړل.
په افغانستان کې د یوټیوب چینلونو او یوټیوبرانو کره شمېره نهده معلومه، خو شاوخوا لس میاشتې مخکې، امریکا غږ د طالبانو د اطلاعاتو او کتلور وزارت له قوله راپور ورکړی و، چې په افغانستان کې لږترلږه ۱۰۰۰ فعال یوټیوب چینلونه شته، چې له دې ډلې یې ۲۵۰ چینلونو د فعالیت جواز ترلاسه کړی دی.
یو شمېر افغانان وایي، چې د طالبانو له بیا واکمنۍ سره همهاله، د یوټیوبرانو پر وړاندې ستونزې ډېرې شوي خو له خنډونو سره سره دا د افغانستان لپاره یوه نوې تجربه او ښه فرصت دی.
د کابل ښار اوسیدونکی مصطفی حبیبي چې د یوه یوټیوب چینل مسئول دی.
نوموړي ازادي راډیو ته وویل، درې کاله وړاندې یې دا چینل له خپلو ملګرو سره د عاید ترلاسه کولو په موخه جوړ کړ او د مناسبې محتوا په تولید سره یې د خپلو تعقیبونکو شمېر زیات کړ او په لږ وخت کې یې عاید ترلاسه کړ.
"مخکې به مو تفریحي پروګرامونه خپرول، او اوس هم تفریحي پروګرامونه او د ښار په اړه راپورونه خپروو. پخوا مو خپل عاید د سویفټ له لارې په افغانستان کې ترلاسه کولی شو، خو اوس دا امکان نه لري، نو د جرمني له ملګرو یې اخلو. په پیل کې زموږ عاید ډېر و، خو اوس میاشتنی شاوخوا ۱۳۰ امریکایي ډالر ترلاسه کوو."
د کابل ښار اوسېدونکې او ښځینه یوټیوبره، چې نه غواړي د موضوع د حساسیت له امله نوم په راپور کې واخېستل شي وايي د طالبانو د محدیتونو له کبله اوس نهشي کولی چې د خلکو د غوښتنو سره سم ښه پروګرامونه چمتو کړي، چې له امله یې د تعقیبونکو شمېر کم شوی دی.
هر ځای ته چې ځو، طالبان پوښتنه کوي چې د چا لپاره کار کوئ؟ موږ ته وایي، له نارینهوو سره مرکه مه کوئ، یوازې له ښځو سره خبرې کولای شئ."
د طالبانو د حکومت د اطلاعاتو او کلتور وزارت تېر کال د میزان په میاشت کې اعلان وکړ، چې د یوټیوبرانو پر فعالیتونو څارنه کوي، او یوټیوب چینلونه باید د دې وزارت د کړنلارو سره سم فعالیت وکړي.
د یوټیوب د فعالیت جواز ترلاسه کولو لپاره، د لوړو زدهکړو اسناد، د ژورنالیزم برخه کې تجربه، د "ملي ګټو، اسلامي ارزښتونو او افغاني کلتور" مراعت، د اساسي شرایطو په توګه یاد شوي دي.
خو د ځینو یوټیوب چینلونو مسئولین وایي، نویو کړنلارو او قوانیونو کار ته ستونزې جوړې کړي دي.
دا په داسې حال کې ده چې تازه د افغانستان د خبریالانو مرکز ویلي، چې د یوه یوټیوب چینل مسئول او د رسنیزو موادو چمتوونکی سید رحیم سعیدي، د طالبانو د حکومت پر ضد د تبلیغاتو په تور د روان کال د عقرب په میاشت کې په درې کاله بند ته محکوم شوی.
یو شمېر افغانان وایي، د طالبانو د رسنیزو پالیسیو له بدلون او پر ځینو ټلویزوني خپرونو د محدودید له کبله یې د یوټیوب کتلو ته مخه کړې ده.
د کابل ښار اوسېدونکي سلیم په دې اړه ازادي راډیو ته وویل:
اوس یواځې یوټیوب د ځوانانو لپاره تفریحي پروګرامونه لري. هغه پروګرامونه چې زموږ هېوادوال یې جوړوي او زحمت باسي، ډېر ښه دي، په ځانګړي ډول کمېډي او معلوماتي پروګرامونه مې ډېر خوښیږي.»
د افغان یوټیوبرانو د معلوماتو له مخې، دوی هره میاشت له ۱۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ امریکايي ډالرو پورې عاید لري، چې د عاید کچه یې د تعقیبونکو د شمېر، او دا چې هغوی په کومو هېوادونو کې دي اړه لري.
د ټولنیزو رسنیو کارپوهان له ډلې یې پرویز اکرم ازادي راډیو ته وویل چې: یوټیوب د اعلانونو له عوایدو ۴۰ سلنه خپله اخلي، او پاتې ۶۰ سلنه د چینل مالک ته ورکوي.
نوموړی وايي د هر ۱۰۰۰ کسانو د کتلو په بدل کې ، د محتوا تولیدوونکی ۶ امریکایي ډالر ترلاسه کوي، چې ۶۰ سلنه یې یوټیوبر ته رسېږي.
"د نوي میلادي کال لپاره د عاید ترلاسه کولو شرایط ډېر اسانه شوي. هر څوک چې په یوه برخه کې مهارت لري،
له دې ټولو داسې ښکاري چې په افغانستان کې د سیاسي بدلونونو وروسته، د ټولنیزو شبکو، په ځانګړي توګه د یوټیوب، او د افغان یوټیوبرانو بازار ګرم شوی.
وړاندې واشنګټن پوسټ په یوه راپور کې لیکلي وو، چې د طالبانو حکومت د یوټیوب د اغېزمنو کسانو له لارې د ډول ډول محتوا په تولید سره هڅه کوي چې د افغانستان یو مثبت تصویر نندارې ته وړاندې کړي او په دې ترتیب د ملیونونو انلاین لیدونکو پام راجلب کړي.
د یادونې ده، چې یوه ځوانه افغان یوټیوبره حورا سادات، ، تېر کال د سنبلې میاشت کې په مرموز ډول په کابل کې ووژل شوه.
دوه کاله وړاندې یو بل یوټیوبر، اجمل حقیقي، له خپلو همکارانو سره د طالبانو د استخباراتو ریاست له خوا د مقدساتو د سپکاوي په تور ونیول شو، خو د حقیقي په وینا، د طالبانو په محاکمه کې بېګناه ثابت شو، او طالبان د ۱۹۵ ورځو بند وروسته نوموړی او همکاران یې له پلچرخي زندانه خوشې کړل.
په افغانستان کې د یوټیوب چینلونو او یوټیوبرانو کره شمېره نهده معلومه، خو شاوخوا لس میاشتې مخکې، امریکا غږ د طالبانو د اطلاعاتو او کتلور وزارت له قوله راپور ورکړی و، چې په افغانستان کې لږترلږه ۱۰۰۰ فعال یوټیوب چینلونه شته، چې له دې ډلې یې ۲۵۰ چینلونو د فعالیت جواز ترلاسه کړی دی.
یو شمېر افغانان وایي، چې د طالبانو له بیا واکمنۍ سره همهاله، د یوټیوبرانو پر وړاندې ستونزې ډېرې شوي خو له خنډونو سره سره دا د افغانستان لپاره یوه نوې تجربه او ښه فرصت دی.