Започна рочиштето за нападот во Бањска

Пред Основниот суд во Приштина денеска (17 април) се одржува првото рочиште во случајот Бањска против Владимир Толиќ, Благој Спасојевиќ и Душан Максимовиќ, кои беа уапсени по вооружениот напад во Бањска на северот од Косово во септември 2023 година, кога вооружена група Срби ја нападна косовската полиција и го уби полицаецот Африм Буњаку. Во размената на оган беа убиени и тројца напаѓачи.

Во септември 2024 година, Специјалното обвинителство на Косово подигна обвинение против 45 лица за тероризам, финансирање на тероризам и сериозни кривични дела, од кои повеќето - вклучувајќи го и Милан Радоичиќ, кој ја презеде одговорноста за нападот - се во бегство.

На 9 октомври минатата година, на претходното рочиште, обвинителството побара судењето да започне и за обвинетите кои не се во Косово, но адвокатите на одбраната изјавија дека косовските закони не дозволуваат такво нешто.

Судијата Арбен Хоти побара правно мислење од Врховниот суд во толкувањето на законот, во кое се наведува дека прашањето е „дискреционо право“ на судијата.

На прашање на Радио Слободна Европа, Основниот суд соопшти дека сè уште не е одлучено дали на лицата кои се во бегство ќе им се суди или не.

Патем, на претходното рочиште на 9 октомври 2024 година, двајцата обвинети, Владимир Толиќ и Благоје Спасојевиќ, одбија да се изјаснат за виновни во таа фаза од процесот, додека Душан Максимовиќ се изјасни за невин.

Одговорноста за вооружениот напад во Бањска ја презеде Милан Радоичиќ, поранешен потпретседател на Српската листа - најголемата партија на Србите во Косово, која има поддршка од официјален Белград. Се верува дека тој и повеќето членови на таа група се на слобода во Србија.

Што пишува во обвинителниот акт?

Специјалното обвинителство на Косово ги товари обвинетите во случајот Бањско, меѓу другото, за терористички акти и дела против уставниот поредок и безбедноста на Косово.

Обвинителот, Наим Абази, претходно изјави дека обвинетите имале различни улоги во рамките на криминалната група - „од организирање и насочување на терористички активности до финансирање и перење пари“.

Во обвинението се наведува дека оваа група, користејќи насилство и тешко оружје, се обидела да го „одвои северниот дел од територијата на Република Косово, односно општините населени со српско мнозинство и да ги припои кон територијата на Република Србија“.

Милан Радоичиќ, за кој се вели дека играл важна улога во координацијата и криминалните активности е идентификуван како водач на таа група. Радоичиќ е на црната листа на САД и Велика Британија поради неговата поврзаност со меѓународен организиран криминал и корупција.

Во Косово, Радоичиќ е поврзан и со убиството на српски опозициски политичар и со заплашувањето на сведоци во судски постапки поврзани со нелегална градба. Косовските власти бараат негова екстрадиција, а Белград одбива да го стори тоа.

Главниот обвинител на Вишото јавно обвинителство во Белград, Ненад Стефановиќ, на почетокот на декември минатата година изјави дека одлуката за поднесување обвинение против Радоичиќ ќе биде донесена кон крајот на 2024 година или почетокот на 2025 година. Сепак, досега не е донесена никаква одлука.

Вишото јавно обвинителство во Белград го обвини Радоичиќ за три кривични дела - меѓу нив за нелегално производство, поседување, носење и трговија со огнено оружје и експлозивни материи и тешки кривични дела против општата безбедност. Другите осомничени се непознати лица.

Косовските власти, исто така, го сметаат нападот во Бањска за терористички чин и ја обвинуваат Србија дека стои зад него, што Белград категорично го негира.

Поранешниот заменик-помошник државен секретар на САД, Габриел Ескобар, во интервју за РСЕ во март 2024 година изјави дека „Србија има одредени финансиски и организациски врски, но дека ова го истражуваме подетално“.

Тој подвлече дека од Србија не се бара да спроведе истрага, туку одговорност.

Меѓународната заедница остро го осуди нападот во Бањска, побара истрага и одговорните да бидат изведени пред лицето на правдата.