Амнести Интернешнал: Српските власти користат технологија за хакирање на новинари и активисти
Српските власти инсталирале шпионски софтвер на телефоните на десетици новинари и активисти, се наведува во извештајот на Амнести интернешнал објавен на 16 декември, повикувајќи се на дигитални форензички докази и сведоштва на активисти кои рекле дека биле хакирани во последните месеци.
„Во два случаи, софтверот обезбеден од израелската фирма за надзор Cellebrite DI Ltd бил користен за отклучување на телефонот. Српската шпионска програма, наречена „NoviSpy“, потоа направи тајни фотографии од мобилни уреди, копираше контакти и ги постави на сервер контролиран од владата“, се вели во извештајот.
„Во неколку случаи, активисти и новинари пријавиле знаци на сомнителна активност на нивните мобилни телефони набргу по разговорот со српската полиција и безбедносните власти“, се додава во соопштението на Амнести.
Министерството за внатрешни работи, Министерството за надворешни работи и агенцијата за разузнавање, БИА, не одговорија на барањата на Амнести за коментар.
Производите на Cellebrite широко се користат од страна на агенциите за спроведување на законот, вклучително и ФБИ, за отклучување на паметни телефони и пребарување докази за нив.
Главниот маркетинг директор на Cellebrite, Дејвид Ги, изјави дека ги истражува наводите на Амнести.
„Ако тие тврдења се вистинити, тоа потенцијално може да биде прекршување на нашиот договор за лиценца за крајниот корисник“, изјави Ги за Ројтерс.
Ако тоа е случај, Cellebrite може да ги спречи српските власти да ја користат нејзината технологија, вели Ги.
Ставањето софтвер за надзор на уредите „апсолутно не е она што го правиме“, вели Ги.
Тој додаде дека Cellebrite почнала да контактира со српските официјални лица, но одби да даде дополнителни детали.
Според Амнести, Србија добила опрема за отклучување телефон од Cellebrite како дел од поширок пакет за да и помогне на Србија да ги исполни барањата за интеграција во Европската Унија.
„Овој пакет, финансиран од Владата на Норвешка и администриран од Канцеларијата на Обединетите нации за проектни услуги (УНОПС), му беше понуден на српското Министерство за внатрешни работи од 2017 до 2021 година за да и помогне на Србија во борбата против организираниот криминал“, се вели во извештајот.
Норвешката влада привремено ја суспендираше испораката на опремата на Cellebrite во Србија во 2018 година, објави Амнести. Норвешката амбасада во Белград, исто така, изрази загриженост за програмата, се додава во извештајот, но УНОПС на крајот ја предаде опремата во јуни 2019 година.
„Тврдењата изнесени во извештајот се алармантни и, доколку се вистинити, тие се неприфатливи“, изјави за Ројтерс заменик-министерката за надворешни работи на Норвешка, Марија Вартересијан.
„Ќе се сретнеме со српските власти, како и со УНОПС подоцна овој месец за да добиеме дополнителни информации за ова прашање. Очекуваме УНОПС да ги истражи наводите“, додаде таа.
УНОПС во соопштението рече дека го поздравува извештајот на Амнести и наведува дека од 2017 година, агенцијата „дополнително ги зајакнала механизмите за проценка и ублажување на потенцијалните негативни ефекти“. Агенцијата не соопштува детали за овие мерки.
„Во два случаи, софтверот обезбеден од израелската фирма за надзор Cellebrite DI Ltd бил користен за отклучување на телефонот. Српската шпионска програма, наречена „NoviSpy“, потоа направи тајни фотографии од мобилни уреди, копираше контакти и ги постави на сервер контролиран од владата“, се вели во извештајот.
„Во неколку случаи, активисти и новинари пријавиле знаци на сомнителна активност на нивните мобилни телефони набргу по разговорот со српската полиција и безбедносните власти“, се додава во соопштението на Амнести.
Министерството за внатрешни работи, Министерството за надворешни работи и агенцијата за разузнавање, БИА, не одговорија на барањата на Амнести за коментар.
Производите на Cellebrite широко се користат од страна на агенциите за спроведување на законот, вклучително и ФБИ, за отклучување на паметни телефони и пребарување докази за нив.
Главниот маркетинг директор на Cellebrite, Дејвид Ги, изјави дека ги истражува наводите на Амнести.
„Ако тие тврдења се вистинити, тоа потенцијално може да биде прекршување на нашиот договор за лиценца за крајниот корисник“, изјави Ги за Ројтерс.
Ако тоа е случај, Cellebrite може да ги спречи српските власти да ја користат нејзината технологија, вели Ги.
Ставањето софтвер за надзор на уредите „апсолутно не е она што го правиме“, вели Ги.
Тој додаде дека Cellebrite почнала да контактира со српските официјални лица, но одби да даде дополнителни детали.
Според Амнести, Србија добила опрема за отклучување телефон од Cellebrite како дел од поширок пакет за да и помогне на Србија да ги исполни барањата за интеграција во Европската Унија.
„Овој пакет, финансиран од Владата на Норвешка и администриран од Канцеларијата на Обединетите нации за проектни услуги (УНОПС), му беше понуден на српското Министерство за внатрешни работи од 2017 до 2021 година за да и помогне на Србија во борбата против организираниот криминал“, се вели во извештајот.
Норвешката влада привремено ја суспендираше испораката на опремата на Cellebrite во Србија во 2018 година, објави Амнести. Норвешката амбасада во Белград, исто така, изрази загриженост за програмата, се додава во извештајот, но УНОПС на крајот ја предаде опремата во јуни 2019 година.
„Тврдењата изнесени во извештајот се алармантни и, доколку се вистинити, тие се неприфатливи“, изјави за Ројтерс заменик-министерката за надворешни работи на Норвешка, Марија Вартересијан.
„Ќе се сретнеме со српските власти, како и со УНОПС подоцна овој месец за да добиеме дополнителни информации за ова прашање. Очекуваме УНОПС да ги истражи наводите“, додаде таа.
УНОПС во соопштението рече дека го поздравува извештајот на Амнести и наведува дека од 2017 година, агенцијата „дополнително ги зајакнала механизмите за проценка и ублажување на потенцијалните негативни ефекти“. Агенцијата не соопштува детали за овие мерки.