Алматының тергеу абақтысында орын жетіспейді, тұтқындар өзін жаралайтыны рас дейді ҚАЖД
Алматы қаласы бойынша Қылмыстық-атқару жүйесі департаменті Азаттық Азия редакциясының сауалына берген жауабында кейінгі бір жыл бойы экстрадициялық қамауда болып, 15 ақпанда босап шыққан қарақалпақ белсендісі Ақылбек Мұратбайдың (Мұратов) №72 тергеу абақтысындағы бірқатар мәселе жайлы сөзін растады.
Белсенді Алматыдағы осы тергеу изоляторында қамауда отырған адамдардың өз денесіне зақым келтіргеніне бірнеше рет куә болғанын айтқан. ҚАЖД қамаудағылар арасында өз-өзіне зақым келтіргендер болғанын мойындады.
"Арнайы контингенттің (қамауда отырғандар – ред.) өз денесін жарақаттап, бөгде заттар жұтуының әртүрлі себебі бар. Мұндай оқиғалар қылмыстық істі жүргізуге, сот шешіміне келіспегендіктен, психологиялық ахуалдың нашарлауынан, отбасылық мәселелерге байланысты, қамауда ұстау тәртібіне, мекеме әкімшілігінің немесе медициналық қызметтің іс-әрекетіне келіспейтіндіктен болады", – деп жазды ҚАЖД Азаттық Азияның сауалына берген жауабында.
Ақылбек Мұратбай тергеу абақтысындағы ереже тыйым салатынына қарамастан тұтқындар ұялы телефон пайдаланатынын және рейд кезінде түрме қызметкерлері тұтқындардан ондай телефондарды тауып алған кезде арнаулы тіркегіш құралға видеоға түсірмейтінін айтқан еді. ҚАЖД сотталған және тергеу кезіндегі қамауда отырғандар адамдардан бірнеше рет ұялы телефон табылып, тәркіленгенін растады. Үй техникасы жөніндегі (Мұратов кейбір камераларда жекелеген тұтқындарға тұрмысқа қажет барлық жағдай жасалғанын айтқан) сауалға ҚАЖД "камераларда теледидардан басқа ешқандай тұрмыстық техника жоқ" деп жауап қатты.
ҚАЖД "тергеу кезінде қамауда отырған адамның өзіне камера мен серіктес таңдауына жол берілмейді, ондай іс-әрекет қылмыстық-атқару заңының талабына қайшы" екені жазылған. ҚАЖД ондай фактілер болғанын растайтын немесе жоққа шығаратын ештеңе жазбаған. Ақылбек Мұратбай "тергеу кезінде қамауда отырғандардың кейбірі қонақүй бөлмесін таңдағандай өзіне камераны, тіпті бірге отыратын серіктесті таңдай алады" деген болатын.
ҚАЖД қазіргі кезде Алматыдағы тергеу абақтысында шамадан тыс көп адам қамауда отырғандықтан тұтқындарға орын жетіспейтінін мойындады.
"Тергеу изоляторында тұрмыстық жағдайға байланысты мәселелер бар, атап айтқанда, арнайы контингент тұрып жатқан камераларда ыстық су жоқ. Гигиена құралдары толық көлемде беріледі. Арнайы контингенттен медициналық қызмет көрсетуге қатысты бірнеше рет шағым түскен, бірақ олар тізімге енгізілмеген дәрі-дәрмек жоқтығына арызданған", – деп жазған ҚАЖД.
Абақтыларды қадағалайтын мекеме жауабын қорытындылай келе, Алматы қаласы бойынша өзіне бағынышты орындарды тексеріп, қадағалау жұмыстары үнемі жүргізіледі және анықталған заң бұзу фактілері бойынша тиісті шаралар қолданылады деп сендіреді. Өрескел заң бұзу фактісі болған жағдайда қызметтік тексеріс жүргізіп, кінәлі адамдарды тәртіптік жауапкершілікке тартатынын айтқан. Бірақ, "қазіргі уақытта анықталған кемшіліктер туралы ақпарат беру мүмкін болмай отыр" деп жазды ҚАЖД.
№72 тергеу абақтысы (жұрт арасында СИ-18 деп атайды) Алматыдан 20 шақырым жерде орналасқан және Орталық Азиядағы ең үлкен тергеу изоляторларының бірі саналады. Онда Алматыдағы қылмыстық істер бойынша айып тағылған адамдар қамауда отыр.
Белсенді Алматыдағы осы тергеу изоляторында қамауда отырған адамдардың өз денесіне зақым келтіргеніне бірнеше рет куә болғанын айтқан. ҚАЖД қамаудағылар арасында өз-өзіне зақым келтіргендер болғанын мойындады.
"Арнайы контингенттің (қамауда отырғандар – ред.) өз денесін жарақаттап, бөгде заттар жұтуының әртүрлі себебі бар. Мұндай оқиғалар қылмыстық істі жүргізуге, сот шешіміне келіспегендіктен, психологиялық ахуалдың нашарлауынан, отбасылық мәселелерге байланысты, қамауда ұстау тәртібіне, мекеме әкімшілігінің немесе медициналық қызметтің іс-әрекетіне келіспейтіндіктен болады", – деп жазды ҚАЖД Азаттық Азияның сауалына берген жауабында.
Ақылбек Мұратбай тергеу абақтысындағы ереже тыйым салатынына қарамастан тұтқындар ұялы телефон пайдаланатынын және рейд кезінде түрме қызметкерлері тұтқындардан ондай телефондарды тауып алған кезде арнаулы тіркегіш құралға видеоға түсірмейтінін айтқан еді. ҚАЖД сотталған және тергеу кезіндегі қамауда отырғандар адамдардан бірнеше рет ұялы телефон табылып, тәркіленгенін растады. Үй техникасы жөніндегі (Мұратов кейбір камераларда жекелеген тұтқындарға тұрмысқа қажет барлық жағдай жасалғанын айтқан) сауалға ҚАЖД "камераларда теледидардан басқа ешқандай тұрмыстық техника жоқ" деп жауап қатты.
ҚАЖД "тергеу кезінде қамауда отырған адамның өзіне камера мен серіктес таңдауына жол берілмейді, ондай іс-әрекет қылмыстық-атқару заңының талабына қайшы" екені жазылған. ҚАЖД ондай фактілер болғанын растайтын немесе жоққа шығаратын ештеңе жазбаған. Ақылбек Мұратбай "тергеу кезінде қамауда отырғандардың кейбірі қонақүй бөлмесін таңдағандай өзіне камераны, тіпті бірге отыратын серіктесті таңдай алады" деген болатын.
ҚАЖД қазіргі кезде Алматыдағы тергеу абақтысында шамадан тыс көп адам қамауда отырғандықтан тұтқындарға орын жетіспейтінін мойындады.
"Тергеу изоляторында тұрмыстық жағдайға байланысты мәселелер бар, атап айтқанда, арнайы контингент тұрып жатқан камераларда ыстық су жоқ. Гигиена құралдары толық көлемде беріледі. Арнайы контингенттен медициналық қызмет көрсетуге қатысты бірнеше рет шағым түскен, бірақ олар тізімге енгізілмеген дәрі-дәрмек жоқтығына арызданған", – деп жазған ҚАЖД.
Абақтыларды қадағалайтын мекеме жауабын қорытындылай келе, Алматы қаласы бойынша өзіне бағынышты орындарды тексеріп, қадағалау жұмыстары үнемі жүргізіледі және анықталған заң бұзу фактілері бойынша тиісті шаралар қолданылады деп сендіреді. Өрескел заң бұзу фактісі болған жағдайда қызметтік тексеріс жүргізіп, кінәлі адамдарды тәртіптік жауапкершілікке тартатынын айтқан. Бірақ, "қазіргі уақытта анықталған кемшіліктер туралы ақпарат беру мүмкін болмай отыр" деп жазды ҚАЖД.
№72 тергеу абақтысы (жұрт арасында СИ-18 деп атайды) Алматыдан 20 шақырым жерде орналасқан және Орталық Азиядағы ең үлкен тергеу изоляторларының бірі саналады. Онда Алматыдағы қылмыстық істер бойынша айып тағылған адамдар қамауда отыр.