Νέες διευκολύνσεις για κληρονόμους από την ΑΑΔΕ
Μια νέα ψηφιακή υπηρεσία ενεργοποιεί η ΑΑΔΕ, με στόχο να διευκολύνει τους φορολογούμενους που κληρονομούν ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία. Το σύστημα θα ειδοποιεί τους κληρονόμους για τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ενώ θα προβλέπεται και η ηλεκτρονική υποβολή Ε9 για τα ακίνητα αποβιωσάντων απευθείας από τους συμβολαιογράφους. Παράλληλα, θα ενεργοποιηθεί η αυτόματη ενημέρωση του Μητρώου της ΑΑΔΕ με τους κληρονόμους αποβιωσάντων, ώστε να περιοριστούν η γραφειοκρατία και οι πολύπλοκες διαδικασίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες. Με τον τρόπο αυτόν οι κληρονόμοι θα γλιτώσουν τον «λαβύρινθο» των δεκάδων φορολογικών υποχρεώσεων και εκκρεμοτήτων, καθώς και το άγχος των προθεσμιών για την υποβολή δηλώσεων, την πληρωμή φόρων και τις δόσεις.
Το σχέδιο της ΑΑΔΕ για τη διευκόλυνση των κληρονόμων προβλέπει:
1. Υποβολή δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9) αποβιωσάντων από συμβολαιογράφους. Σήμερα το Ε9 υποβάλλεται:
- Από τους εκ διαθήκης κληρονόμους κατά το ποσοστό τους, εφόσον έχει δημοσιευθεί διαθήκη μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου της δήλωσης έτους. Παράδειγμα: Εστω ότι ο Α πέθανε την 20/1/2025. Δημοσιεύεται διαθήκη εντός του 2025 η οποία καθιστά μοναδικό κληρονόμο τον εγγονό του. Η δήλωση Ε9 υποβάλλεται από τον εκ διαθήκης εγγονό του μέχρι την 31η Ιανουαρίου 2026.
- Από τους εξ αδιαθέτου κληρονόμους κατά το ποσοστό τους, εφόσον δεν έχει δημοσιευθεί διαθήκη μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου της δήλωσης έτους. Παράδειγμα: Εστω ότι ο Α πέθανε την 10/4/2025 και η σύζυγος (χήρα) και τα δύο τέκνα του, μοναδικοί εν ζωή κληρονόμοι του, κληρονόμησαν την ακίνητη περιουσία του. Η σύζυγος και τα παιδιά του πρέπει να υποβάλουν Ε9 για τα ακίνητα που κληρονόμησαν και με το ποσοστό της εξ αδιαθέτου κληρονομιάς, μέχρι την 31η Ιανουαρίου 2026.
- Από τους κληρονόμους μετά από τυχόν αποποιήσεις κατά το ποσοστό τους, από το επόμενο έτος του θανάτου (ή, στην περίπτωση που έχει δημοσιευθεί διαθήκη, από το επόμενο έτος της δημοσίευσης αυτής) χωρίς την επιβολή προστίμου, εφόσον η δήλωση υποβληθεί μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα της λήξης της προθεσμίας αποποίησης.
2. Αυτόματη ενημέρωση του Μητρώου με τους κληρονόμους αποβιωσάντων μέσω διαλειτουργικότητας. Σήμερα, με την έκδοση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου ενημερώνεται αυτόματα το Φορολογικό Μητρώο. Αυτό σημαίνει πως δεν απαιτείται να υποβληθεί η σχετική δήλωση θανάτου από τους κληρονόμους στο ΚΕΦΟΔΕ ή την αρμόδια ΔΟΥ. Ταυτόχρονα, διακόπτονται οι σχέσεις του αποβιώσαντος με άλλα πρόσωπα που εμφανίζονται στο Φορολογικό Μητρώο της ΑΑΔΕ. Ειδικότερα:
- Διακόπτεται η σχέση γάμου ή συμφώνου συμβίωσης.
- Μεταβάλλεται η οικογενειακή κατάσταση και διακόπτεται η σχέση του σχετιζόμενου με τον αποβιώσαντα προσώπου.
- Διακόπτονται οι λοιπές σχέσεις του αποβιώσαντος με άλλους φορολογουμένους ή φυσικά πρόσωπα, όπως για παράδειγμα ο φορολογικός εκπρόσωπος.
- Απενεργοποιούνται σε επίπεδο πρόσβασης στις εφαρμογές του myAADE οι κωδικοί πρόσβασης του αποβιώσαντος.
Μέσω διαλειτουργικότητας με άλλες υπηρεσίες ή φορείς του Δημοσίου το Μητρώο της ΑΑΔΕ θα ενημερώνεται αυτόματα εάν υπάρχει ή δεν υπάρχει διαθήκη και θα λαμβάνει το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών.
3. Ενημέρωση των κληρονόμων αποβιωσάντων ως προς τις υποχρεώσεις τους. Μια νέα υπηρεσία η οποία θα λειτουργεί ως «φορολογικό ξυπνητήρι» αναμένεται να κάνει πρεμιέρα μέχρι το τέλος του έτους. Το νέο εργαλείο θα ενημερώνει τους κληρονόμους για τις φορολογικές υποχρεώσεις τους οι οποίες προκύπτουν μετά τον θάνατο του συγγενούς ή του αγαπημένου τους προσώπου. Με το σύστημα έγκαιρης ενημέρωσης από την ΑΑΔΕ, οι φορολογούμενοι-κληρονόμοι θα αποφεύγουν την πληρωμή προστίμων και έξτρα φόρων που επιβάλλονται σε περίπτωση μη υποβολής ή εκπρόθεσμης υποβολής δηλώσεων αλλά και τις δυσάρεστες εκπλήξεις και τις περιπέτειες με την Εφορία σε περίπτωση που ο κληρονομούμενος έχει αφήσει χρέη και ανοιχτούς φορολογικούς λογαριασμούς.
Φορολογικές υποχρεώσεις
Σήμερα οι κληρονόμοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τις εξής φορολογικές υποχρεώσεις:
- Δήλωση μεταβολής ατομικών στοιχείων και σχέσεων φορολογουμένου (έντυπο Δ210). Για να μπορέσουν οι κληρονόμοι ή οι εγγύτεροι συγγενείς να καλύψουν άλλες φορολογικές εκκρεμότητες του αποβιώσαντος ή και δικές τους που προκύπτουν από την απώλεια ζωής, θα πρέπει να ενημερώσουν το φορολογικό μητρώο με τα στοιχεία των νόμιμων κληρονόμων – εγγύτερων συγγενών.
- Δήλωση διακοπής εργασιών (έντυπο Δ211). Σε περίπτωση που οι κληρονόμοι δεν επιθυμούν ή αδυνατούν να συνεχίσουν την επιχείρηση του αποβιώσαντος, τότε όλοι οι κληρονόμοι οφείλουν να υποβάλουν δήλωση διακοπής εργασιών εντός 30 ημερών από την επομένη της λήξης της προθεσμίας αποποίησης κληρονομιάς.
- Υποβολή Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος του κληρονομούμενου για τα εισοδήματα που απέκτησε μέχρι την ημερομηνία του θανάτου του.
- Υποβολή δήλωση φόρου κληρονομιάς. Ο φόρος κληρονομίας επιβάλλεται σε κάθε περιουσιακό στοιχείο, κινητά, ακίνητα, καθώς και άυλα περιουσιακά στοιχεία (π.χ. απαιτήσεις, πνευματικά δικαιώματα, δικαιώματα ευρεσιτεχνίας κ.λπ.) που βρίσκονται στην Ελλάδα και στην κινητή περιουσία που βρίσκεται στο εξωτερικό και ανήκε σε αποβιώσαντα Ελληνα ή αλλοδαπό υπήκοο που είχε την κατοικία του στην Ελλάδα.
- Υποβολή Δήλωσης Στοιχείων Ακινήτων (Ε9). Εφόσον ο αποβιώσας είχε ακίνητα στο όνομά του, οι κληρονόμοι οφείλουν να υποβάλουν εμπρόθεσμα Δήλωση Στοιχείων Ακινήτων (έντυπο Ε9), όπου θα δηλώσουν τα ακίνητα που κληρονομούν στο όνομά τους.