«Μας αποκαλείτε Εσκιμώους και πιθήκους της Αρκτικής»

Υπαρξιακό μπορεί να αποδειχθεί το διακύβευμα για τους Γροιλανδούς που πηγαίνουν στις κάλπες για να εκλέξουν 31 μέλη του νομοθετικού σώματος (Inatsisartut) ως αυτοδιοικούμενη επικράτεια της Δανίας, κάτι που κάνουν κάθε τέσσερα χρόνια. Εν μέσω των επανειλημμένων απειλών του νέου αμερικανού προέδρου ότι θα καταλάβει τη χώρα πρέπει ουσιαστικά να καθορίσουν τη θέση της Γροιλανδίας στον κόσμο, αποφασίζοντας αν θα παραμείνει μέρος της Δανίας, αν θα επιδιώξουν ανεξαρτησία ή θα σφυρηλατήσουν στενότερους δεσμούς με μεγάλες – αλλά και με ποιες – δυνάμεις. «Θέλουμε ανεξαρτησία αλλά όλοι μας έχουμε πολύ διαφορετικούς ορισμούς για την έννοιά της» ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου με ξένους δημοσιογράφους ο Μασάανα Εγκεντε, διευθυντής της εφημερίδας «Sermitsiaq» της Γροιλανδίας και ετεροθαλής αδελφός του πρωθυπουργού. Αυτό που έχει σημασία μετά τις εκλογές είναι ένα ισχυρός οδικός χάρτης για την ανεξαρτησία, ο οποίος θα προβλέπει τη διαφοροποίηση της οικονομίας με την ανάπτυξη συγκεκριμένων κλάδων, όπως ο τουρισμός, η εξόρυξη ορυκτών και η πράσινη ενέργεια, τόνισε χθες ο πρωθυπουργός Μούτε Εγκεντε, χαρακτηρίζοντας απρόβλεπτο τον Ντόναλντ Τραμπ.

Επί του παρόντος, το κόμμα με τις περισσότερες έδρες είναι το Inuit Ataqatigiit, ή Κοινότητα του Λαού, μαζί με τον εταίρο του, Siumut, ή Εμπρός. Και τα δύο κόμματα είναι υπέρ της ανεξαρτησίας και έχουν δεσμευτεί να προκηρύξουν δημοψήφισμα. Συμφωνία του 2009 με τη Δανία προβλέπει ότι η Γροιλανδία μπορεί νόμιμα να κηρύξει ανεξαρτησία μόνο μετά τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

«Μας αποκαλείτε Εσκιμώους, πιθήκους της Αρκτικής. Μας κλέβετε, μας γδύνετε, μας αναγκάζετε να γίνουμε αυτό που δεν είμαστε…». Ο ράπερ Γιόζεφ Τάρακ-Πέτρουσεν δίνει φωνή στον θυμό των συνομηλίκων του και στις φιλοδοξίες ανεξαρτησίας εκείνων που πάντα ένιωθαν να μένουν πίσω. Διαμαρτύρεται καταγγέλλοντας μια πραγματικότητα αλκοολισμού και ρεκόρ αυτοκτονιών μεταξύ των νέων, ανεργίας και υψηλού κόστους ενοικίων κάτω από το άγαλμα του δανού ιεραπόστολου Χανς Εγκεντε, που θεωρείται σύμβολο του αποικιακού ρατσισμού. Το ομοίωμά του στέκεται επιβλητικό για πάνω από έναν αιώνα μπροστά από τον καθεδρικό στο Νουούκ, πρωτεύουσα της Γροιλανδίας, με 18 χιλιάδες κατοίκους. Ο πληθυσμός ολόκληρης της χώρας, που είναι το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο και ταυτόχρονα το λιγότερο πυκνοκατοικημένο, δεν ξεπερνά τους 58.000 κατοίκους.

Οι υποψήφιοι των επτά κομμάτων, των οποίων οι αφίσες βρίσκονται σε κάθε στάση λεωφορείου, είναι κυρίως οπαδοί της ανεξαρτησίας με διαφορετικές αποχρώσεις. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το Inuit Ataqatigiit, την πράσινη αριστερά του πρωθυπουργού που κυβερνά με τους σοσιαλδημοκράτες Siumut, να προηγείται, αν και με ελαφρά πτώση. Οι πρώτοι είναι υπέρ μιας ταχείας απόσχισης ενώ οι εταίροι τους στοχεύουν σε σταδιακό διαζύγιο. Τις αυτονομιστικές παρορμήσεις παρερμηνεύει εσκεμμένα ο Ντόναλντ Τραμπ: «Δεν θέλουν να είναι Δανοί» είπε επικαλούμενος δημοσκόπηση του 2018 που έδωσε στους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας ποσοστό 57%. Πρόσφατη δημοσκόπηση της εφημερίδας «Sermitsiaq» λέει ότι μόνο το 6% θα «γίνονταν Αμερικανοί», 85% είναι κατά και 9% δηλώνουν αναποφάσιστοι.

Ενα ακριβό διαζύγιο

Οπως εξηγεί στη «La Repubblica» ο Χαβιέ Αρναουτ, επικεφαλής του τμήματος Οικονομίας της Αρκτικής στο τοπικό πανεπιστήμιο: «Το Νουούκ βασίζεται στα 600 εκατ. ευρώ, που λαμβάνει ετησίως από τη Δανία. Είναι το 30% του προϋπολογισμού του. Χωρίς αυτά θα είχε τεράστια τρύπα κι αν “χωρίσει” πρέπει να βρει πώς να γεφυρώσει το χάσμα».

Οι σπάνιες γαίες με τις υποβλητικές ονομασίες τους: ύττριο, λίθιο, πρασεοδύμιο, ευρώπιο, ταντάλιο, κοβάλτιο, ζιρκόνιο, νιόβιο, είναι απαραίτητες για την κατασκευή μικροτσίπ και ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το λιώσιμο του πάγου, που διευκολύνει την εξαγωγή τους από το υπέδαφος και τον βυθό, ανοίγει την όρεξη των Αμερικανών. «Στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ είναι ήδη εδώ, εκτός από τη στρατιωτική βάση Pituffik, άνοιξαν ένα προξενείο το 2020» τονίζει ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ, πολιτικός επιστήμονας στο Δανέζικο Ινστιτούτο Διεθνών-Σπουδών. Προσθέτει ότι το αμερικανικό ενδιαφέρον πηγάζει «ίσως και από την επιθυμία να αποτραπούν πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος από μια κυβέρνηση που έχει ήδη επιβάλει μορατόριουμ στους υδρογονάνθρακες και το ουράνιο στο παρελθόν». Χωρίς να ξεχνάμε και τον ανταγωνισμό που καθόρισε το άνοιγμα – επειδή ακριβώς λιώνουν οι πάγοι – του Βορειοδυτικού Περάσματος: της σύνδεσης δηλαδή Ασίας – Ευρώπης μέσω του Αρκτικού Ωκεανού.