Αδυναμίες κυβερνητικής δομής
Η λειτουργία του πρωθυπουργοκεντρικού μας συστήματος έχει αρχίζει πλέον να δείχνει καθαρά τις αδυναμίες του. Εχω και παλιά αναφερθεί εκτενώς στο γεγονός ότι η συνεχής αναφορά στον ρόλο του αρχηγού της κυβέρνησης και η εμμονή στην κεντρική, σχεδόν ασφυκτικά καθοδηγητική, παρουσία του υπήρχε κίνδυνος σε περίπτωση κάποιου λάθους να είναι αποκλεισμένη κάθε οδός διαφυγής. Η ανάληψη κάθε ευθύνης από τον αρχηγό της κυβέρνησης συμβάλλει σημαντικά στην προβολή του, όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, και εμπεδώνουν ένα κλίμα πειθαρχίας στην κυβερνητική πλειοψηφία. Οταν όμως εμφανίζονται προβλήματα, χρεώνονται άμεσα στον κεντρικό κυβερνητικό κύκλο και διευκολύνουν κάθε αντίπαλο να συγκεντρώνει τα πυρά του στον ηγετικό πυρήνα της πλειοψηφίας. Οι προσωπικότητες των μελών της κυβέρνησης χλωμιάζουν, χάνουν την όποια πολιτική οντότητά τους και ουσιαστικά περιθωριοποιούνται.
Το αποτέλεσμα ενός τέτοιας νοοτροπίας και δομής «επιτελικού» κράτους είναι η πολιτική απαξίωση υπουργών και άλλων πολιτικών προσωπικοτήτων. Και η υπερδιόγκωση της πολιτικής εμβέλειας και του «εγώ» του αρχηγού της κυβέρνησης. Αυτό όμως αναπόφευκτα οδηγεί στην προσωποποίηση όλων των πολιτικών ευθυνών στο πρόσωπό του και στην απαξίωση κάθε άλλου κυβερνητικού στελέχους από τη δυνατότητα έκφρασης ιδιαίτερων πολιτικών απόψεων, κάποιας ιδιαίτερης ιδεολογικής ιδιότητας και τελικά στην αποτύπωση μιας κυβερνητικής πλειοψηφίας με ιδιότητες catch all χώρου. Εμφανίζεται ένας τσιμεντοποιημένος ιδεολογικά πολιτικός χώρος χωρίς δυνατότητες απορρόφησης εντός του των δυσαρεστημένων πολιτών που χρεώνουν πλέον τα πάντα, θετικά και αρνητικά, στο πρόσωπο αποκλειστικά του Πρωθυπουργού.
Για όσο διάστημα τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινούνται χωρίς στρατηγική, δίχως σοβαρές προσωπικότητες στην κορυφή τους και με σαθρό κυβερνητικό λόγο η ΝΔ θα βρίσκεται σχετικά άνετα στην κορυφή. Η φθορά της όμως τελευταία έχει γίνει σημαντική. Η λογική του «one man show» έχει συνήθως ημερομηνία εξάντλησης. Περιθώρια βέβαια βελτίωσης πάντα υπάρχουν. Εφόσον το λεγόμενο «επιτελικό κράτος» είναι βρετανικής έμπνευσης, καλό θα είναι να μελετηθούν σωστά όλες οι δομές λειτουργίας του βρετανικού (αγγλικού βασικά) κυβερνητικού συστήματος. Κι εκεί υπάρχει πρωθυπουργοκεντρισμός αλλά οι ευθύνες διαχέονται μέσω ενός περισσότερο αποκεντρωμένου συστήματος λήψης και επικοινωνίας αποφάσεων. Το λεγόμενο Central Policy Review Staff αναφέρεται σε δεξαμενές σκέψης του κυβερνώντος κόμματος και σε κρίσιμες κομματικές κοινοβουλευτικές επιτροπές (committee 1911). Οι ευθύνες έτσι προσεκτικά διαχέονται και ο Πρωθυπουργός συμβουλεύεται προσωπικότητες με κυβερνητικές ή όχι ευθύνες. Διευκολύνεται έτσι ο πολιτικός κορμός της πλειοψηφίας να γνωρίζει τις επιλογές και να μετέχει στην εκτόνωση των όποιων λαϊκών αντιδράσεων.
Η αδράνεια και η συνέχιση των ίδιων πρακτικών θα προκαλέσουν παραπέρα εντάσεις. Ισως και αδιέξοδα. Η χώρα θα μπει σε μονοπάτι κρίσης δίχως εύκολη διέξοδο. Και είναι κρίμα…