To πολιτικό σύστημα σε μετάβαση

Εκτός από την οικονομία και η πολιτική είναι ψυχολογία. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δείχνει πως η κυβέρνηση έχει «στριμωχτεί πολιτικά» για τα καλά, για πρώτη ίσως φορά στα χρόνια που ασκεί διακυβέρνηση. Διάχυτη είναι η αίσθηση πως η κατάσταση «δεν τσουλάει» όπως πρώτα. Αφορμή στάθηκαν οι συγκεντρώσεις για το δυστύχημα των Τεμπών όπου η μεγάλη συμμετοχή πολιτών κατέδειξε πως η κυβέρνηση είναι πρωτίστως αντιμέτωπη με την κοινωνία και δευτερευόντως με τα κόμματα της αντιπολίτευσης που είδαν το γεγονός ως ευκαιρία εκλογικής ανάκαμψης.

Μπορεί η κυβέρνηση να είναι κυρίαρχη στο Κοινοβούλιο, έχει χάσει όμως την εμπιστοσύνη της εκλογικής βάσης, γεγονός που πυροδοτεί σενάρια με ορίζοντα τις βουλευτικές εκλογές που αυτή την περίοδο φαίνεται να πλησιάζουν.

Με βάση τις καταγραφές της κοινής γνώμης το πολιτικό σκηνικό χαρακτηρίζεται από ρευστότητα, δεξιόστροφο ιδεολογικό προσανατολισμό και αύξηση της γκρίζας ζώνης (αναποφάσιστοι, απρόθυμοι συμμετοχής ψηφοφόροι). Αυτά τα δεδομένα περιγράφουν ένα σύστημα σε μετάβαση, με το μείζον ερώτημα να είναι το: πού θα μεταβούμε;

Είναι ίσως η πρώτη φορά στον τελευταίο μισό αιώνα που οι πολίτες νιώθουν την κυβέρνηση να φεύγει, αλλά δεν μπορούν να διακρίνουν τι έρχεται.

Στην παρούσα φάση δύσκολα μπορεί κάποιος να προβλέψει αν η κυβέρνηση θα καταφέρει να ανακάμψει, επενδύοντας στον φόβο που δημιουργεί η πολιτική αβεβαιότητα και η ενδεχόμενη ακυβερνησία, ή αν θα γεννηθεί το καινούργιο από τις στάχτες της αντιπολίτευσης.

Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων έχει δείξει πως όσο το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς υποχωρεί, η πολιτική απογοήτευση κυριαρχεί και οι πολίτες είτε απομακρύνονται, είτε ψηφίζουν με τιμωρητική διάθεση.

Την κατάσταση που βιώνουμε θα τη χαρακτήριζα ως και κρίση Δημοκρατίας με ευθύνη της κυβέρνησης. Η κοινωνική αντίδραση των ημερών βρήκε αφορμή τα Τέμπη να εκδηλωθεί. Η αιτία της αντίδρασης όμως βρίσκεται αλλού. Εντοπίζεται στην πολυετή διάψευση των προσδοκιών πως η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει μια καλά λειτουργούσα Δημοκρατία δυτικού τύπου. Οπου θα ήταν αυτονόητη η διαφάνεια, η λογοδοσία, η αμερόληπτη δράση των θεσμών, η αποτελεσματικότητά τους, η εμπιστοσύνη προς αυτούς. Αντ’ αυτού η, χωρίς εθνικό στόχο, χώρα δεν μπορεί να διασφαλίσει ούτε τα αυτονόητα όπως την ασφάλεια των μεταφορών και τη λογοδοσία των υπαιτίων όταν κάτι πάει στραβά.

Η κυβέρνηση δεν κρίνεται μόνο για την αναποτελεσματική λειτουργία του κράτους και των θεσμών, αλλά και για τη μαγική εικόνα που προσπαθεί να δώσει στους πολίτες. Για την Ελλάδα που εκείνη νομίζει πως δημιουργεί και για αυτή που εμείς βιώνουμε καθημερινά.

Ανατροπή πολιτικού σκηνικού θα προκύψει αν βρεθεί κάποιος να μας μαγέψει και να μας δώσει έναν ισχυρό λόγο, εκτός από αυτόν του δημοκρατικού χρέους, να προσέλθουμε στην κάλπη για να αλλάξουμε το μέλλον μας.

Η Μαρία Καρακλιούμη είναι πολιτική αναλύτρια, Netrino Advisory