Μια δίκη για φοροδιαφυγή σε ελληνικό πάπυρο πριν από… 19 αιώνες!

Είναι η καλύτερα τεκμηριωμένη υπόθεση ρωμαϊκού δικαστηρίου από την Ιουδαία, μετά τη δίκη του Ιησού. Αφορά δύο άνδρες που κατηγορούνται για φοροδιαφυγή. Και είναι εκείνη που κρυβόταν επί 19 αιώνες στον μεγαλύτερο ελληνικό πάπυρο μεταξύ των Χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας, της συλλογής 900 χειρογράφων που ανακαλύφθηκε σε σπήλαια στην Ερημο της Ιουδαίας.

Ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή. Το 2014 η ερευνήτρια από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, Χάνα Κότον, εντόπισε στις αποθήκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Ισραήλ παρατοποθετημένο τον συγκεκριμένο πάπυρο που ήταν γραμμένος στα ελληνικά, στο τμήμα με τα έγγραφα που ήταν γραμμένα στο ναβαταϊτικό αλφάβητο, απόγονο του αραμαϊκού.

Για τα επόμενα δέκα χρόνια αφοσιώθηκε με την ομάδα της να διαβάσει τους 133 στίχους που περιείχε. Και διαπίστωσε ότι επρόκειτο για τις λεπτομερείς σημειώσεις ενός ρωμαίου δικηγόρου που αφορούσαν την υπόθεση του Γαδαλία και του Σάουλου, οι οποίοι κατηγορούνταν για πλαστογράφηση εγγράφων σχετικά με την πώληση και την απελευθέρωση σκλάβων ώστε να μην καταβάλλουν στους Ρωμαίους τους φόρους που προβλέπονταν.

«Πρόκειται για την καλύτερα τεκμηριωμένη υπόθεση ρωμαϊκού δικαστηρίου από την Ιουδαία, εκτός από τη δίκη του Ιησού» λέει ο εκ των συγγραφέων της μελέτης, Αβνερ Εκερ, ιστορικός στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, με αφορμή τη δημοσίευσή της στην ετήσια επιστημονική επιθεώρηση «Tyche» του Πανεπιστημίου της Βιέννης.

Ο πάπυρος εκτιμάται ότι γράφτηκε πιθανότατα την παραμονή του Τρίτου Ιουδαϊκού Πολέμου και μετά την επίσκεψη του αυτοκράτορα Αδριανού στην Ιουδαία περίπου το 130 μ.Χ. Η γλώσσα χαρακτηρίζεται «ζωντανή και άμεση» και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μια «σύντομη καταγραφή της ακροαματικής διαδικασίας».

Ο τόπος διεξαγωγής της δίκης και το αποτέλεσμά της παραμένουν άγνωστα, ενώ δεν αποκλείεται η διαδικασία να διακόπηκε από την τελευταία αυτή θρησκευτική εξέγερση των Ιουδαίων εναντίον των Ρωμαίων.

Σημαντικά τμήματα του εγγράφου έχουν χαθεί, καθιστώντας δύσκολη την εξαγωγή συμπερασμάτων για τους συμμετέχοντες στη δίκη. Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι ενάγοντες ήταν πιθανότατα «υπάλληλοι της ρωμαϊκής φορολογικής διοίκησης» και οι κατηγορούμενοι ήταν Εβραίοι. Ο πάπυρος αναφέρει επίσης «έναν πληροφοριοδότη που κατέδωσε τους κατηγορουμένους στις ρωμαϊκές αρχές».

Ο πάπυρος θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός διότι «παρέχει άμεση εικόνα για τις προετοιμασίες της δίκης. Η πλαστογραφία και η φορολογική απάτη επισείουν σοβαρές ποινές σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο, όπως καταναγκαστική εργασία ή ακόμη και θανατική ποινή», εξηγεί η Αννα Ντολγκανόβ, ειδικός στην παπυρολογία στην Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών, η οποία συμμετείχε επίσης στην έρευνα.