Μια γάτα που αξίζει το Οσκαρ!

Το «Η γάτα που δεν φοβόταν το νερό» (Flow, 2024), με σκηνοθέτη τον λετονό animateur Γκιντς Ζιλμπαλόντις και δύο υποψηφιότητες στα φετινά Οσκαρ – στην κατηγορία της καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων και σε εκείνη της καλύτερης μη αγγλόφωνης, διεθνούς ταινίας – είναι το καλύτερο κινούμενο σχέδιο που έχει γυριστεί ποτέ με ζώα. Βάζει τα γυαλιά στην παιδική «τελειότητα» των Αμερικανών (που τις περισσότερες φορές αγγίζει τα όρια της αφέλειας) και λέει πολύ πιο ουσιαστικά πράγματα από τις πιο έγκυρες επιστημονικές διαλέξεις για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, την κλιματική αλλαγή και τις θεομηνίες που ζούμε και πολύ πιθανόν θα ζήσουμε στο μέλλον. Κατ’ αρχάς, ο Γκιντς Ζιλμπαλόντις και το επιτελείο του απέφυγαν την παγίδα του λόγου. Τα ζώα δεν συνομιλούν μεταξύ τους μέσω κάποιας ανθρώπινης γλώσσας. Τουναντίον. Δεν ακούμε ποτέ ανθρώπινη γλώσσα. Κάθε ζώο έχει τη δική του φωνή, αυτή που ξέρουμε. Η γάτα νιαουρίζει, ο σκύλος γαβγίζει, το πουλί τιτιβίζει και ούτω καθεξής. Τι πιο απλό αλλά συγχρόνως αδιανόητο ως τώρα σε κινούμενο σχέδιο! Από μόνο του, αυτό το ευφυές εύρημα οδηγεί την ταινία σε έναν κόσμο πέρα για πέρα πιστευτό, έναν κόσμο για τον οποίο δεν χρειάζεται να καταλάβουμε τι γίνεται μέσω της βαρετής φωνής κάποιου αφηγητή (άλλο ένα κλισέ που αποφεύγεται), έναν κόσμο που είναι μεν ο δικός μας αλλά χωρίς τους ανθρώπους. Πού πήγαν αλήθεια οι άνθρωποι; Δεν θα περάσει πολύς χρόνος για να αντιληφθούμε ότι ο κόσμος που βλέπουμε έχει υποστεί κάποια καταστροφή η οποία συνεχίζεται, όμως το φόντο της ταινίας δεν είναι μια μετα-αποκαλυπτική, κατεστραμμένη γη τύπου Mad Max, έτσι όπως την έχουμε συνηθίσει στο σινεμά. Είναι εκείνη ενός φυσικού τοπίου που δέχεται το ένα πλήγμα μετά το άλλο, κυρίως από πλημμύρες. Η επιβίωση των ζώων τα οποία πρωταγωνιστούν δίνει στην ταινία το στοιχείο της περιπέτειας και το ταξίδι τους σε μια λιλιπούτεια «κιβωτό του Νώε» δεν θα μας αφήσει σε ησυχία καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας που δεν ξεπερνά τα 84′, γεγονός που σημαίνει ότι μέσα σε όλα ο Γκιντς Ζιλμπαλόντις έχει και την αίσθηση της οικονομίας του χρόνου οδηγώντας αυτό το κομψοτέχνημα, κυριολεκτικά στα ουράνια! Υποκλίνομαι!

Ασπρόμαυρη ψυχεδέλεια

Αν μου ζητούσαν να δώσω έναν σύντομο χαρακτηρισμό στην επίσης διεθνή συμπαραγωγή με βάση την Πορτογαλία ταινία «Γκραν Τουρ» (Grand Tour, 2024), τελευταία δημιουργία του Μιγκέλ Γκόμες (του πιο σημαντικού ίσως πορτογάλου κινηματογραφικού auteur των καιρών μας), θα έλεγα ασπρόμαυρη ψυχεδέλεια. Παρακολουθούμε ένα γοητευτικό στην όψη αλαλούμ που με ένα μαγικό τρόπο καταφέρνει να σε παρασύρει στον μυστηριώδη κόσμο του. Και το κάνει αβίαστα, σχεδόν οργανικά. Παρότι δε γεμάτο πληροφορίες ποτέ δεν σε «καθοδηγεί», ποτέ δεν δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα του τι ακριβώς βλέπεις. Και αυτό είναι ακόμα πιο περίεργο εφόσον ουσιαστικά μιλάμε για το παράλληλο ταξίδι δύο ανθρώπων, ενός άντρα (Γκονσάλο Γουάντιγκτον) και μιας γυναίκας (Κρίστα Αλφαϊάτε) σε μια Ασία περασμένων εποχών (η ιστορία υποτίθεται ότι τοποθετείται το 1918). Και όταν λέμε Ασία εννοούμε σχεδόν όλες της χώρες της Ασίας. Βιρμανία, Βιετνάμ, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ιαπωνία, Κίνα… Η γυναίκα αναζητά τον άντρα που την εγκατέλειψε. Ο άντρας που μιλά πορτογαλικά αλλά κάποια στιγμή ακούμε ότι «είναι ο άνθρωπος των Βρετανών στη Βιρμανία» κινείται διαρκώς. Συναντούν αλλόκοτα πρόσωπα, ζουν αλλόκοτες εμπειρίες, βιώνουν αλλόκοτα έθιμα, ακούν αλλόκοτες ιστορίες. Αυτή η ταινία είναι ο ορισμός του αλλόκοτου! Στο πρώτο μισό της ο φακός εστιάζει στον άντρα, στο δεύτερο μισό κεντρικό πρόσωπο είναι η γυναίκα. Ομως ο Γκόμες θέλει να «παίξει» και μάλιστα όσο πιο ελεύθερα και άνευ ορίων μπορεί. Σκηνές από τη σύγχρονη εικόνα όλων των παραπάνω χωρών μπαίνουν εμβόλιμες στην ταινία. Μια σινεφίλ σαλάτας με συνεπιβάτες το παραμύθι, το ντοκιμαντέρ, το ασπρόμαυρο φιλμ και το έγχρωμο, το παρελθόν και το παρόν και σε όποια γλώσσα μπορεί κανείς να φανταστεί (πέρα από τις ασιατικές, ακούμε γαλλικά, πορτογαλικά, αγγλικά). Φιλμ ποιητικό, σουρεαλιστικό, απαιτητικό αλλά και εντελώς… ταξιδιάρικο, δικαίως κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο περσινό Φεστιβάλ των Καννών.

Εκτρώσεις στη Γεωργία

Ορισμένες πληροφορίες σχετικές με το θέμα της ταινίας «Απρίλης» (April, Γεωργία / Ιταλία / Γαλλία, 2024) δεύτερης μεγάλου μήκους μυθοπλασίας της εξαιρετικά ταλαντούχας γεωργιανής σκηνοθέτριας Ντέα Κουλουμπεγκασβίλι κρίνονται απαραίτητες: πρώτον ενώ η άμβλωση ως τις δώδεκα εβδομάδες κύησης θεωρείται νόμιμη στην Ανατολική Γεωργία, οι κλινικές έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν αν θέλουν να την κάνουν και στην πλειονότητά τους επιλέγουν να μην την κάνουν. Δεύτερον, ενώ αμβλώσεις γίνονται σε όλη τη χώρα, στατιστικά στοιχεία για το αν πραγματοποιούνται σε αγροτικά νοσοκομεία δεν υπάρχουν. Τρίτον, ακόμη και το αντισυλληπτικό χάπι αποτελεί τεράστιο πρόβλημα και ενώ επισήμως ένα νοσοκομείο οφείλει να δώσει το χάπι σε μία ασθενή που το χρειάζεται, πολλά αγροτικά νοσοκομεία απλώς δεν το διαθέτουν. Και τέταρτον, η κυβέρνηση της χώρας όχι απλώς υποστηρίζει ότι οι αμβλώσεις πρέπει να απαγορευτούν τελείως αλλά αμφισβητεί αν οι ανύπαντρες γυναίκες, ή ακόμη και ένα ανύπαντρο ζευγάρι θα πρέπει να έχουν δικαίωμα στην υιοθεσία. Ολα τα παραπάνω δεδομένα παίζουν ρόλο στην ιστορία του «Απρίλη», όπου κεντρικό πρόσωπο είναι η Νίνα (Ια Σουκχιτασβίλι) μια εξειδικευμένη μαιευτήρας σε κλινική της Αν. Γεωργίας, η οποία κατηγορείται για τον θάνατο ενός βρέφους ύστερα από εξαιρετικά δύσκολο τοκετό. Ομως την ίδια ώρα, η μαιευτήρας βρίσκεται σε ακόμα πιο δυσχερή θέση γιατί όλοι γνωρίζουν ότι όχι μόνο προσφέρει αντισυλληπτικά χάπια στα κρυφά σε γυναίκες της τριγύρω επαρχίας, αλλά συγχρόνως πραγματοποιεί παράνομες εκτρώσεις. Η Κουλουμπεγκασβίλι κινηματογραφεί το θέμα της με σαδιστική επιμονή στη λεπτομέρεια. Ο φακός παρακολουθεί τα όσα συμβαίνουν από τόσο κοντινή απόσταση που σχεδόν σου απαγορεύει να αποσπάσεις την προσοχή σου.

Ντοκιμαντέρ σαν παραμύθι

Με το ντοκιμαντέρ «Λενάκι, δυο φωτιές και δυο κατάρες» (Ελλάδα, 2023), ο Δημήτρης Ινδαρές, σκηνοθέτης του «Τσαλαπετεινού του Wyoming» (1994), καταπιάνεται με την υπόθεση εμπρησμού ενός πατρογονικού πύργου στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων, συνδυάζοντας το γεγονός με έναν γοητευτικό έρωτα περασμένων εποχών – για την ακρίβεια του ειδυλλίου δυο αλλοθρήσκων στην ορεινή Πελοπόννησο λίγο πριν απ’ την Επανάσταση του 1821. Αυτή η τρυφερή αναψηλάφηση ενός παρελθόντος που έχει τα χαρακτηριστικά παραμυθιού και την ηχητική ενδυμασία της μοναδικής παράδοσης του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού, σήμανε την επιστροφή στην κινηματογραφική δημιουργία του ταλαντούχου και ευαίσθητου καλλιτέχνη. Εν προκειμένω, η δημιουργία ήταν και μια κάπως προσωπική υπόθεση γιατί σχετίζεται με το οικογενειακό παρελθόν του Ινδαρέ καθώς όλα ξεκίνησαν από το ενδιαφέρον ενός ερευνητή από την Αυστραλία για τον προπάππο του σκηνοθέτη που το 1867 προσπαθούσε να δημιουργήσει εκεί κίνημα φιλελληνικό προς ενίσχυση της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης.

Αμήχανο θρίλερ

Στην πρόσφατη μόδα των ταινιών που με όποιον τρόπο μπορούν προσπαθούν να προασπίσουν τα δικαιώματα της γυναίκας, μπορεί κανείς να βρει πραγματικά απίστευτες ιδέες όπως συμβαίνει στο θρίλερ «Companion» (ΗΠΑ, 2025) του Ντριού Χάνκοκ όπου εκδικητής είναι… ρομπότ γένους θηλυκού! Με αφηγητή το ίδιο το ρομπότ (Σόφι Θάτσερ) μαθαίνουμε πως βρέθηκε στην κατοχή ενός κακομαθημένου νεαρού (Τζακ Κουέιντ) που το πήρε ως σύντροφο με σκοπό να το χρησιμοποιήσει δολίως ήτοι να κλέψει την περιουσία ενός άλλου «κακού» παιδιού που τυγχάνει Ρώσος στην Αμερική. Μόνο που το ρομπότ τον… ερωτεύεται στ’ αλήθεια – ή μήπως όχι, αλλά τελικά ποιος νοιάζεται; Πιο αμήχανη προσπάθεια θρίλερ στα όρια του σπλάτερ σε συνδυασμό με κοινωνικό σχόλιο του νηπιαγωγείου δεν μπορείς να φανταστείς και όλα οφείλονται στο μάλλον ανούσιο σενάριο του Χάνκοκ.

Συμπαθητικό b movie

Οσο και αν κάποιος μπορεί να διαφωνήσει για την ιδεολογία της ανεξέλεγκτης βίας των ταινιών που υπογράφει ο Μελ Γκίμπσον («Braveheart», «Apocalypto» και τα «Πάθη του Χριστού»), είναι αδύνατον να μην εκτιμήσει τη σκηνοθετική του ματιά. Το ίδιο μπορείς να πεις και για την «Επικίνδυνη πτήση» (Flight risk, ΗΠΑ, 2025). Το σκηνοθετικό στοίχημά του εδώ φαίνεται ότι ήταν να κρατήσει τον θεατή στη θέση του έχοντας μόνον τρία πρόσωπα και έναν χώρο στη διάθεσή του – ένα μικρό αεροπλάνο που κάνει μια πτήση από την Αλάσκα προς τη Νέα Υόρκη με επιβάτες μια δυναμική αλλά ανασφαλή πράκτορα του FBI (Μισέλ Ντόκερι), τον ενοχλητικό αλλά έξυπνο ουσιώδη μάρτυρά της σε μια μεγάλη υπόθεση (Τόφερ Γκρέις) και βέβαια τον πιλότο (Μαρκ Γουόλμπεργκ). Ενα συμπαθέστατο b movie το οποίο μπροστά στις ταινίες που ο Γκίμπσον έχει μέχρι σήμερα σκηνοθετήσει, μοιάζει με μεγάλης διάρκειας ανέκδοτο.

Επίσης στις αίθουσες

Προβάλλονται επίσης το «Πίτερ Παν: Εφιάλτης στη χώρα του ποτέ» (Peter Pan’s Neverland Nightmare, ΗΠΑ, 2024), αιμόφυρτο θρίλερ στα όρια της αθλιότητας που εκμεταλλεύεται και καταστρέφει τον ήρωα του γνωστού παραμυθιού (σκηνοθεσία Σκοτ Τσέιμπερς με τους Πίτερ Ντεσούζα Φέιγκονεϊ, Τζένι Μίλερ) και το κινούμενο σχέδιο «Μια νύχτα με τα ζωόμπι» (Night of the Zoopocalypse, Γαλλία / Καναδάς / Βέλγιο, 2024) των Ρικάρντο Κέρτις, Ροντρίγκο Περέζ – Κάστρο, όπου μια μικρή ομάδα ζώων αναλαμβάνει την αποτροπή της διάδοσης ενός ιού που μετατρέπει τα ζώα σε ζόμπι και που έφτασε στον ζωολογικό κήπο τους όταν ένας κομήτης έπεσε εκεί.