Θα δοκιμαστούν οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ;
Εξαιτίας της επιθετικότητας Ντόναλντ Τραμπ (Γροιλανδία) η Ευρωπαϊκή Ενωση «ανακαλύπτει» ότι μπορεί να κληθεί εδώ και τώρα να υπερασπισθεί έδαφός της. Και το σημαντικό είναι ότι εμφανίζεται αποφασισμένη όντως να το υπερασπισθεί (με όσα μέσα διαθέτει). Οι δηλώσεις Γερμανίας, Γαλλίας, Βελγίου κ.ά. είναι χαρακτηριστικές. Ετσι, έστω και διακηρυκτικά, η ΕΕ εμφανίζεται ως συλλογικό σύστημα προστασίας των εξωτερικών συνόρων της. Ενδιαφέρουσα εξέλιξη που μας αφορά καθώς οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ δεν αποκλείεται να μπουν σε δοκιμασία. Οι σχέσεις μας στην πρώτη διακυβέρνηση Τραμπ πήγαν καλά, αλλά τότε είχαμε έναν σχετικά άπειρο Τραμπ και έναν Τζ. Πάιατ ως αμερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα (2016-2022). Τώρα όλα εμφανίζονται διαφορετικά παρά το στρατηγικό βάθος των σχέσεων.
Για την παγκόσμια κοινότητα και την Ελλάδα το δυσάρεστο είναι ότι οι ΗΠΑ του Τραμπ καθίστανται από χώρα status quo, στυλοβάτης του παγκόσμιου πολυμερούς συστήματος, σε αχαλίνωτη αναθεωρητική δύναμη. Ετσι, οι τρεις μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη, ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, παρά τους ανταγωνισμούς τους, συγκλίνουν σε μια κοινή θέση – στον αναθεωρητισμό, στην ανατροπή δηλαδή του παγκόσμιου συστήματος δικαίου, αξιών και θεσμών όπως είχε διαμορφωθεί μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με ταυτόχρονη επικράτηση της λογικής της ισχύος στη βάση του δόγματος «η ισχύς δημιουργεί δίκαιο» (might makes right). Δόγμα που εκδηλώνεται με απειλές για αλλαγή συνόρων, στρατιωτικές επεμβάσεις, καταλήψεις ξένων εδαφών, μετατροπή χωρών σε υποτελείς των ισχυρών. Και όλα αυτά τα αναχρονιστικά (επιστροφή στο 1897) και υπονομευτικά για την παγκόσμια σταθερότητα και ειρήνη δικαιολογούνται με την επίκληση (αμφιλεγόμενων) επιχειρημάτων εθνικής ασφάλειας.
Ο πρωτόγονος αναθεωρητισμός της υπερδύναμης ενθαρρύνει την επέκταση του αναθεωρητισμού σε παγκόσμια κλίμακα, από μικρές ή μεγαλύτερες χώρες. Και απειλεί πρώτα απ’ όλα την Ελλάδα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο πρόεδρος της Β. Μακεδονίας, ο εθνικιστής Χριστιάν Μιτσκόσκι, επέλεξε την Ουάσιγκτον (στην οποία βρέθηκε για την τελετή ορκωμοσίας του Ντ. Τραμπ) να ανοίξει ξανά «μακεδονικό ζήτημα». Ενώ ο άλλος εκφραστής του αναθεωρητισμού στη γειτονιά μας, ο πρόεδρος Ερντογάν, πανηγυρίζει για την άνοδο Τραμπ στην προεδρία, όπως πανηγυρίζει και το Ισραήλ το οποίο ως αναθεωρητική δύναμη που έχει εξελιχθεί θέλει να προσαρτήσει τη Δ. Οχθη παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο και ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει επομένως νέους αναθεωρητισμούς μικρών και μεγάλων χωρών, εχθρών και υποτιθέμενων φίλων. Επιπλέον, ένα καίριο ερώτημα που πρέπει να απαντήσει η Ελλάδα είναι εάν η συνολική εξωτερική πολιτική Τραμπ που προτεραιοποιεί – με τρόπο συναλλακτικό μάλιστα – την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων (America First) πάνω από οτιδήποτε άλλο, αυξάνει ή μειώνει τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας για την Ουάσιγκτον. Η απάντηση είναι ότι μια Αμερική που δεν νοιάζεται και τόσο για την παγκόσμια σταθερότητα, ειρήνη, ελευθερία και ασφάλεια, περιλαμβανομένης και της ασφάλειας των Βαλκανίων, Αν. Ευρώπης, Ευρασίας, Μ. Ανατολής δεν χρειάζεται και τόσο πολύ τη Σούδα και την Αλεξανδρούπολη. Η κατάθεση του νέου υπουργού Εξωτερικών Μ. Ρούμπιο στη Γερουσία είναι εξόχως διαφωτιστική: η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει τη δέσμευση να προστατεύσει καμία άλλη χώρα, φίλη ή σύμμαχο. Τη μόνη δέσμευση που έχει είναι «να καταστήσει τις ΗΠΑ ισχυρότερες». Τούτων δοθέντων, δεν αποκλείεται οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις να δοκιμασθούν (παρά τον οποιονδήποτε ρόλο της ομογένειας).