Ενρίκο Λέτα: «Η πιο επικίνδυνη πρόκληση ο προστατευτισμός του Τραμπ»

Ο προστατευτισμός του Τραμπ είναι δυνητικά η πιο επικίνδυνη πρόκληση για την Ευρώπη, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα. Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ σήμερα και συγγραφέας της έκθεσης «Much more than a Market», η οποία εστιάζει στην ανάγκη περαιτέρω εμβάθυνσης της ενιαίας αγοράς, επισκέφθηκε τη χώρα μας για να μιλήσει για την έκθεσή του στη Βουλή, ενώ συνάντησε τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Παράλληλα, εκφράζει τη βαθιά ανησυχία του για τον ρόλο των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας έναντι της Ευρώπης, ενώ ελπίζει ότι η Τζόρτζια Μελόνι δεν θα διχάσει την Ευρώπη έναντι του Τραμπ.

Οι ομιλίες του Τραμπ την ημέρα της ορκωμοσίας του, οι πρώτες αποφάσεις και δηλώσεις του, δεν αποτελούν καλά νέα για την Ευρώπη. Ποια είναι η δική σας ανάγνωση;

Θα είναι μια άσχημη περίοδος για την Ευρώπη. Η απειλή είναι σαφής. Δεν μπορούμε όμως να υποστηρίξουμε ότι ο Τραμπ δεν μας είχε προϊδεάσει και δεν είχε προαναγγείλει ότι για την Ευρώπη οι εξελίξεις θα ήταν δύσκολες. Θα πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε και να οργανωθούμε. Τι σημαίνει αυτό; Κατά την άποψή μου να ολοκληρώσουμε την ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, όπως έχω προτείνει στην έκθεση. Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης της δύσκολης αυτής πρόκλησης είναι να αντιδράσουμε όλοι μαζί, όχι διχασμένοι. Εκτιμώ ότι η απειλή του Τραμπ μπορεί να είναι ένας σημαντικός μοχλός για τη δημιουργία ομοσπονδίας (federator) της Ευρώπης. Μπορεί να είναι ο λόγος για μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη. Είναι σαφές ότι μόνο συνεργαζόμενοι μπορούμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και μόνο ενοποιημένοι μπορούμε να αποφύγουμε τον Τραμπ.

Είναι η Ευρώπη έτοιμη να λάβει τις τολμηρές αποφάσεις που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί ο Τραμπ;

Υπάρχει βούληση. Το πρόγραμμα της Κομισιόν είναι σαφές και βασίζεται εν πολλοίς στις δύο εκθέσεις (Λέτα και Ντράγκι). Οι οδικοί χάρτες της Φον ντερ Λάιεν προς τους επιτρόπους έχουν πολλές αναφορές από τις εκθέσεις. Την ίδια ώρα οι «27» υιοθέτησαν τη διακήρυξη της Βουδαπέστης για την ανταγωνιστικότητα. Είναι ένδειξη της βούλησης και των «27». Τώρα εξαρτάται από τη συμπεριφορά τους προς τις προτάσεις της Κομισιόν. Την περασμένη εβδομάδα μίλησα στην Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής του Ευρωκοινοβουλίου και έχω την εντύπωση ότι θα παίξουν θετικό ρόλο. Οπότε η βούληση υπάρχει, αλλά έφτασε η ώρα για δράση. Με τις επισκέψεις μου στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επιδιώκω να πείσω τους ηγέτες να επιδείξουν σοβαρότητα και να προχωρήσουν σε δράσεις.

Ποιο είναι το σοβαρότερο διακύβευμα για την Ευρώπη από τα λεγόμενα Τραμπ, οι δασμοί που λέει ότι θα επιβάλει, η στάση του απέναντι στην Ουκρανία;

Ο προστατευτισμός είναι η πιο δύσκολη πρόκληση για την Ευρώπη. Δεν εξεπλάγην όταν άκουσα τον Τραμπ να αποσύρεται από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, ήταν αναμενόμενο. Σχετικά με την Ουκρανία γνωρίζουμε ότι η θέση του θα είναι να προσπαθήσει να πιέσει για παύση του πυρός και για μια συμφωνία, θα δούμε τι είδους συμφωνία, αλλά νομίζω το πιο δυνητικά επικίνδυνο ζήτημα είναι ο προστατευτισμός του με την επιβολή δασμών. Διότι αν ξεκινήσει ένας πόλεμος δασμών, όλα θα αλλάξουν, εμείς οι Ευρωπαίοι θα αναγκαστούμε να στραφούμε προς τα ανατολικά, προς την Κίνα και θα προσπαθήσουμε να προστατευθούμε έναντι των δασμών. Ενας πόλεμος δασμών σημαίνει ότι πολλοί οικονομικοί πόροι θα χαθούν. Είναι απολύτως παράλογο, θα πρέπει να τον αποφύγουμε, αλλά θα πρέπει να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο αρνητικά ήταν ο ρόλος των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας. Ηταν όλοι εκεί, υποστηρίζοντας πλήρως τον Τραμπ, δείχνοντας ότι οι εταιρείες τους δεν είναι παγκόσμιες, αλλά αμερικανικές. Η προσέγγισή τους μέχρι τώρα ήταν ότι είναι παγκόσμιες εταιρείες, οπότε είναι αμερικανικές, αλλά και ευρωπαϊκές. Είναι πλέον σαφές ότι είναι αμερικανικές και αν χρειαστεί να είναι κατά της Ευρώπης, αν τους ζητηθεί από τον αμερικανό πρόεδρο, θα είναι. Ηταν ένα καθαρά διαφορετικό μήνυμα σε σύγκριση με την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ στην πρώτη του θητεία πριν από οκτώ χρόνια. Τότε δεν είχαμε αυτή την ευθυγράμμιση, σήμερα την έχουμε, και μάλιστα οι δισεκατομμυριούχοι αυτοί είχαν λιγότερη δύναμη πριν από οκτώ χρόνια. Είναι σαφές ότι είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για την Ευρώπη.

Η απειλή αυτή είναι περισσότερο οικονομική ή πολιτική, μια απειλή για τη δημοκρατία, αν λάβουμε υπόψη τις παρεμβάσεις του Ιλον Μασκ;

Πολιτική και οικονομική. Ο Μασκ είναι ο ιδιοκτήτης του Χ και την ίδια ώρα λαμβάνει μέρος στην κυβέρνηση Τραμπ. Υπάρχει σαφώς σύγκρουση συμφερόντων, αλλά η προστασία έναντι μιας σύγκρουσης συμφερόντων είναι η βάση της δημοκρατίας. Ποιος έχει σήμερα τη δυνατότητα να επιτεθεί στην πλατφόρμα Χ στις Βρυξέλλες εξαιτίας της συμπεριφοράς της; Αν η Χ συνδέεται με την αμερικανική κυβέρνηση, είναι εν τέλει η αμερικανική κυβέρνηση, τίθεται ένα μείζον ζήτημα δημοκρατίας. Αν η Χ παραβιάζει τους κανόνες πρέπει να επιβάλουμε κυρώσεις στην πλατφόρμα, αλλά λόγω της σύγκρουσης συμφερόντων, στις Βρυξέλλες σκέφτονται ενδεχομένως ότι αν επιβάλουμε κυρώσεις στην Χ, τις επιβάλλουμε στην αμερικανική κυβέρνηση.

Πώς ερμηνεύετε το ότι ο Τραμπ δεν κάλεσε στην ορκωμοσία τους mainstream ευρωπαίους ηγέτες; Φαίνεται επίσης ότι η Φον ντερ Λάιεν αντιμετωπίζει δυσκολίες να κανονίσει μια συνάντηση μαζί του, ενώ κάλεσε ακροδεξιούς ηγέτες, ανάμεσά τους και τη Μελόνι. Θα αναλάβει η Μελόνι τα ηνία στην εμπλοκή της Ευρώπης με τις ΗΠΑ;

Ειλικρινά δεν γνωρίζω. Αποτελεί ένα από τα ερωτηματικά της πολύπλοκης κατάστασης που αντιμετωπίζουμε. Θυμάμαι στην πρώτη του θητεία ο Τραμπ δεν συνάντησε τον τότε πρόεδρο της Κομισιόν, Γιούνκερ, παρά μόνο όταν κατέστη απαραίτητο για να βρεθεί μια συμφωνία για τους δασμούς. Κατάλαβε τότε ότι στην Ευρώπη αρμόδια για το εμπόριο, τους δασμούς είναι η Κομισιόν όχι τα κράτη-μέλη. Θα πρέπει να δούμε ποια θα είναι η συμπεριφορά του. Ελπίζω ότι η Μελόνι δεν θα διχάσει την Ευρώπη στις σχέσεις με τον Τραμπ, διότι η Ευρώπη πρέπει να είναι ενωμένη ως εταίρος των ΗΠΑ, και θα πρέπει να παραμείνουμε εταίροι, αλλά τα συγκεκριμένα ζητήματα όπου διαφωνούμε πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε ενωμένοι.