Ο «τραπεζίτης των φτωχών» και πρωτοπόρος στον τομέα των μικροχρηματοδοτήσεων

Από τις μικρές πιστώσεις σε χαμηλότερα εισοδήματα έγινε γνωστός ο επονομαζόμενος «τραπεζίτης για τους φτωχότερους των φτωχών», ο κάτοχος του Νομπέλ Ειρήνης για το 2006, Μοχάμεντ Γιουνούς. Ο Γιουνούς από τον Αύγουστο του 2024 κατέχει τον τίτλο του επικεφαλής συμβούλου της ενδιάμεσης κυβέρνησης του Μπανγκλαντές.

Ο 84χρονος σήμερα Γιουνούς έγινε διάσημος πρώτα στη χώρα του και έπειτα σε όλο τον κόσμο όταν ξεκίνησε να παρέχει μικρά δάνεια από δικά του κεφάλαια στους φτωχότερους κατοίκους της κοινότητάς του.

Στη συνέχεια, το 1983, αποφάσισε να ιδρύσει την Grameen Bank, η οποία κατάφερε να διακριθεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας μέσω μικροδανεισμού, βοηθώντας ιδιαίτερα τις γυναίκες – αλλά όχι μόνο – της χώρας. Ως μικροδανεισμός κατά κανόνα ορίζεται η χορήγηση δανείων σε άτομα με πολύ χαμηλά εισοδήματα, τα οποία διαφορετικά δεν θα είχαν άλλο τρόπο χρηματοδότησης.

Πολιτική και οικονομική δράση

Με έντονη πολιτική και οικονομική δράση από νεαρή ηλικία, ασχολήθηκε ενεργά με τη μείωση της φτώχειας μετά τον λιμό του 1974. Το 1976 και κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε πολύ φτωχά νοικοκυριά στο χωριό Jobra κοντά στο Πανεπιστήμιο Chittagong, ο καθηγητής Γιουνούς ανακάλυψε ότι τα πολύ μικρά δάνεια θα μπορούσαν να κάνουν τεράστια διαφορά για τους φτωχούς. Συγκεκριμένα, τότε είχε διαπιστώσει ότι γυναίκες που κατασκεύαζαν έπιπλα από μπαμπού έπρεπε να λάβουν δάνεια με τοκογλυφικά επιτόκια για να αγοράσουν μπαμπού και έπρεπε να παραδίδουν τα κέρδη τους στους τοκογλύφους.

Βλέποντας αυτή τη στρέβλωση, αποφάσισε να δανείσει ο ίδιος ποσό στο τοπικό νόμισμα που ισοδυναμούσε με 27 δολάρια για καθένα από τα 42 άτομα στο χωριό αυτό. Στόχος του δανεισμού αυτού ήταν να τα βοηθήσει να πληρώσουν τα δάνειά τους στους τοκογλύφους. Οταν στη συνέχεια προσέγγισε τις παραδοσιακές τράπεζες για να δανείσουν στους φτωχούς, διαπίστωσε ότι αυτές δεν ενδιαφέρονταν για τέτοιες πιστώσεις καθώς οι φτωχοί δεν θεωρούνταν φερέγγυοι.

Ο ίδιος πήρε ρίσκο πιστεύοντας ότι εάν οι φτωχοί είχαν την ευκαιρία θα ξεπλήρωναν τα δανεισμένα χρήματα. Επίσης είχε βαθιά πίστη ότι αυτά τα δανεικά θα τους βοηθούσαν να βγουν ουσιαστικά από τη φτώχεια. Υστερα από πολλές προσπάθειες κατάφερε τελικά να εξασφαλίσει υψηλότερο πιστωτικό όριο από την Janata Bank, με τον ίδιο ως εγγυητή. Στόχος ήταν τότε, τον Δεκέμβριο του 1976, να συμβάλει στον δανεισμό φτωχότερων οικογενειών. Τον Οκτώβριο του 1983 το έργο του μετατράπηκε σε πλήρη τράπεζα με την επωνυμία Grameen Bank και κύριο προσανατολισμό τη χορήγηση μικρών δανείων προς χαμηλότερα εισοδήματα.

Με βάση στοιχεία από τον Μάιο του 2008 που επικαλείται το Ιδρυμα Μαντέλα, η Grameen Bank είχε 7,5 εκατομμύρια δανειολήπτες, το 97% των οποίων ήταν γυναίκες. Με 2.515 υποκαταστήματα, η τράπεζα παρέχει υπηρεσίες σε περισσότερα από 82.000 χωριά, καλύπτοντας περισσότερο από το 97% των χωριών αυτών στο Μπανγκλαντές. Εχει δανείσει πάνω από 7 δισεκατομμύρια δολάρια σε φτωχούς από την έναρξη λειτουργίας της και το ποσοστό αποπληρωμής ήταν κοντά στο 100%, σύμφωνα πάντα με τα ίδια στοιχεία του ιδρύματος. Ολα τα χρήματα προέρχονται από τους καταθέτες της τράπεζας.

Ο Γιουνούς τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης το 2006, αφού η τράπεζά του έδωσε συνολικά περίπου 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε στεγαστικά, φοιτητικά και μικροεπιχειρηματικά δάνεια – ειδικά για την υποστήριξη των γυναικών του Μπανγκλαντές.