Ενας σπουδαίος ηγέτης

«Ο Σημίτης ποτέ δεν κατάφερε να κερδίσει τη συμπάθεια των Ελλήνων, ούτε καν των ψηφοφόρων του κόμματός του, ωστόσο αποδείχθηκε από τους πιο επιτυχημένους πρωθυπουργούς σε ολόκληρη την ιστορία της Ελλάδας» έχει γράψει ο ιστορικός Κώστας Κωστής. Και είναι αλήθεια. Δεν ενέδωσε ποτέ στο δέλεαρ του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, «ο μελοδραματισμός που δίνει χρώμα και η φλυαρία με ενοχλούν» είχε πει σε συνέντευξή του. Εθεσε τη χώρα πάνω από την προσωπική του δημοφιλία, έχοντας έμφυτο το μεγαλύτερο προτέρημα ενός πολιτικού: Δεν είχε ως στόχο να είναι συμπαθής. Αλλά χρήσιμος. Ταυτόχρονα, όμως, πέτυχε κάτι πολύ πιο σημαντικό. Κέρδισε τον καθολικό σεβασμό του δημοκρατικού κόσμου, που του αναγνωρίζει πως εκπλήρωσε εμβληματικούς εθνικούς στόχους, εκτόξευσε την Ελλάδα στο απόγειο της διπλωματικής της ισχύος, σφράγισε την ευρωπαϊκή της πορεία, υλοποίησε τιτάνια έργα που άλλαξαν τη ζωή των πολιτών. Ο θάνατός του άνοιξε τη συζήτηση για την ιστορική αποτίμηση του έργου ενός πρώην πρωθυπουργού, που υπονομεύτηκε ακόμα και από το ίδιο του το κόμμα, που κάποτε τον διέγραψε. Ο Κώστας Σημίτης όμως υπερέβη τις παθογένειες του πολιτικού του χώρου και παρά το ότι μάλλον δεν έγινε ποτέ πραγματικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, κατάφερε ως αρχιτέκτονας του εκσυγχρονισμού να εισαγάγει στην πολιτική μας κουλτούρα μία νέα αντίληψη και να ηγεμονεύσει σε ένα ευρύτερο ρεύμα, που υπό την άτυπη ηγεσία του έγινε πλειοψηφικό.

Κυβερνώντας στην εποχή της σπατάλης και της αφθονίας ήταν ο «λογιστής», ο «καθηγητής με το μπλοκάκι» στο οποίο σχεδίαζε μεθοδικά την εκπλήρωση μικρών και μεγάλων στόχων. Δεν επιχείρησε ποτέ να υποδυθεί τον «λαϊκό», αποστρεφόταν δημαγωγικές ευκολίες, αποτελούσε την εξαίρεση στον υπερθετικό βαθμό του πολιτικού γίγνεσθαι, δεν συνάρπαζε τα πλήθη, ήταν εσωστρεφής, έκανε σαρδάμ, μέχρι σήμερα μνημονεύεται το περίφημο «μακέτο».

Ηταν όμως ο πρωθυπουργός που με μεθοδική δουλειά έκανε τις μακέτες έργα, μετατρέποντας την Ελλάδα από βαλκανική σε προηγμένη ευρωπαϊκή χώρα. Ενσάρκωσε το «σεμνά και ταπεινά» που είπε ένας άλλος αρχηγός, στον οποίο άφησε το 2004 τις δαπάνες στο 45,8% για να φτάσουν στο 53,8% το 2009, ενώ το χρέος που είχε εκτοξευτεί στο 127,9% το 2009 είχε παραδοθεί από τον Σημίτη στο 99,8% το 2004. Προφανέστατα έκανε και λάθη, ναι, είχε στην κυβέρνησή του όπως απεδείχθη και διεφθαρμένους. Αλλά σε μια άλλη εποχή στρεβλής λειτουργίας μηχανισμών που κακώς δεν ήλεγχε, σε ένα κόμμα που δυστυχώς δεν είχε. Ομως, ήταν ο πολιτικός που θυσίαζε το προσωπικό του κεφάλαιο, δίνοντας μάχες ακόμα και μέσα στον πολιτικό του χώρο προκειμένου να παραμείνει συνεπής στις αρχές και το προσωπικό του αξιακό σύστημα. Παραμένει ο μόνος αρχηγός που, όχι μόνο το έβαλε με την Εκκλησία στις λυσσαλέες κωμικές μάχες για τις ταυτότητες, αλλά και νίκησε, επωμιζόμενος το πολιτικό κόστος. Ο Κώστας Σημίτης, που τώρα κατηγορείται από όψιμους επαναστάτες, ήταν ο αντιστασιακός που έβαζε βόμβες κατά της δικτατορίας και δραπέτευσε με πλαστό διαβατήριο στην Ιταλία.

Με έμφυτη αστική ευγένεια, ανεπιτήδευτη σεμνότητα, απαράμιλλη πολιτική ευπρέπεια, προσωπική ηθική ακεραιότητα, δίδαξε με το παράδειγμα της διακριτικότητας του οικογενειακού του βίου. Ζούσε αθόρυβα, δεν γνωρίζαμε ούτε τα ονόματα των παιδιών του, τα οποία ποτέ δεν επεδίωξαν να εξαργυρώσουν το πολιτικό κεφάλαιο του πατέρα τους, το εξοχικό του ήταν στους Αγίους Θεοδώρους, είχε αποποιηθεί τον μισθό του καθηγητή, ενώ όπως ήδη γνωστοποιήθηκε η σύζυγός του θα αποποιηθεί τη σύνταξη χηρείας. Αφήνει πίσω του το πιο πλούσιο συγγραφικό έργο που έχει αφήσει πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης, ήταν αξιόλογος πανεπιστημιακός, σινεφίλ και βιβλιοφάγος.

Πάντα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, ως πρωθυπουργός απέδειξε πως όταν η Ελλάδα θέλει, μπορεί. Ο Κώστας Σημίτης ανήκει πια στην Ιστορία. Που για εκείνον έχει ήδη αποφανθεί.