Η κληρονομιά του Κώστα Σημίτη

Στις αρχές του Διαδικτύου, ο Κώστας Σημίτης επέλεξε έναν πρωτοφανή τρόπο για να περιγράψει την πορεία του: ψηφιοποίησε και έδωσε στη δημοσιότητα ένα μεγάλο μέρος του προσωπικού του πολιτικού αρχείου. Με τρόπο διαφανή και μοντέρνο, πέραν των βιβλίων του, ο πρώην πρωθυπουργός φρόντισε εν ζωή για την παρακαταθήκη του, με τα δικά του λόγια – στο περιθώριο των σκαναρισμένων ντοκουμέντων μπορεί κάποιος να βρει μικρές χειρόγραφες σημειώσεις, που φανερώνουν λίγο από τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης του, αλλά και τον κώδικα επικοινωνίας με τους συνεργάτες του, στα μικρά και στα μεγάλα με τα οποία ήρθε αντιμέτωπος. Ο Σημίτης ουσιαστικά παραχώρησε ένα χρήσιμο εργαλείο στον ιστορικό του μέλλοντος.

Μέχρι όμως εκείνος να φτάσει και να μπορέσει να κάνει τη δουλειά του απρόσκοπτα, χωρίς τα πάθη και τα βιώματα που διαμορφώνουν τις απόψεις όλων όσοι έζησαν την εποχή του, το έργο της αποτίμησης του έργου του αναλαμβάνουν να σηκώσουν οι σύγχρονοί του. Τώρα που ο ανθρώπινος επίλογος γράφτηκε, οι μαρτυρίες των προσώπων που τον γνώριζαν και συνεργάστηκαν μαζί του στις πιο κομβικές στιγμές της δημόσιας πορείας του συνθέτουν κομμάτι-κομμάτι μια ολόκληρη εποχή που διαμόρφωσε καθοριστικά την Ελλάδα, σκιαγραφώντας και τον ηγέτη που τράβηξε μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον της χώρας, με επιλογές που σήμερα μοιάζουν αυτονόητες ή δεδομένες, όμως όταν έγιναν μόνο αυτό δεν ήταν.

Από τα πολλά χρόνια που ο Σημίτης υπήρξε πολιτικά ενεργός και παρεμβατικός, οκτώ τα πέρασε στο Μέγαρο Μαξίμου. Οπως είπε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς στον επικήδειό του, δεν ήταν η τύχη που βοήθησε τότε, αλλά η επιμονή του να την πάρει στα χέρια του. Στα «ΝΕΑ» σήμερα μιλούν μεταξύ άλλων πρόσωπα που ξέρουν τι κρύβεται πίσω από κρίσιμες αποφάσεις, οι οποίες, μαζί με άλλες, διαμόρφωσαν και τον τρόπο με τον οποίο τον έβλεπαν οι φίλοι και οι αντίπαλοί του: ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης περιγράφει το παρασκήνιο πίσω από την εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη, ο Μιχάλης Σταθόπουλος την απαλοιφή του θρησκεύματος από τις ταυτότητες, ο Γκίκας Χαρδούβελης τη δύσκολη περίοδο του Ασφαλιστικού, ο Ιωάννης Κασουλίδης την ιστορική ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ο Πλάτων Τήνιος την ιστορία της επιτυχίας του ΕΚΑΣ. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Γιάννης Βούλγαρης, ο Λουκάς Παπαδήμος, ο Ανδρέας Παππάς και η Θάλεια Δραγώνα μιλούν για τον σοσιαλδημοκράτη με τον οποίο συνεργάστηκαν και γνώριζαν καλά, ως φίλοι, συνομιλητές και σύντροφοί του, ενώ ο Νίκος Μαραντζίδης ανατέμνει σκωπτικά τον εκσυγχρονισμό του Τρίτου Δρόμου. Δύο ευρωπαίοι πρωθυπουργοί που περπάτησαν στον ίδιο δρόμο, σε θητείες που συναντήθηκαν, ο ιταλός Ρομάνο Πρόντι και ο γάλλος Λιονέλ Ζοσπέν, αποτιμούν την κομβική για την Ελλάδα παρουσία του Σημίτη στο ευρωπαϊκό στερέωμα.

Οταν ο Σημίτης είπε τη φράση «η Ιστορία δεν γράφεται από τους περιστασιακούς ένοικους της εκτελεστικής εξουσίας», στον ΣΥΡΙΖΑ θεώρησαν πως περιέγραφε τον εαυτό του και το λεγόμενο παλιό πολιτικό σύστημα ως μόνιμους ιδιοκτήτες. Η αποχώρησή του και η διαχείρισή της δείχνει ακριβώς το αντίθετο: και ο ίδιος αντιλαμβανόταν την προσωρινότητά του. Γι’ αυτό φρόντισε να αφήσει έργο με ίχνη που θα είναι πάντα εκεί.