Ο αιώνας του Μίκη και του Μάνου

Σε συνέχεια του αφιερώματος για τα 100 χρόνια από τη γέννηση των Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζιδάκι, που δημοσιεύτηκε το περασμένο Σάββατο στα «Πρόσωπα» των «ΝΕΩΝ», ο συνθέτης Νίκος Ξυδάκης καταθέτει τη δική του άποψη.

Στον Χατζιδάκι με συγκινεί πολύ «Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης». Στον «Οδοιπόρο» τους στίχους έχει γράψει ο Μάνος Ελευθερίου και στο «Μεθυσμένο κορίτσι & ο Αλκιβιάδης» οι στίχοι είναι του Μάνου Χατζιδάκι. Αυτό ακούω τελευταία. Ηταν ένα έργο που δεν έχει παιχτεί ποτέ ζωντανά ή τουλάχιστον εγώ δεν το έχω ακούσει. Αναρωτιόμουν γιατί κάποια έργα αδικούνται και δεν υπάρχουν στην καθημερινότητά μας και επισκιάζονται από άλλα. Το έργο αυτό έχει μια ευαισθησία – όπως υπάρχει σε όλα τα έργα του Μάνου Χατζιδάκι – πιο έκδηλη. Σαν να προσπαθεί να προστατεύσει την τρυφερότητα που έχει. Και αυτό αναδύεται πάρα πολύ στη μουσική. Εχει τραγούδια, το συγκεκριμένο έργο με στίχους όπως «μες το κρύο, μες τ’ αγιάζι / το κορίτσι μου βουλιάζει / το σκεπάζει τ’ αναφιλητό». Εχει μια λαϊκή καταγωγή πολύ έντονη αλλά που ο Χατζιδάκις ευφυώς το μεταφέρει στην προσωπικότητά τη δική του και στο δικό του ταμπεραμέντο, αλλά που το ακούμε ξανά στον Βασίλη Τσιτσάνη: «Η άμαξα μες τη βροχή / τράβα αμαξά μην μου βραχεί / το κορίτσι που ‘ναι μέσα / όμορφο σαν πριγκιπέσσα / μη μου βραχεί». Ενα κορίτσι που μπορεί να το συναντήσεις ακόμη στον Διονύσιο Σολωμό, στη «Φεγγαροντυμένη». Σαν να είναι η θηλυκή ψυχή, που έχει την ευαισθησία αυτού του κόσμου, που χρειάζεται προστασία. Εδώ είναι η θηλυκή ψυχή που ανακαλύπτει ο άντρας και την προβάλλει. Αρα πρόκειται για μια μεγάλη παράδοση τραγουδιών που τη συναντάμε στα έργα των δημιουργών. Η μουσική του Χατζιδάκι έχει το φως, το αεράκι που σε χτυπάει εκεί που περπατάς στον δρόμο το καλοκαίρι αλλά δεν ξέρεις από πού έρχεται αυτή η δροσιά.

Από τον Μίκη Θεοδωράκη θα διάλεγα τα τραγούδια του αδελφού του, Γιάννη, γιατί με συγκινεί πολύ και αυτή η σχέση. Εγραψε αυτά τα σπουδαία τραγούδια και έτυχε να είναι και αδελφός του. Ενα έργο που αντιπροσωπεύει τον Μίκη – όσο και αν ακούγεται προφανές – είναι το «Αξιον εστί» διότι εκεί περιέχει όλες τις επιμέρους αντιλήψεις του. Είναι σαν μια λειτουργία, κάτι που ενυπάρχει και στον Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος πρόσφερε αυτό το οικοδόμημα με τη συγκεκριμένη αρχιτεκτονική.