«Εμφύλιος» στη Μαδρίτη για τον ισπανικό εμφύλιο

Χειμώνας του 1936 και ο ουγγροαμερικανός φωτογράφος Ρόμπερτ Κάπα περπατά στη λαϊκή συνοικία Βαγιέκας της Μαδρίτης, όταν το βλέμμα του προσελκύει μια σκηνή που αποπνέει αισιοδοξία και ανθρωπιά.

Το σπίτι της οδού Πεϊρονθέλι 10 είχε βομβαρδιστεί από τους Γερμανούς (ή τους Ιταλούς) που υποστήριζαν τον Φράνκο. Η σκεπή και η πρόσοψή του είχαν υποστεί μεγάλες ζημιές και ο δρόμος μπροστά ήταν γεμάτος συντρίμμια.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό καταστροφής, ωστόσο, τρία χαμογελαστά παιδιά κάθονται στο πεζοδρόμιο, ενώ στο κούφωμα της διαλυμένης πόρτας μια επίσης καλοδιάθετη γυναίκα τα παρακολουθεί.

Η σκηνή, όπως ήταν αναμενόμενο, απαθανατίστηκε από τον σπουδαίο φωτογράφο.

Το καρέ δημοσιεύθηκε τότε στον αμερικανικό, τον ελβετικό και τον γαλλικό Τύπο αποκαλύπτοντας την εσκεμμένη στόχευση αμάχων και αναδείχθηκε σε μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες του ισπανικού εμφυλίου. Το 2021 εκτέθηκε στο Μουσείο Ρέινα Σοφία, κοντά στην «Γκερνίκα» του Πικάσο, ως αναγνώριση της ιστορικής σημασίας του οικήματος.

Το συγκεκριμένο σπίτι, που υφίσταται ακόμη στη Μαδρίτη, αποτελεί τώρα σημείο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ακτιβιστές που έχουν δώσει μάχη ώστε να μετατραπεί σε μνημείο και στη δεξιά διοίκηση του δήμου, που φαίνεται να υπαναχωρεί.

Το 2018 το δημοτικό συμβούλιο της Μαδρίτης – με δήμαρχο τότε την αριστερή Μανουέλα Καρμένα – ανακοίνωσε σχέδια απαλλοτρίωσης του ακινήτου προς 500.000 ευρώ και μετεγκατάστασης των ενοίκων του με το σκεπτικό ότι το κτίριο της οδού Πεϊρονθέλι 10 αποτελεί «μάρτυρα της πρόσφατης ιστορίας της Ισπανίας».

Ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να το μετατρέψει σε κέντρο μνήμης για τα γεγονότα που συνέβησαν εκεί και εκθεσιακό χώρο όπου θα μπορούσε να παρουσιάζεται και το έργο του Κάπα. Ωστόσο, έξι χρόνια μετά, το δημοτικό συμβούλιο, πλέον υπό τη διοίκηση του δεξιού Λαϊκού Κόμματος, φαίνεται να αλλάζει γνώμη.

Παρόλο που το κτίριο έχει απαλλοτριωθεί και οι ένοικοι έχουν μετεγκατασταθεί, ο γενικός διευθυντής πολιτιστικής κληρονομιάς δήλωσε πρόσφατα ότι η ιδέα του μουσείου Κάπα ήταν «μια εννοιολογική πρόταση και όχι αρχιτεκτονική μελέτη».

Το δημοτικό συμβούλιο δήλωσε ότι δεν θα ληφθεί καμία απόφαση για τη μελλοντική χρήση του κτιρίου μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες ανακαίνισής του. «Αυτή τη στιγμή, το συμβούλιο επικεντρώνεται στην αποκατάσταση του κτιρίου, το οποίο βρίσκεται σε πολύ εύθραυστη κατάσταση. Μόλις ολοκληρωθούν οι εργασίες, θα ληφθεί απόφαση για τη χρήση που του ταιριάζει καλύτερα» αναφέρει εκπρόσωπος του δήμου σε δηλώσεις του που φιλοξενούνται στη βρετανική εφημερίδα «The Observer».

Οι ακτιβιστές

«Νιώθουμε συντετριμμένοι ύστερα από όλα αυτά τα χρόνια και όλη τη δουλειά που έχουμε αφιερώσει» υποστηρίζει η πλευρά των ακτιβιστών. «Πάντα προτείναμε – και εξακολουθούμε να προτείνουμε – ο χώρος να φιλοξενήσει το Κέντρο Ρόμπερτ Κάπα για την Ερμηνεία του Αεροπορικού Βομβαρδισμού της Μαδρίτης».

Και απορρίπτουν την πρόταση του δήμου να χρησιμοποιηθεί ο χώρος ως πολιτιστικό κέντρο, θεωρώντας πως είναι υπερβολικά μικρό, ενώ υπάρχει πολύ μεγαλύτερο πολιτιστικό κέντρο σε κοντινή απόσταση.