Freak show

Σε μια νουβέλα του ο Βίκτωρ Ουγκώ διηγείται το δράμα ενός αγοριού που μετά την εκτέλεση του πατέρα του η μοίρα τον παραδίδει σε εμπόρους παιδιών οι οποίοι του παραμορφώνουν χειρουργικά το στόμα σε ένα τρομακτικό μόνιμο χαμόγελο και τον στέλνουν να μεγαλώσει με τα μέλη ενός περιοδεύοντος θιάσου. Ο άνθρωπος που γελά γίνεται το αξιοθέατο φρίκης που χάρη στη μεγαλόκαρδη πένα του ρομαντικού συγγραφέα του 19ου αιώνα η ψυχή του βρίσκει καταφύγιο στην αγάπη μιας τυφλής γυναίκας.

Δύο αιώνες αργότερα οι αδελφοί Κοέν στο σπονδυλωτό τους γουέστερν «Η μπαλάντα του Μπάστερ Σκραγγς» παρουσιάζουν την ιστορία ενός γηρασμένου ιμπρεσάριου και του νεαρού ηθοποιού του – δίχως χέρια και πόδια – να ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη με μια μετατρεπόμενη σε σκηνή άμαξα, κόβοντας εισιτήρια με τον ηθοποιό-αξιοθέατο να απαγγέλλει ποιήματα του Σέλεϊ, σονέτα του Σαίξπηρ και την ομιλία του Αβραάμ Λίνκολν στο Γκέτισμπεργκ. Οταν όμως τα κέρδη μειώνονται, ο ιμπρεσάριος αδειάζει στον γκρεμό το καρότσι πάνω στο οποίο είναι δεμένος ο ανήμπορος κινητικότητας νεαρός. Προηγουμένως είχε αγοράσει από άλλον πλανόδιο θεαμάτων ένα κοτόπουλο που έκανε αριθμητικές πράξεις τσιμπολογώντας ζωγραφισμένους αριθμούς που του έδινε το κοινό.

Κάθε μορφή τέχνης, από τη λογοτεχνία και το θέατρο έως τη μουσική και τον κινηματογράφο, μας επιφυλάσσει την αντιπαράθεση με τα σκοτάδια μας. Η τέχνη των λέξεων και των εικόνων μάς εφοδιάζει με σκέψεις γόνιμες, εντείνει το συναίσθημά μας και μας καλεί να συνομιλήσουμε κρυφά αλλά με ειλικρίνεια με την ψυχή που το κακό ρίχνει σε περιδίνηση. Ομως κάτι σαθρό διαχέεται καθημερινά από την κακοτεχνία της ενημέρωσης που αναφέρεται σε ανθρώπινες σχέσεις και οικογενειακούς δεσμούς. Αυτή η κατανάλωση της ηδονοβλεπτικής παρακολούθησης φρικιαστικών ιστοριών ανυπεράσπιστων θυμάτων προξενεί κακοποίηση και στο κοινό. Φτάνει πια με τους τηλε-κήρυκες της ηθικής, τους εκπροσώπους οικογενειακού δικαίου, τους εκλαϊκευτικούς ψυχαναλυτές και τους αφηγηματογράφους ειδεχθών πράξεων. Οριο πια με τη γενικευμένη ανοχή προς τη βαρβαρότητά τους. Η ζωή μας ζητά αναλαμπές σκέψης.