Το μεγάλο παζάρι για τις «προεδρίες» της ΕΕ

Ποια θα είναι τα πρόσωπα που θα εκπροσωπούν την Ευρωπαϊκή Ενωση τα επόμενα πέντε χρόνια; Πόσο θα επηρεάσει τις αποφάσεις το νέο πολιτικό σκηνικό που δημιούργησαν οι ευρωεκλογές; Και ποιες «καραμπόλες» μπορεί να προκύψουν που θα προκαλέσουν νέους πονοκεφάλους στις Βρυξέλλες και τους «27»;

Εύκολες και δεδομένες απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν υπάρχουν, παρότι πυκνώνουν οι διαρροές για τα φαβορί. Επειδή, όμως, ο χρόνος είναι πολύτιμος, ειδικά σε περιόδους που η κρίση μοιάζει να ελλοχεύει, οι πάντες υποχρεούνται να βιαστούν. Ειδάλλως, κινδυνεύουν να χρεωθούν τον «μουντζούρη» στην περίπτωση που υπάρξουν… επιπλοκές και οι εξελίξεις πάρουν τον λάθος δρόμο. «Αυτή τη φορά, τα πράγματα μπορεί να προχωρήσουν πολύ γρήγορα», όπως είπε αξιωματούχος της ΕΕ στο Politico.

Αυτός είναι και ο λόγος που η διαδικασία του μεγάλου παζαριού ξεκίνησε ήδη στο Μπάρι. Εκεί όπου βρίσκονται από χθες οι ηγέτες των 7 ισχυρότερων οικονομιών που ανήκουν στο στρατόπεδο της Δύσης για την καθιερωμένη σύνοδο κορυφής της ομάδας G7. Ανάμεσά τους και οι πολιτικοί που κρατούν σήμερα στα χέρια τους τις μοίρες των τριών μεγαλύτερων ευρωπαϊκών χωρών – Γερμανίας, Γαλλίας και Ιταλίας – καθώς και το «κλειδί» που μπορεί να δώσει τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Εδώ και καιρό ήταν κοινό μυστικό, εξάλλου, ότι ο Ολαφ Σολτς, ο Εμανουέλ Μακρόν και η (οικοδέσποινα) Τζόρτζια Μελόνι θα έχουν επί ιταλικού εδάφους τις πρώτες διερευνητικές επαφές τους, σε μια προσπάθεια να καταλήξουν σε συμφωνία ως το τέλος Ιουνίου, ώστε στη συνέχεια να την παρουσιάσουν στην πρώτη Ολομέλεια της νέας Ευρωβουλής, στις 16 Ιουλίου. Εφόσον βρουν κοινό έδαφος, τότε η συμφωνία αναμένεται να οριστικοποιηθεί αρχικά στο άτυπο δείπνο εργασίας των «27», την ερχόμενη Δευτέρα 17 Ιουνίου (από το οποίο ο Σαρλ Μισέλ επιχείρησε να αποκλείσει την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν…) και, στην τελική της μορφή, στο τακτικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 27-28 του μήνα. Προτού, δηλαδή, στηθούν οι κάλπες για τις πρόωρες εκλογές στη Γαλλία, που προβλέπεται ότι θα προκαλέσουν αλλεπάλληλα σοκ σε όλη την ΕΕ.

Θεωρία και πράξη

Θεωρητικά, με βάση την πολιτική αριθμητική της νέας Ευρωβουλής, στην οποία ΕΛΚ, Σοσιαλιστές και Φιλελεύθεροι έχουν την απόλυτη πλειοψηφία, διαθέτοντας πάνω από 400 έδρες σε σύνολο 720, η «μοιρασιά» δεν θα έπρεπε να συνιστά πρόβλημα. Πολύ περισσότερο καθώς, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Repubblica, οι πρώτοι έχουν κάνει κατ’ αρχάς δεκτούς δύο από τους τρεις βασικούς όρους που έχουν θέσει οι δεύτεροι για να ψηφίσουν υπέρ της ανανέωσης της θητείας της Φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν: αφενός, να μην υπάρξει επίσημη συμφωνία με την ομάδα ECR της Μελόνι και, αφετέρου, η προεδρία του Συμβουλίου να ανατεθεί στον Αντόνιο Κόστα.

Τα τέσσερα φαβορί

Οι πληροφορίες της ιταλικής εφημερίδας κάνουν, όμως, λόγο για «εμπλοκή» στον τρίτο όρο, που έχει να κάνει με την συμπερίληψη και των Πρασίνων στη συμφωνία. Κι αυτό επειδή ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ θεωρεί ότι οι απαιτήσεις τους αναφορικά με την «πράσινη ατζέντα» είναι υπερβολικές, ενώ ταυτόχρονα θεωρεί πως με τη δική τους συμμετοχή αποδυναμώνεται η ηγεμονία της δικής του ομάδας στο πλειοψηφούν στρατόπεδο. Την ίδια στιγμή, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι ο Βέμπερ θέλει να διατηρήσει ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας, ενδεχομένως και συνεργασίας με τη Μελόνι, έστω και αν δεν υπάρξει συμφωνία με την ECR.

Πάντως, έστω κι αν υπάρξει προσέγγιση κατά τις συναντήσεις στην G7, κανείς δεν θα σπεύσει να θεωρήσει την κατάληξη δεδομένη. Υπάρχει, εξάλλου – όπως υπενθυμίζουν οι Financial Times – η εμπειρία του 2019: στη σύνοδο κορυφής της G20 που είχε πραγματοποιηθεί στην Οσάκα της Ιαπωνίας λίγο μετά τις ευρωεκλογές εκείνης της χρονιάς, οι τότε ηγέτες των ισχυρών της Ευρώπης φέρονται να είχαν αποφασίσει να δώσουν την προεδρία της Κομισιόν σε έναν Σοσιαλδημοκράτη, τον Φρανς Τίμερμανς. Μόλις επέστρεψαν επί ευρωπαϊκού εδάφους, όμως, η συμφωνία διαλύθηκε και, ύστερα από έντονο παρασκήνιο, η Ανγκελα Μέρκελ επέβαλε την εκλεκτή της στη συγκεκριμένη θέση.

Τέλος, υπάρχει ένα ακόμη σημείο που η Φον ντερ Λάιεν και όσοι τη στηρίζουν οφείλουν να προσέξουν πολύ: ακόμη κι αν ΕΛΚ, Σοσιαλιστές και Renew τα βρουν επισήμως, αυτό δεν συνιστά εγγύηση ότι η γερμανίδα πολιτικός θα βρει 404 ψήφους στην κάλπη. Το 2019, για του λόγου το αληθές, αν και θεωρητικά οι τρεις ομάδες διέθεταν πλειοψηφία 68 εδρών (μεγαλύτερη από τις 43 που έχουν σήμερα), η εκλογή της έγινε πολύ πιο οριακά, με μόλις 9 παραπάνω «υπέρ» από τα απολύτως αναγκαία.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πολύ απλά, ότι η «εφεδρεία» των Πρασίνων ή της Μελόνι είναι απολύτως αναγκαία.

Οταν μιλούν οι αριθμοί

Η εκλογή των προέδρων της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχουν ορισμένα αριθμητικά (άρα και πολιτικά) προαπαιτούμενα, όπως αυτά ορίζονται από τις Συνθήκες της ΕΕ. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, τα πρόσωπα τα οποία θα προταθούν για να αναλάβουν τις συγκεκριμένες θέσεις χρειάζεται, βάσει του κανόνα της ενισχυμένης πλειοψηφίας, να έχουν τη στήριξη τουλάχιστον του 55% των κρατών-μελών, άρα των 15 από τα 27, στα οποία ταυτόχρονα πρέπει να κατοικεί πάνω από το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ, ποσοστό που μεταφράζεται σε 291 εκατομμύρια πολίτες. Αυτό σημαίνει, πρακτικά, πως ούτε το ΕΛΚ – παρότι σήμερα ελέγχει 13 κυβερνήσεις, στις οποίες όμως δεν συμπεριλαμβάνονται εκείνες των τεσσάρων μεγαλύτερων χωρών (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία) – ούτε φυσικά οι Σοσιαλιστές ή κάποια άλλη ομάδα έχουν τη δυνατότητα να «καθαρίσουν» από μόνοι τους την υπόθεση.

Επιπλέον, ο/η πολιτικός που θα προταθεί για την προεδρία της Κομισιόν πρέπει να συγκεντρώσει και την απόλυτη πλειοψηφία των 720 μελών της Ευρωβουλής, ήτοι κατ’ ελάχιστο 361 ψήφους, κάτι που επίσης απαιτεί τη συνεργασία το λιγότερο τριών πολιτικών ομάδων. Αυτό ισχύει και για τη διαδικασία της εκλογής του/της προέδρου του σώματος.

Οσον αφορά στον/στην πρόεδρο του Συμβουλίου, η Ευρωβουλή δεν έχει λόγο και τα πάντα κρίνονται ανάμεσα στους ηγέτες των «27». Τέλος, ο/η «υπουργός Εξωτερικών» της ΕΕ ορίζεται επίσης από το Συμβούλιο με ενισχυμένη πλειοψηφία, πρέπει όμως να υπάρχει και η σύμφωνη γνώμη του/της προέδρου της Κομισιόν, καθώς το πρόσωπο που έχει την ευθύνη της ευρωπαϊκής διπλωματίας τοποθετείται αυτομάτως στην αντιπροεδρία της.