Τέχνη, σεξ και σκύλοι: Η ζωή της avant garde περσόνας Peggy Guggenheim

Η Peggy Guggenheim έζησε δέκα ζωές -έχει γίνει αντικείμενο αρκετών βιογραφιών και μιας καυτής αυτοβιογραφίας, αλλά το αξιαγάπητο ντοκιμαντέρ «Peggy Guggenheim – Art Addict» της Lisa Immordino Vreeland είναι η κορυφαία προσέγγιση της ζωής της.

Οι ηχογραφήσεις των συνομιλιών της Guggenheim με τη βιογράφο Jacqueline Bograd Weld το 1978 και το ’79, οι οποίες αποδείχθηκε ότι ήταν οι τελευταίες συνεντεύξεις της και θεωρούνταν από καιρό χαμένες, αποτελούν το de facto «χαλί» της ταινίας, διακόπτοντας τη χρονολογική αφήγηση της ιστορίας της ζωής της.

Τα σχόλια της Guggenheim προς τη Weld είναι λιγότερο κατατοπιστικά – γι’ αυτό υπάρχει μια σειρά από σούπερ σταρ του κόσμου της τέχνης που μιλούν – παρά ενδεικτικά της ευαισθησίας, του ταπεραμέντου και της προσωπικότητας που είναι δύσκολο να αποκομίσει κανείς από τα εντυπωσιακά γεγονότα της ζωής της.

Μια μητέρα που ασκούσε έλεγχο και ένας πατέρας που ερωτοτροπούσε

Γεννημένη στη Νέα Υόρκη το 1898, η Peggy ήταν κόρη δύο σημαντικών εβραϊκών οικογενειών μεταναστών, των Seligmans και των Guggenheims. Και οι δύο οικογένειες είχαν δημιουργήσει μια νέα ζωή για τους εαυτούς τους στην Αμερική, και ενώ η Peggy ζούσε μια προνομιούχα ζωή, δεν παύει να ήταν μια άθλια ζωή.

Είχε αναμνήσεις από μια μητέρα που ασκούσε έλεγχο και έναν πατέρα που ερωτοτροπούσε: «Η παιδική μου ηλικία ήταν υπερβολικά δυστυχισμένη… Δεν έχω ευχάριστες αναμνήσεις οποιουδήποτε είδους. Μου φαίνεται τώρα ότι ήταν μια μακρά παρατεταμένη αγωνία», είπε.

Το να μην αισθάνεται ότι την αγαπούσαν σε νεαρή ηλικία ήταν μια σακατευτική εμπειρία, η οποία είχε απήχηση για το υπόλοιπο της ζωής της. Ο θάνατος του πατέρα της στον Τιτανικό το 1912, όταν εκείνη ήταν μόλις 14 ετών, επέφερε άλλο ένα καίριο πλήγμα στη νεαρή Peggy.

Δείτε το τρέιλερ του «Peggy Guggenheim – Art Addict»

Ρίχτηκε στον κόσμο της πρωτοπορίας

Το 1919 βρήκε επιτέλους τα δικά της χρήματα, γεγονός που της έδωσε την πρώτη γεύση της ελευθερίας: «Ένιωσα σαν ριζοσπάστης και βγήκα επιτέλους από την ασφυκτική ατμόσφαιρα στην οποία είχα μεγαλώσει».

Παρά τη νεοαποκτηθείσα αυτή οικονομική ανεξαρτησία, η ζωή της δεν άρχισε να αποκτά νέο νόημα παρά μόνο όταν η Peggy μετακόμισε στο Παρίσι το 1921: «Πρέπει να πήγα στο Παρίσι περιμένοντας να συμβεί κάτι, αλλά δεν ονειρεύτηκα ούτε στιγμή τι με περίμενε». Ρίχτηκε στον κόσμο της πρωτοπορίας όταν γνώρισε τον σύζυγό της, τον ζωγράφο Λόρενς Βέιλ. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά και, αν και ο γάμος τους δεν επέζησε, εκείνος βοήθησε να την εντάξει σε έναν κόσμο όπου ένιωθε όλο και πιο άνετα και σημαντικά.

Για να χαράξει τη δική της πορεία, η Peggy αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στην τέχνη και στη φροντίδα των καλλιτεχνών. Όταν μπήκε στον κόσμο της τέχνης στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ήταν ένας κόσμος διαφορετικός από ό,τι σήμερα. Ήταν πολύ μικρότερος, με σχέσεις πιο στενές, και ήταν σε θέση να κάνει τεράστια διαφορά. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στα χρόνια της διαμόρφωσης της σύγχρονης τέχνης και βρήκε τον σκοπό της χτίζοντας τη συλλογή της υπερασπιζόμενη τους καλλιτέχνες: «Δεν ονειρευόμουν τα χιλιάδες δολάρια που επρόκειτο να βυθίσω στην τέχνη».

Με τους καλύτερους

Ήταν έξυπνη στην επιλογή του πρώτου της συμβούλου, του καλλιτέχνη Marcel Duchamp. Έμαθε από έναν από τους καλύτερους, καθώς ο Duchamp βοήθησε την Peggy να επιμεληθεί τις εκθέσεις στην γκαλερί Guggenheim Jeune στο Λονδίνο, αρχής γενομένης από το 1938.

Στην πρώτη έκθεση παρουσιάστηκαν έργα του Jean Cocteau. Η επόμενη έκθεση ήταν η πρώτη ατομική έκθεση του Vasily Kandinsky στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ακόμα και στις πρώτες μέρες της συλλογής της, αντιλαμβανόταν τη σημασία της βοήθειάς της σε αυτούς τους άγνωστους ακόμα καλλιτέχνες, οι οποίοι είχαν ανάγκη και ευημερούσαν υπό την υποστήριξή της.

Το Guggenheim Jeune ήταν βραχύβιο. Ωστόσο, η Peggy είχε μεγαλύτερα σχέδια. Πριν παρεμβληθεί ο πόλεμος, ήλπιζε να ανοίξει το πρώτο μουσείο μοντέρνας τέχνης στο Λονδίνο. Δυστυχώς, αυτό δεν επρόκειτο να γίνει. Αφού επέστρεψε στο Παρίσι το 1939-1940, η Peggy δήλωσε ως γνωστόν ότι «θα αγόραζε έναν πίνακα την ημέρα» και καθώς το έκανε αυτό, συγκέντρωσε πολλά από τα αριστουργήματα της συλλογής της. Έφυγε από το Παρίσι μόνο όταν πλησίαζαν οι Γερμανοί και τελικά πήρε το δρόμο για τη Νέα Υόρκη, συνεχίζοντας εν τω μεταξύ να σώζει «εκφυλισμένη τέχνη» και καλλιτέχνες από τους Ναζί στην πορεία.

Συνδετικός κρίκος μεταξύ της ευρωπαϊκής και της αμερικανικής αφαίρεσης

Στην γκαλερί της στη Νέα Υόρκη, Art of this Century, η Peggy εξέθεσε τους σουρεαλιστικούς και κυβιστικούς θησαυρούς της μαζί με πολλούς άγνωστους νέους Αμερικανούς της εποχής, όπως ο Robert Motherwell, ο Jackson Pollock, ο Mark Rothko και ο Clyfford Still.

Όχι μόνο καθιερώθηκε ως συνδετικός κρίκος μεταξύ της ευρωπαϊκής και της αμερικανικής αφαίρεσης, αλλά δημιούργησε ένα περιβάλλον όπου οι νέοι Αμερικανοί καλλιτέχνες εισήχθησαν στην ιδέα του υποσυνείδητου, η οποία ήταν θεμελιώδης για την πρώιμη διαμόρφωση της ιδεολογίας πίσω από τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό.

Η Art of the Century έγινε τόπος συνάντησης τόσο για τους νέους Αμερικανούς όσο και για τους εξόριστους καλλιτέχνες. Ήταν επίσης η γκαλερί όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη έκθεση τέχνης μόνο για γυναίκες και όπου ο Jackson Pollock έλαβε την οικονομική υποστήριξη από την Peggy που θα τον βοηθούσε να γίνει ο καλλιτέχνης με τη μεγαλύτερη επιρροή εκείνη την εποχή. Παρόλο που η γκαλερί της είχε γίνει «το μέρος που πρέπει να είσαι», η Peggy εξακολουθούσε να έχει την επιθυμία να χτίσει ένα μουσείο. Το όραμά της δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί.

«Τα πάντα στη Βενετία δεν είναι μόνο όμορφα αλλά και εκπληκτικά»

Όταν η Peggy έκλεισε την γκαλερί το 1947, ήξερε ακριβώς πού ήθελε να πάει: «Τα πάντα στη Βενετία δεν είναι μόνο όμορφα αλλά και εκπληκτικά». Στο Palazzo Venier Dei Leoni η Peggy έγινε ένας πραγματικός θρύλος.

Προς μεγάλη έκπληξη των Βενετσιάνων, η διαζευγμένη Αμερικανίδα γέμισε το παλάτσο της με εραστές, σκύλους Λάσα Άπσο και τέχνη που ούτε κατανοήθηκε ούτε εκτιμήθηκε. Ήταν, ωστόσο, θριαμβεύτρια σε πολλαπλά επίπεδα. Η Peggy όχι μόνο είχε γίνει μια αναγνωρισμένη προσωπικότητα, αλλά είχε δημιουργήσει έναν προορισμό για τους λάτρεις της τέχνης. Οι επισκέπτες ήταν τόσο γοητευμένοι από την προσωπική της ζωή όσο και από την τεράστια συλλογή πινάκων της.

Είχε επιτέλους βρει ένα περιβάλλον όπου θα μπορούσε να εκπληρώσει το όραμά της να μοιραστεί τη συλλογή της με ανθρώπους από όλο τον κόσμο – σε ένα μουσείο που η ίδια δημιούργησε.

Άγρια και ανεξάρτητη

Ούτε ακαδημαϊκός, ούτε άνδρας (σε έναν κόσμο που ήταν ξεκάθαρα ανδροκρατούμενος), η σημασία της Peggy στον κόσμο της ιστορίας της τέχνης έχει παραμείνει άδικα αμφισβητούμενη και συχνά παρεξηγημένη.

Άγρια ανεξάρτητη, μιλούσε τόσο ελεύθερα για τη συλλογή έργων τέχνης της όσο και για τη σεξουαλική της ζωή. Η Peggy Guggenheim ήταν μια «εθισμένη στην τέχνη» και μια έντονα απελευθερωμένη γυναίκα που ήταν πολύ μπροστά από την εποχή της. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον κόμβο του κόσμου της τέχνης, ανάμεσα στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και τη Βενετία – μια θέση που, ιστορικά μιλώντας, ήταν μοναδική για εκείνη.

Όπου κι αν έζησε, δημιούργησε νέες ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες. «Καθώς γύριζα αυτή την ταινία ανακάλυψα μια γυναίκα που επέμενε επίμονα στο όραμά της παρά τις πολλές προσωπικές της τραγωδίες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, η Peggy Guggenheim κατάφερε με επιτυχία να δημιουργήσει μια από τις σημαντικότερες συλλογές μοντέρνας τέχνης, η οποία σήμερα φυλάσσεται στο βενετσιάνικο παλάτσο της, και τα έκανε όλα αυτά για την αγάπη της για την τέχνη» θα πει η της Lisa Immordino Vreeland για το ντοκιμαντέρ της του 2015.

«Αφιέρωσα τον εαυτό μου στη συλλογή μου. Μια συλλογή σημαίνει σκληρή δουλειά. Ήταν αυτό που ήθελα να κάνω και το έκανα έργο της ζωής μου. Δεν είμαι συλλέκτης έργων τέχνης. Είμαι ένα μουσείο» θα πει η Peggy Guggenheim.

*Με στοιχεία από www.a-rabbitsfoot.com