Ποιοί θέλουν να στερήσουν τη προεδρία της ΕΕ από τον Όρμπαν; – Μπορούν;

Αναμφίβολα, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν έχει καταφέρει να δημιουργήσει ίσως τους περισσότερους εχθρούς στην ΕΕ, τα τελευταία χρόνια. Ο κόμπος όμως θα φτάσει πολύ σύντομα στο χτένι, καθώς σε λίγους μήνες θα κάθεται στη προεδρία της ΕΕ.

Ο Όρμπαν έχει εξοργίσει πολλούς Ευρωπαίους, στη πραγματικότητα όχι τόσο για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που λίγο πολύ συναντώνται και σε άλλα κράτη μέλη. Ο πραγματικός λόγος είναι το βέτο του στη χρηματοδότηση της ΕΕ για την Ουκρανία, η οποία βέβαια επίσης δεν τα πάει καθόλου καλά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως έχει δείξει ο ΟΗΕ.

Προ ημερών λοιπόν, στις 8 Ιανουαρίου, ο Φινλανδός κεντροδεξιός ευρωβουλευτής Πέτρι Σαρβαμάα πρότεινε να αφαιρεθούν από τον Όρμπαν τα δικαιώματα ψήφου του στο Συμβούλιο λόγω της «σοβαρής και επίμονης παραβίασης των αξιών της ΕΕ».

«Η Ουγγαρία έχει επανειλημμένα επικριθεί για τη διάβρωση του κράτους δικαίου, και ειδικά μετά τις ενέργειες της Ουγγαρίας να «διαταράξει» τη λήψη αποφάσεων των κρατών μελών στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου, πιστεύουμε ότι έχει έρθει η ώρα για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλάβουμε δράση», ανέφερε ο ίδιος προς τους συναδέλφους του.

Στο παρελθόν, το 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Κομισιόν είχα ξεκινήσει παρόμοια διαδικασία για τον αποκλεισμό του Όρμπαν από το Συμβούλιο της ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 1 της συνθήκης ΕΕ. Ωστόσο, αυτό απαιτούσε συναίνεση η οποία δεν εξασφαλίζεται και τόσο εύκολα στο Συμβούλιο.

Υπενθυμίζεται ότι το άρθρο 7 της Συνθήκη της ΕΕ προσφέρει την δυνανατότητα στο μπλοκ να αναστείλει ορισμένα δικαιώματα από ένα κράτος μέλος, ελλείψει μηχανισμού αποβολής του.

Ειδικότερα, όταν άλλα μέλη της ΕΕ αναγνωρίζουν ότι ένα άλλο μέλος παραβιάζει επίμονα τις ιδρυτικές αξίες της ΕΕ (σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ελευθερία, δημοκρατία, ισότητα, κράτος δικαίου και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων).

Αλλά για τον Σαρβαμάα, αυτή τη φορά μπορούν να επικαλεστούν την παράγραφο 2 του Άρθρου 7. «Το άρθρο 7 παράγραφος 2 είναι μια διαδικασία που δηλώνει την ύπαρξη σοβαρής και επίμονης παραβίασης αξιών», είπε στο EUobserver.

«Μετά τη δήλωση της ύπαρξης αυτής της σοβαρής και επίμονης παραβίασης αξιών (που ψηφίστηκε ομόφωνα στο Συμβούλιο), είναι δυνατό για τα κράτη μέλη να προχωρήσουν στην αναστολή ορισμένων δικαιωμάτων ιδιότητας μέλους (ψηφίστηκαν με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο)», πρόσθεσε.

Στόχος να τεθεί εκτός προεδρίας

«Εάν η Ουγγαρία στερηθεί το δικαίωμα ψήφου στο Συμβούλιο, θα ήταν απολύτως σαφές ότι η Ουγγαρία δεν θα μπορούσε να ασκήσει την επόμενη προεδρία της ΕΕ», είπε. «Εάν η πρότασή πέραν των κομματικών γραμμών και υπάρχει σαφής υποστήριξη από τους ευρωβουλευτές, δεν βλέπω κανένα λόγο για τον οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν πρέπει να ενεργήσει γρήγορα», πρόσθεσε.

Οι ευρωβουλευτές ψήφισαν επίσης ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα τον Ιούνιο του 2023 για την αναστολή της επερχόμενης προεδρίας του Ορμπάν στο Συμβούλιο της ΕΕ, η οποία πρόκειται να ξεκινήσει τον Ιούλιο. Και παρόλο που αυτό έπεσε στο κενό στο Συμβούλιο, ο Σαρβαμάα είπε ότι η νέα εκστρατεία θα μπορούσε να αποφέρει το ίδιο επιθυμητό αποτέλεσμα.

Επιπλέον, δεδομένου ότι θα παραιτηθεί ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ Σαρλ Μισέλ, εάν αναλάβει την προεδρία ο Όρμπαν, τότε μέχρι να καλυφθεί η θέση του Μισέλ, ο Ούγγρος ηγέτης θα αντιπροσωπεύει την ΕΕ στη διεθνή σκηνή. Αυτό επικαλείται και ο Σαρβαμάα για να ενισχύσει την πρότασή του.

«Η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών θα έλεγε επίσης ότι… η ιδέα να ηγείται του Συμβουλίου [ο Όρμπαν], να αναλάβει την προεδρία της ΕΕ ή να εκπροσωπεί την ΕΕ σε οποιαδήποτε μορφή αποτελεί σοβαρό κίνδυνο» δήλωσε ο ευρωβουλευτής και επικεφαλής του δεξιού κόμματος της αντιπολίτευσης Jobbik στην Ουγγαρία Márton Gyöngyösi.

Όνειρα θερινής νυχτός

Ωστόσο, εξετάζοντας το ιστορικό της ΕΕ σχετικά με τον Όρμπαν, ο Gyöngyösi πρόσθεσε: «Υπάρχει μεγάλη σύγχυση ως προς το ποια πρέπει να είναι η στρατηγική για να τον αντιμετωπίσουμε». «Πώς είναι δυνατόν να εξετάσουμε τυχόν κυρώσεις εναντίον του όταν η ΕΕ μόλις απελευθέρωσε 10 δισ. ευρώ για να χρηματοδοτήσει το ανελεύθερο σχέδιο του κ. Όρμπαν; Η ΕΕ όχι μόνο χάνει την αξιοπιστία της, αλλά κάνει τον εαυτό της να φαίνεται γελοία στη διαδικασία», πρόσθεσε.

Ο Petras Austrevicius, Λιθουανός ευρωβουλευτής από τη φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe, είπε επίσης: «Δεν νομίζω ότι υπάρχουν νομικά μέσα για να επιτευχθεί αυτός ο μεγάλος στόχος [κυρώσεις Orbán]». «Δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί μια κοινή θέση στο Συμβούλιο, καθώς είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα και ορισμένα [κράτη μέλη] μπορεί να οσμιστούν έναν πιθανό κίνδυνο να γίνουν τα ίδια το επόμενο «θύμα» μιας τέτοιας διαδικασίας», είπε.

Μιλώντας ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Euobserber τόνισε: «Δεν βλέπω καμία υποστήριξη για αυτό στο Συμβούλιο» καθώς «τότε είστε σε [μια] ολισθηρή κατηφόρα όσον αφορά τη συνολική δομή της εκ περιτροπής προεδρίας της ΕΕ».

Εξάλλου, στα πρώτα χρόνια, περίπου από το 2000 έως το 2012, που συζητήθηκε η δυνατότητα ενεργοποίησης του άρθρου 7, δεν έγινε απολύτως τίποτα. Το άρθρο 7 δεν ενεργοποιήθηκε ούτε όταν ανέλαβε η αυστριακή ακροδεξιά το 2000, ούτε όταν απέλασε η Γαλλία χιλιάδες Ρομά το 2009, ούτε στα γεγονότα στη Ρουμανία μεταξύ του Τραϊάν Μπασέσκου και του Βίκτορ Πόντα το 2012.

Μην υπερεκτιμούμε τις προεδρίες της ΕΕ

Έτσι, ένας άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης που μίλησε επίσης στο Eubserver ξεκαθάρισε ότι ο Όρμπαν «δεν πρόκειται να πάει πουθενά… θα πρέπει απλώς να κρατήσουμε τη μύτη μας για μερικούς μήνες».

Ωστόσο, έδωσε και μια άλλη διάσταση. «Ας μην υπερεκτιμούμε τον αντίκτυπο της προεδρίας στην πολιτική της ΕΕ. Δεν μπορούν [η Ουγγαρία] να κάνουν ό,τι θέλουν και θα παραμεριστούν από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη εάν δεν συμπεριφέρονται άσχημα», είπε.

«Το πιο σημαντικό, η Ουγγαρία έρχεται στην προεδρία σε μια στιγμή [μετά τις εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο] όπου υπάρχει πολύ λίγη πολιτική που πρέπει να καθοδηγηθεί μέσω του Συμβουλίου. Η νέα Κομισιόν θα αναλάβει μόλις την 1η Δεκεμβρίου, οπότε αυτό θα είναι μια ανύμπορη προεδρία πάντως», πρόσθεσε.