Путин Дуровга бизнесини Исроилга кўчиришни маслаҳат берганми?

Россия президенти Владимир Путин ва машҳур тадбиркор Павел Дуров ўртасидаги 2013 йилги махфий учрашув тафсилотлари очиқланди. Журналист Николай Кононовнинг яқинда нашр этилган «Код Дурова 2» асарида баён этилишича, давлат раҳбари ҳали «ВКонтакте» давридаёқ Дуровга Россиядан кетишни очиқчасига таклиф қилган.

Кремлдаги кутилмаган танишув

2013 йилда, Дуров ҳали Россия ижтимоий тармоқлар бозорининг қироли бўлиб турган кезларда, Кремлда йирик тадбиркорлар иштирокида қабул бўлиб ўтади. Ўшанда «ВКонтакте»нинг асосий акциядори Алишер Усмонов ёш дастурчини Президентга таништиради. Бироқ суҳбат Дуров кутгандек кечмайди.

• Путиннинг эътирози: Президент тармоқдаги ноқонуний контент ва порнография ҳақида гапириб, бундай «яширин ўйин-кулгилар» Россияга керак эмаслигини таъкидлайди.

• Исроил варианти: Путин бир неча бор: «Агар шундай бизнес билан шуғулланмоқчи бўлсангиз, уни Исроилда юритинг», дея маслаҳат беради.

«Ўтган йилги қордек эриган» иштиёқ

Ушбу мулоқот Дуров учун бурилиш нуқтаси бўлди. У Россия дастурлаш мактабининг салоҳиятини дунёга кўрсатиш ҳақида орзу қилган бўлса-да, ватанда қолиш иштиёқи «ўтган йилги қордек эриб битади».

«Ўша учрашувдан кейин мен нафақат лойиҳаларимни сотиш, балки панжара ортига тушмаслик учун ҳамма нарсани мамлакатдан олиб чиқиб кетиш кераклигини тушундим», — дейди Дуров китобда.

Россиядан кетиш ва сирли ташрифлар

2014 йилда Дуров «ВКонтакте»даги улушини бутунлай сотиб, хорижга йўл олди ва бор эътиборини Telegram лойиҳасига қаратди.

• Расмий баёнот: Дуров сўнгги интервьюларида 10 йилдан бери Россияда бўлмаганини даъво қилади.

• Журналистик суриштирув: «Важные истории» нашри сизиб чиққан маълумотларга таяниб, Дуров 2014 йилдан кейин камида 50 марта Россияга келиб-кетганини аниқлаган.

Путиннинг хотираси

2024 йилда Владимир Путин ҳам ушбу учрашувни эслаб ўтди. Унинг сўзларига кўра, Дуров билан фақат бир марта кўришган ва унда тадбиркор шунчаки ўз режалари билан ўртоқлашган. Президент буни бизнес вакиллари билан бўладиган навбатдаги оддий учрашувлардан бири сифатида баҳолаган.

Бугунги кунда Telegram жаҳоннинг энг қудратли мессенжерларидан бирига айланган бўлса-да, унинг тарихидаги бу сирли учрашув кўп нарсага ойдинлик киритади.

Сизнингча, агар Дуров Россияда қолганида Telegram лойиҳаси ҳозиргидек муваффақиятга эриша олармиди?