Ηχηρές προειδοποιήσεις: Πότε και με ποια ένταση θα έρθει το σκάσιμο της παγκόσμιας «φούσκας»

«Μία φούσκα την καταλαβαίνεις μόνο όταν σκάσει». Αρκετοί αποδίδουν τη φράση αυτή στον Άλαν Γκρίνσπαν, ο οποίος δέχθηκε κριτική για τη χαλαρή νομισματική πολιτική της Fed που οδήγησε στην κρίση τo 2000 από την απότομη διόρθωση των εταιρειών Ίντερνετ. Για αυτό η κρίση πήρε το όνομα dot-com

Ωστόσο, σε ομιλία του στις 5 Δεκεμβρίου 1996, η χρήση της φράσης «irrational exuberance» («παράλογος ενθουσιασμός») αποτέλεσε ξεκάθαρη προειδοποίηση για υπερεκτίμηση των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Η παραδοχή του Greenspan ότι «όταν οι φούσκες αναπτύσσονται, δύσκολα ανακόπτονται χωρίς επώδυνη διόρθωση».

Σήμερα, το ερώτημα για το αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα «φούσκα» αποκτά ένταση.

Πρώτον, η κερδοφορία των εταιρειών στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης απέχει σε πολλές περιπτώσεις από τις ροές κεφαλαίου. Το ΔΝΤ ανέφερε ότι υπάρχει φόβος για φούσκα – μίλησε μάλιστα για ανοσία των αγορών στους κινδύνους. Ωστόσο, στην τελευταία του έκθεση εκτιμά πως δεν θα προκαλέσει συστημική κρίση, κατά το αντίστοιχο των dot-com το 2000.

Δεύτερον, οι αποτιμήσεις εταιρειών τεχνολογίας βρίσκονται σε επίπεδα που, με βάση ιστορικά δεδομένα, θεωρούνται «εντελώς εκτός γραμμής». Π.χ., ο δείκτης P/E για τις επτά κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας φτάνει σήμερα κατά μέσο όρο τις 70 φορές, ενώ στο αποκορύφωμα της φούσκας του 2000 ήταν περίπου 276 φορές.

Τρίτον, υπάρχει το αφήγημα ότι «αυτή τη φορά είναι διαφορετικά» – δηλαδή ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει ριζικά το οικονομικό τοπίο. Τέτοια αφήγηση αποτελεί συχνό στοιχείο των φουσκών του παρελθόντος.

Ωστόσο, υπάρχουν και διαφορές: οι σημερινές εταιρείες δεν είναι μόνο «ιδέα» αλλά διαθέτουν υπάρχουσες ροές εσόδων και λειτουργούν σε ώριμους κλάδους. Επιπλέον, η χρηματοδότηση δεν βασίζεται μαζικά σε μόχλευση όπως στην κρίση του 2008.

Από την άλλη πλευρά, οι προειδοποιήσεις πολλαπλασιάζονται: η Τράπεζα της Αγγλίας έκανε λόγο  για «αυξανόμενο κίνδυνο απότομης διόρθωσης», λόγω υπερβολικής αισιοδοξίας στις εταιρείες AI.

Τι σημαίνει αυτό για την αγορά και την επένδυση; Η μεγάλη αύξηση κεφαλαιουχικών δαπανών (data centres, υποδομές, εξαγορές) δημιουργεί ρίσκο υπερβάλλουσας προσφοράς – όπως συνέβη με τις οπτικές ίνες στη φούσκα των dot-com.

Αν οι προσδοκίες για άμεσα κέρδη δεν εκπληρωθούν, οι επενδυτές μπορούν να αντιδράσουν γρήγορα – οδηγώντας σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία καθοδικής πορείας.

Ωστόσο, εφόσον οι εταιρείες είναι πιο ώριμες και έχουν καλύτερη επιχειρηματική βάση, η έκρηξη ενδέχεται να είναι πιο μετριασμένη από την κατάρρευση του 2000.

Η επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη μοιάζει να φέρει πολλά από τα χαρακτηριστικά μιας φούσκας – υπερβολικές αποτιμήσεις, έντονο αφήγημα, μαζική εισροή κεφαλαίων. Ταυτόχρονα, όμως, έχει και στοιχεία που τη διαχωρίζουν.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το «σκάσιμο» θα έρθει, πότε, και με τι ένταση – ή αν θα εξελιχθεί ως ομαλή αναπροσαρμογή. Στον χρηματοπιστωτικό κόσμο του σήμερα, η φράση του Greenspan παραμένει προειδοποιητική υπενθύμιση: οι φούσκες αναγνωρίζονται τελικά εκ των υστέρων.

Τεχνητή νοημοσύνη: Η νέα μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου

Η κεφαλαιοποίηση των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών τεχνολογίας, με πολύ σημαντικές δραστηριότητες και στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) τείνει να ξεπεράσει το ΑΕΠ ολόκληρων των ΗΠΑ.

Με τις συζητήσεις για κίνδυνο φούσκας στην ΤΝ λόγω της μεγάλης αύξησης των αποτιμήσεων να εντείνονται συνεχώς, πλέον η τεχνητή νοημοσύνη αναδεικνύεται – λογιστικά – στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Η χρηματιστηριακή αξία των 15 κολοσσών Nvidia, Apple, Microsoft, Alphabet (Google), Amazon, Meta (Facebook), Broadcom, TSMC, Tesla, Oracle, Tencent, Samsung, ASML, Alibaba και AMD καθώς και της μη εισηγμένης ακόμη Open AI (σ.σ.: η οποία έχει αποτιμηθεί για την άντληση κεφαλαίων) έχει φτάσει τα 28,1 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Σε αυτό το ποσό υπολογίζεται ότι κυμαινόταν στα τέλη του 2024 από την Trading Economics το ΑΕΠ όλων των ΗΠΑ, ενώ ακολουθούσε στη δεύτερη θέση η Κίνα με ΑΕΠ 18,7 τρισ. δολάρια.

Οι μετοχές των εταιρειών αυτών έχουν καταγράψει πολύ μεγάλα κέρδη ειδικά τους τελευταίους δώδεκα μήνες, με τη φρενίτιδα των επενδυτών να θυμίζει τη φούσκα που είχε σκάσει τη δεκαετία του 2000 με το πλήγμα που είχαν δεχτεί τότε οι αποτιμήσεις των εταιρειών του Διαδικτύου (φούσκα dot-com).

Τότε όλοι προεξοφλούσαν συνεχή αύξηση της επισκεψιμότητας στο Διαδίκτυο, με τις εταιρείες να επενδύσουν μαζικά σε υποδομές για οπτικές ίνες. Σήμερα όλοι προεξοφλούν επέκταση της τεχνητής νοημοσύνης με τις εταιρείες να επενδύσουν σε κέντρα δεδομένων και σε ισχυρούς επεξεργαστές ως «μυαλό» των μηχανημάτων που θα κάνουν τους υπολογισμούς.