Pułapki podatkowe
Czy da się wygrać ze ,,skarbówką”?
Dla każdego przedsiębiorcy kontrola podatkowa czy celno – skarbowa to jeden z największych koszmarów. Jednak obrona przed fiskusem nie powinna zaczynać się, gdy pracownicy organu podatkowego zapukają do drzwi lub podatnik otrzyma upoważnienie do kontroli.
W świecie ciągłych zmian przepisów prawa, elektronicznego raportowania wyników prowadzenia działalności i sald firmowych rachunków oraz zdalnego nadzoru nad mediami społecznościowymi, klucz do bezpieczeństwa podatkowego tkwi w nie unikania spotkań z fiskusem, lecz budowaniu solidnych fortyfikacji.
O tym czy i jak można zabezpieczać firmę przed kontrolami skarbowymi i jak sobie z nimi radzić w trakcie ich prowadzenia opowie ekspert KPAN – doradca podatkowy Hanna Jankowska-Kwiatkowska .
Obrona przed kontrolą podatkową czy celno – skarbową nie jest jednorazowym wydarzeniem, lecz wynikiem realizacji świadomej strategii opartej na prewencji, w szczególności polegającej nad starannym dokumentowaniu przebiegu przeprowadzanych transakcji, wspartym znajomością praw podatnika.
Najlepszą formą obrony jest takie prowadzenie spraw, aby urząd skarbowy czy celno – skarbowy nie miał podstaw do weryfikacji przebiegu dostaw czy świadczenia usług. Kluczowe jest zbudowanie solidnych fortyfikacji wokół firmowych podatków. Osiąga się to m.in. poprzez konsekwentne dbanie o kompletność i chronologię dokumentacji. Każda transakcja, każdy wydatek i każda umowa, która planujemy ująć w firmowych rozliczeniach musi mieć swoje uzasadnienie co do związków z prowadzoną działalnością, poparte dokumentami czy innymi dowodami.
W przypadku transakcji z podmiotami powiązanymi, posiadanie aktualnej, zgodnej z przepisami i rzetelnej dokumentacji jest absolutną koniecznością. W przeciwnym przypadku – takie dowody zamiast służyć jak tarcza na wypadek ofensywy organu podatkowego, mogą zostać wykorzystane przeciw podatnikowi. I nie chodzi tu jedynie o sytuację, gdy z przepisów prawa wynika obowiązek przygotowania dokumentacji cen transferowych czy/oraz analiz porównawczych.
Ponadto, w sprawach budzących wątpliwości co do wykładni przepisów warto rozważyć zlecenie przygotowania właściwe sformowanego i uzasadnionego wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, czy prosić o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS), Wiążącej Informacji Akcyzowej (WIA), czy Wiążącej Informacji Taryfowej (WIT).
Sama interpretacja nie wywołuje bezpośrednich skutków prawnych. Jednak zastosowanie się do wykładni przepisów, dokonanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz wnioskodawcy – przed ewentualną zmianą, wygaśnięciem, uchyleniem interpretacji lub w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej – nie może podatnikowi szkodzić.
W praktyce choć organy podatkowe nie są związane interpretacją indywidualną, czyli mogą wydać wobec wnioskodawcy decyzję ustalającą lub określającą zobowiązane podatkowe w sposób innych niż z niej wynikający – gdy pismo DKIS było doręczone przez przeprowadzeniem transakcji: podatnik nie ma obowiązku zapłacić nie tylko podatku, ale i odsetek za zwłokę. Dodatkowo nie grozi mu również wszczęcie postępowania na podstawie Kodeks karny skarbowy.
Jeżeli zaś skutki podatkowe zdarzenia, będącym przedmiotem interpretacji, zaistniały przed jej doręczeniem podatnik nie będzie musiał zapłacić odsetek za zwłokę oraz nie zostanie wobec niego wszczynane postępowanie w sprawie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, a rozpoczęte zostanie umorzone.
Trzeba jednak pamiętać, że ochrona wynikająca z uzyskania pozytywnej interpretacji pojawi się o ile rzeczywisty stan sprawy będącej jej przedmiotem jest zgodny z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego zamieszczonego we wniosku o wydanie interpretacji.
Przedsiębiorcy prowadząc działalność na dużą skalę lub kooperujący z zagranicznymi podmiotami powiązanymi mogą wziąć pod uwagę wystąpienie z wnioskiem o wydanie decyzji o zabezpieczeniu.
Ponad to przedsiębiorcy o dużych przychodach, powyżej 50 mln euro, mogą podpisać z Szefem Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) umowę o współdziałaniu w ramach tzw. Programu Współdziałania. Program ten ma na celu stałą współpracę z organami podatkowymi, której celem jest zapewnienie podatnikowi stałego wsparcie w przestrzeganiu prawa podatkowego oraz ograniczenie kontroli skarbowych. W praktyce przedsiębiorca sam nadzoruje swoje rozliczenia, a KAS jedynie monitoruje procesy kontroli wewnętrznej u podatnika.
Większości podatników dokonujących dostaw czy świadczących usługi, które mogą być objęte różnymi stawkami VAT czy ryczałtu lub współpracujących z podmiotami powiązanymi należy zalecić wykonywanie bieżący lub cyklicznych przeglądów podatkowy przeprowadzanym przez zewnętrznych doradców, pozwalający na wykrycie i skorygowanie potencjalnych błędów, zanim zrobi to kontrola. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy Minister Finansów lub Dyrektora KIS nieoczekiwanie zmienia wykładnia przepisów podatkowych.
Kiedy jednak w firmie jest inicjowana któraś z kontroli skarbowych, konieczne jest zachowanie opanowania i ścisłe przestrzeganie procedur.
Pierwszy etap winien polegać na wnikliwej analizie poprawności doręczenia upoważnienia oraz jego treści. Tu przykładowo należy zweryfikować zakres, cel oraz okres, których kontrola dotyczy. Upoważnienie definiuje bowiem granice działań kontrolujących.
Kluczowe może być ustanowienie pełnomocnika na potrzeby kontroli. Najlepiej w osobie eksperta np. doświadczonego doradcy podatkowego, który będzie osobą upoważnioną do kontaktu z urzędem. Warto liczby takich pełnomocników nie mnożyć. Pozwala to na profesjonalne zarządzanie procesem, filtrowanie wezwań organu podatkowego oraz weryfikowanie ich zgodności z prawem oraz z upoważnieniem do kontroli, szczególnie w celu minimalizowania ryzyka udzielenia niekorzystnych czy zbędnych wyjaśnień. Należy zalecić wymaganie od kontrolujących przestrzegania zasady pisemności kontroli. Dodatkowo skrupulatnie dokumentować przebieg kontroli – każdy wydany dokument, każda wizyta i każde zapytanie warto odnotować w wewnętrznym rejestrze.
Jeśli w grę wchodzi kontrola kończąca się protokołem, z którego ustaleniami się nie zgadzamy, należy złożyć pisemne, merytoryczne zastrzeżenia w terminie 14 dni od doręczenia protokołu. To sposób na przedstawienie zarzutów do sposobu przeprowadzenia czynności przez kontrolujących czy zgłoszenie wniosków, mających na celu przeprowadzanie dowodów na obronę stanowiska podatnika.
Choć kontrola celno – skarbowa, podczas której dojdzie do wykrycia nieprawidłowości, kończy się zwykle wynikiem, od którego nie przysługuje prawo wniesienia zastrzeżeń, tu także istnieją metody, by wadliwe ustalenia organu podatkowego zwalczać.
W obu przypadkach warto i trzeba przedstawić na piśmie swoje stanowisko w sprawie kontroli, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do odtworzenia przebiegu zdarzeń przez kontrolujących, zastosowanych przez nich przepisów czy stwierdzonych naruszeń przepisów podatkowych.
Brak polemiki z ustaleniami kontrolując – już na etapie postępowania podatkowego – bywa często traktowany jak przyznanie się przez podatnika do winy, czyli popełnieniu błędów w rozliczeniach podatkowych czy nawet traktowany jest jak potwierdzenie udziału np. w oszustwie.
Kontrola skarbowa nie kończy jednak sprawy.
By ustalić/czy określić zobowiązanie podatkowe przedsiębiorcy wynikające np. ze złożenia deklaracji konieczne jest ich zakwestionowanie poprzez wydanie decyzji wymiarowej. W tym celu organy podatkowe wszczynają postępowanie podatkowe. Tu również po pierwsze należy zweryfikować czy wydanie postanowienia o wszczęcia jest możliwe dla przykładu stąd sprawdzenia wymaga czy nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego za konkretny okres.
Jeśli prawo do prowadzenia postępowania zostanie potwierdzone – także na tym etapie sprawy najważniejsze co można zalecić to by nie poprzestawać na obronie przed atakami fiskusa, ale aktywne uczestniczyć w czynnościach. Może to polegaćm.in. na udziale podatnika czy lepiej profesjonalnego pełnomocnika w przeprowadzaniu dowodów np. z przesłuchań świadków, zgłaszaniu zastrzeżeń do włączania czy wyłączania dowodów, składaniu wniosków dowodowych, zapoznawaniu się z materiałem zbieranym w trakcie postępowania itp.
Jeżeli mimo to postępowanie podatkowe, prowadzone przez organy pierwszej instancji (np. Naczelnika Urzędu Skarbowego lub Naczelnika Urzędu Celno – Skarbowego), zakończy się wydaniem niekorzystnej dla podatnika decyzji wymiarowej, rozpoczyna się kolejna (ale równie ważna) faza obrony prawnej. By z niej skorzystać należy wyczerpać przysługujące środki odwoławcze: np. złożyć w terminie odwołanie do organu wyższej instancji (Dyrektora Izby Administracji Skarbowej). Podatnik ma na to 14 dni od doręczenia rozstrzygnięcia. W tym procesie liczy się merytoryczna argumentacja i/czy powołanie się na naruszenia prawa materialnego i procesowego, do których doszło w procesie wydawania decyzji.
Minimum co winno zawierać odwołanie to: zarzuty przeciwko kwestionowanej decyzji, takich jak błędna wykładnia prawa czy sprzeczności ustaleń z dowodami oraz sprecyzowanie oczekiwanego sposobu zakończenia postępowania odwoławczego, na przykład uchylenia decyzji w całości lub w części. Dodatkowo najlepiej by odwołujący się wskazał dowody uzasadniające jego zastrzeżenia i żądania do skrążonego rozstrzygnięcia. Brak jednak obowiązku fizycznego dołączania takich dowodów do pisma. W odwołaniu wystarczy wskazać jakie dowody stanowią podstawę żądania. Ponadto odwołanie musi zawierać datę i miejsce sporządzenia, oznaczenie organu odwoławczego, do którego jest kierowane, oraz dane podatnika składającego odwołanie.
Choć decyzja wydawana przez organ drugiej instancji (np. DIAS) jest wykonana – czyli podatnik winien zrealizować obowiązek z niej wynikający np. poprzez zapłatę podatku czy podatku wraz z odsetkami za zwłokę – możliwe jest zaskarżenie jej do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wniesienie skargi do WSA nie wstrzymuje jej wykonania.
W sytuacji wydania przez WSA wyroku niekorzystnego dla podatnika, przysługuje prawo do złożenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Postępowanie to jest skomplikowane i wymaga udziału profesjonalnego pełnomocnika np. doradcy podatkowego.
Z usług profesjonalnych pełnomocników np. doradców podatkowych, specjalizujących się w asyście podczas sporów podatkowych, warto korzystać na wszystkich opisanych etapach. Udział ekspertów zwiększa bowiem szanse na wygraną lub wpływa na obniżenie kwoty zobowiązania ustalanego czy określanego pierwotnie przez organy podatkowe.
Zatem, skuteczna obrona przed wywiedzeniem przez organy podatkowe niekorzystnych skutków podatkowych ze zdarzeń wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej to połączenie rygorystycznej prewencji w codziennym rozliczanie podatków ze wsparciem profesjonalnego pełnomocnika, posiadającego ekspercką wiedzy, zarówno co do przepisów normujących rozliczanie podatków, ale i procedurę prowadzenia sporów podatkowych na różnych etapach – podsumowała Hanna Jankowska-Kwiatkowska, doradca podatkowy KPAN.
Hanna Jankowska-Kwiatkowska, doradca podatkowy KPAN
Posiada ponad 10-letni staż pracy w warszawskich kancelariach podatkowych.
Dodatkowo przez 5 lat zdobywała doświadczenie w organach podatkowych, prowadząc postępowania podatkowe. Od lat wspiera podatników w trakcie czynności sprawdzających, postępowań podatkowych, kontroli podatkowych oraz celno–skarbowych. Przygotowuje wszelkiego rodzaju pisma w sprawach podatkowych, takie jak wnioski, zażalenia, odwołania, skargi czy zarzuty do protokołów kontroli podatkowych. Reprezentuje strony – zarówno przedsiębiorców, jak i osoby fizyczne – w sprawach przed WSA oraz NSA, najczęściej dotyczących m.in. PIT, CIT i VAT. Doradza również w zakresie opodatkowania darowizn, spadków oraz zbycia nieruchomości, w tym pochodzących ze spadków. Obecnie przygotowuję się do roli mediatora w związku z planowanymi wprowadzeniem do ordynacji podatkowej: mediacji w sprawach podatkowych.
Artykuł Pułapki podatkowe pochodzi z serwisu GF24.pl.