Ανατομία της ηττοπάθειας
Στα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων κατά κανόνα προκαλούν θόρυβο μόνον οι ανόητες δηλώσεις ορισμένων υπερπατριωτών που ζητούν να πάρουμε τα όπλα για να ανακαταλάβουμε την Πόλη. Μας διαφεύγει, όμως, ότι η πιο συνηθισμένη αντίδραση εκ μέρους των Ελλήνων είναι η ακριβώς αντίθετη, δηλαδή η ηττοπάθεια. Κάθε φορά που μεταδίδονται ειδήσεις, διεκδικήσεις ή απειλές της Τουρκίας που στρέφονται κατά της Ελλάδας δημιουργείται αδικαιολόγητο κλίμα πανικού στα ΜΜΕ και στην κοινή γνώμη. Επίκαιρες περιπτώσεις είναι το τουρκολιβυκό μνημόνιο, οι νεότερες συμφωνίες της Τουρκίας με τη Λιβύη, οι θαλάσσιες διεκδικήσεις της Λιβύης έναντι της Ελλάδας και οι ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης που απευθύνονται στον ΟΗΕ. Κατά τη γνώμη μου, η κατάσταση είναι για γέλια και για κλάματα, δηλαδή κωμικοτραγική. Ο λόγος είναι γιατί επιμένουμε να συγχέουμε τα λόγια με τα έργα και γιατί τις αντιδράσεις μας χαρακτηρίζει η απουσία ρεαλισμού.
Η κατάσταση είναι για γέλια, επειδή η Τουρκία και η Λιβύη δεν έχουν αντικείμενες ακτές, επειδή κανείς στον κόσμο δεν αναγνωρίζει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και επειδή οι Τούρκοι και οι Λίβυοι, ενώ δεν αναγνωρίζουν ΑΟΖ στην Κρήτη και την Κύπρο, αντίθετα αναγνωρίζουν ΑΟΖ στη Σικελία που βρίσκεται λίγο ανατολικότερα της Ελλάδας! Κανονικά, θα έπρεπε να δημοσιεύουμε τους σχετικούς χάρτες δίπλα δίπλα και να κάνουμε πλάκα στους εμπνευστές τους σε κάθε συνάντηση μαζί τους, ζητώντας τους να μας εξηγήσουν τα ανεξήγητα. Επίσης, η κατάσταση είναι για γέλια, επειδή στις επίσημες εμπορικές συναλλαγές τους οι Λίβυοι (=Τούρκοι) προβαίνουν σε παραχωρήσεις θαλάσσιων οικοπέδων που αναγνωρίζουν τη μέση γραμμή μεταξύ Κρήτης και Λιβύης ως το όριο της δικής τους ΑΟΖ, ενώ αντίθετα διαφημίζουν με θόρυβο άλλους χάρτες που δεν σέβονται αυτό το όριο. Ξέρουν ότι έτσι μας ερεθίζουν διεγείροντας ηττοπαθείς αντιδράσεις εκ μέρους μας. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, μήπως θα έπρεπε να αντιστρέψουμε τους όρους, δηλαδή να τους εκνευρίζουμε εμείς αντιμετωπίζοντας ειρωνικά τον παραλογισμό τους.
Η ηττοπάθειά μας είναι όμως και για κλάματα, γιατί επιμένουμε να παραβλέπουμε τα χαρτιά που έχουμε στα χέρια μας. Η ηττοπάθεια έναντι της Λιβύης, ενός failed state, ενός διαλυμένου κράτους παντελώς ανίκανου να απειλήσει τη χώρα μας, είναι τραγική. Η ηττοπάθεια έναντι της Τουρκίας είναι ανιστόρητη, για δύο αλληλένδετους λόγους. Πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες η Ελλάδα έχει σαφή αεροπορική υπεροχή έναντι της Τουρκίας και σε λίγο θα διαθέτει υπεροχή και στη θάλασσα. Ο Πούμπλιος Φλάβιος Βεγκέτιος Ρενάτος γράφει στην Επιτομή της πολεμικής τέχνης ότι «αυτός που επιθυμεί ειρήνη, ας ετοιμαστεί για πόλεμο». Και συμπληρώνει με νόημα: «Κανείς δεν τολμά να προκαλέσει, κανείς δεν τολμά να επιτεθεί σε αυτόν που θεωρεί ότι θα επικρατήσει σε ενδεχόμενη σύγκρουση». Αυτή η διαπίστωση ταιριάζει γάντι στην Τουρκία και ειδικά στην Τουρκία του Ερντογάν.
Η είδηση ότι οι Τούρκοι αγόρασαν δύο ακόμη πλωτά γεωτρύπανα για έρευνες υδρογονανθράκων σε μεγάλα βάθη και ότι θα έστελναν το ένα για έρευνες στην ΑΟΖ της Λιβύης, προκάλεσε νέο πανικό στην ελληνική κοινή γνώμη που αντιδρά πάντοτε με το χειρότερο σενάριο κατά νου. Εννοώ το σενάριο ότι οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν γεωτρήσεις εντός της δικής μας (με βάση τη μέση γραμμή) ΑΟΖ δυτικά και νότια της Κρήτης, σε περιοχές όπου ερευνούν ή αναμένεται να ερευνήσουν δύο αμερικανικοί πετρελαϊκοί κολοσσοί. Ακουσα μάλιστα και τον εξής σοβαροφανή ισχυρισμό από «έγκυρο» σχολιαστή, ότι αν οι Λίβυοι (Τούρκοι) προχωρήσουν σε έρευνες στη δική μας ΑΟΖ, εμείς δεν δικαιούμαστε να τους εμποδίσουμε διότι η ΑΟΖ δεν είναι οριοθετημένη επίσημα! Είναι προφανές ότι η ηττοπάθεια μάς έχει γίνει δεύτερη φύση, με μόνο ερώτημα κάθε φορά αν η στάση μας είναι για γέλια ή για κλάματα.
Η πλειονότητα των Ελλήνων πιστεύει ότι η Τουρκία προωθεί πάντοτε με επιτυχία τα συμφέροντά της, ενώ αντίθετα η δική μας εξωτερική πολιτική υφίσταται τη μία ήττα μετά την άλλη. Οι περισσότεροι το κάνουν αυθόρμητα, δηλαδή διαγράφουν από τη μνήμη τους οτιδήποτε θετικό για μας, όπως π.χ. οτιδήποτε ακυρώνει στην πράξη τις τουρκολιβυκές διεκδικήσεις. Αλλη κατηγορία είναι όσοι «ξεχνούν» από υστεροβουλία, όπως πολιτικοί και στρατευμένοι σχολιαστές. Τρίτη κατηγορία αποτελούν όσοι συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις χωρίς ηττοπάθεια αλλά και χωρίς συγκροτημένη σκέψη και επαρκή ενημέρωση. Είναι αυτοί που θα μπορούσαν «να κάνουν τη διαφορά», όπως λένε οι Αγγλοσάξονες, και να μετατρέψουν την ηττοπάθεια σε λελογισμένη αισιοδοξία. Τελικά, αισιόδοξα μηνύματα μεταδίδουν σχεδόν αποκλειστικά οι κυβερνητικές δηλώσεις, που όμως αντιμετωπίζονται με την αναμενόμενη καχυποψία από μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης.