Η Ευρώπη στρέφεται στην «αστική εξόρυξη» για να βρει σπάνιες γαίες στα σκουπίδια

Η Ευρώπη δεν έχει πολλές πρώτες ύλες (αξιοποιήσιμες), και εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τις εισαγωγές, ωστόσο είναι μια από τις μεγαλύτερες αγορές προϊόντων στον κόσμο. Το τελευταίο διάστημα η ΕΕ έχει ανακοινώσει μια σειρά πρωτοβουλιών προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή την εισαγωγή πρώτων υλών, αφενός παρέχοντας κίνητρα για επενδύσεις στην εξόρυξη, και αφετέρου αξιοποιώντας την κυκλική οικονομία.

Και η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στο συρτάρι σας… για την ακρίβεια στο παλιό, ξεχασμένο smartphone που κρύβεται στο συρτάρι σας, το οποίο πιθανότατα περιέχει μικροσκοπικές ποσότητες λιθίου, κοβαλτίου και σπάνιων γαιών. Υπολογίζεται ότι 700 εκατομμύρια παλιά τηλέφωνα βρίσκονται στην Ευρώπη.

Η έννοια που είναι γνωστή ως «αστική εξόρυξη» περιλαμβάνει την εύρεση υλικών σε υπάρχοντα προϊόντα, σε αντίθεση με την «πρωτογενή» εξόρυξη όπου αξιοποιούνται οι επίγειοι πόροι.

Η ΕΕ έχει θέσει ως προτεραιότητα την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού για τις πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για τις πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Δεκάδες από αυτές έχουν χαρακτηριστεί ως «κρίσιμες» και «στρατηγικές» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, το 90% αυτών των στοιχείων εισάγονται επί του παρόντος από το εξωτερικό.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, περίπου το 1% των πολύτιμων υλικών που καταναλώνονται στην ΕΕ προέρχεται από ανακύκλωση. Ο νόμος για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, που εγκρίθηκε το 2024, έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη του 25% έως το 2030.

Τα ηλεκτρονικά σκουπίδια είναι «θησαυρός»

Στόχος της Επιτροπής είναι η ενίσχυση της ανακύκλωσης των ηλεκτρικών αποβλήτων, μιας από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες ροές αποβλήτων.

Σε κάθε κράτος μέλος, οι οργανισμοί είναι υπεύθυνοι για τη συλλογή και τη μεταφορά των ηλεκτρονικών αποβλήτων στις 2.700 εγκαταστάσεις επεξεργασίας της ηπείρου. Οι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης αναμένεται να καλύψουν ένα αυξανόμενο μερίδιο της ζήτησης από τα ευρωπαϊκά χυτήρια, τα οποία παραδοσιακά προμηθεύονται από άλλες ηπείρους, όπως η Ασία.

Αρκετές προκλήσεις εξακολουθούν να υπάρχουν: από την κερδοφορία της εξόρυξης των μικρότερων μερών των υλικών έως την «ηλεκτρονική χειμερία νάρκη»: σύμφωνα με μια μελέτη, κάθε ευρωπαϊκή οικογένεια έχει κατά μέσο όρο 74 ηλεκτρονικές συσκευές, 13 από τις οποίες είναι αχρησιμοποίητες αλλά συσσωρευμένες για διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους είναι η ανησυχία για την προστασία των δεδομένων.

Με το βλέμμα στο 2026

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει έναν νέο νόμο για την κυκλική οικονομία το 2026, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κυκλικών μοντέλων σε διάφορους τομείς, όπως οι κατασκευές και οι κατεδαφίσεις. Αυτό αντιπροσωπεύει το 40% του συνολικού βάρους των αποβλήτων στην ΕΕ, κυρίως παραδοσιακές πρώτες ύλες όπως το σκυρόδεμα, το αλουμίνιο, ο χάλυβας και το γυαλί, τα οποία, και πάλι, συχνά εισάγονται.

Ενώ μεγάλο μέρος του κατεδαφισμένου σκυροδέματος θεωρείται ανακυκλωμένο, στην πραγματικότητα θρυμματίζεται για χρήση ως βάση αδρανών υλικών, για παράδειγμα στην κατασκευή δρόμων. Όλο και περισσότερες τεχνολογίες επιτρέπουν την ανακύκλωση αντί της υποβάθμισης. Οι αναδυόμενες τεχνικές μετατρέπουν τα παλιά μπλοκ σε σκυρόδεμα υψηλής ποιότητας.

Επιπλέον, πολλά υπολείμματα υλικών, όπως τα πλαστικά και το ξύλο, συχνά δεν ανακτώνται και αποστέλλονται σε αποτέφρωση ή χώρους υγειονομικής ταφής. Οι νέες τεχνικές διαλογής συμβάλλουν στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης.

Επαναχρησιμοποίηση ή μετατροπή για ελάχιστο αντίκτυπο

Όπως επισημαίνει το euronews, μια άλλη τάση είναι η επαναχρησιμοποίηση υλικών. Στοιχεία όπως τσιμεντόλιθοι, παράθυρα και τούβλα μπορούν να αποσυναρμολογηθούν για επαναχρησιμοποίηση. Ένας πιο αρθρωτός σχεδιασμός κτιρίων μπορεί επίσης να επιτρέψει μεγαλύτερη κυκλικότητα.

Ορισμένες χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει μια προσέγγιση που αποσκοπεί στην απαίτηση για απογραφή των υλικών που υπάρχουν στα κτίρια πριν από οποιαδήποτε κατεδάφιση.

Όπως και η επαναχρησιμοποίηση και η επισκευή ηλεκτρονικών συσκευών, η ανακαίνιση κτιρίων παραμένει μια καλύτερη λύση από την κατεδάφιση όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (EEA), το 20-25% των εκπομπών κύκλου ζωής του τρέχοντος κτιριακού αποθέματος της ΕΕ είναι ενσωματωμένες σε δομικά υλικά. Οι προσεγγίσεις ανακαίνισης που βασίζονται στην κυκλική οικονομία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των ενσωματωμένων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Πηγή: OT.gr