Μαθήματα δημοκρατίας και φιλελευθερισμού από τον Βανς;

Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ εμφανίστηκε στη Διάσκεψη του Μονάχου φανερά ανήσυχος για τη δημοκρατία στην Ευρώπη για τρεις ιδίως λόγους.

Πρώτον, οι ευρωπαίοι ηγέτες προσβάλλουν την ελευθερία της έκφρασης, επειδή λογοκρίνουν την παραπληροφόρηση και την αντίθετη άποψη στα κοινωνικά δίκτυα και αλλού. Ωστόσο, στην αίθουσα της Διάσκεψης οι ευρωπαίοι ηγέτες άκουσαν υπομονετικά την ομιλία του Βανς μέχρι το τέλος και μάλιστα ευγενικά χειροκρότησαν για το πηγαίο μάθημα δημοκρατίας. Δεν ξέρω αν θα επέδειχναν την ίδια ανεκτικότητα προς την αντίθετη άποψη και άλλοι ηγέτες, φίλοι της νέας αμερικανικής διακυβέρνησης, σε μία κατά πρόσωπο αμφισβήτηση των θεσμών τους από αξιωματούχο άλλης χώρας.

Δεύτερον, οι ευρωπαίοι ηγέτες – συνέχισε ο αντιπρόεδρος – ανέχονται την αμφισβήτηση εκλογικών αποτελεσμάτων (περίπτωση Ρουμανίας). Πραγματικά, απορεί κανείς με την αγανάκτηση του Βανς σήμερα, αν και ο πρόεδρός του πριν από τέσσερα χρόνια αρνιόταν να δεχτεί ότι έχασε τις εκλογές, αμφισβητούσε την επιστολική ψήφο των πολιτών κι εξέφραζε τη συμπάθειά του προς το πλήθος που όρμησε στο Καπιτώλιο, προκειμένου να μην επικυρωθεί η εκλογή του Μπάιντεν από τη Γερουσία, όπως απαιτεί το αμερικανικό Σύνταγμα. Κι ενώ τόσο ο Ομπάμα όσο και ο Μπάιντεν – ο οποίος κατά τον Βανς επίσης δεν σέβεται την ελευθερία της έκφρασης – παρέστησαν και στις δύο τελετές ορκωμοσίας του Τραμπ, ο τελευταίος αρνήθηκε να παραστεί στην ορκωμοσία του Μπάιντεν το 2021, προφανώς σε ένδειξη δημοκρατικής αγανάκτησης.

Τρίτον, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν εμπιστεύονται αρκετά τις δημοκρατικές διαδικασίες, επειδή θορυβούνται που κάποιος ξοδεύει μερικά εκατομμύρια για πολιτική διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για τον αντιπρόεδρο στοιχείο της εμπιστοσύνης προς τη δημοκρατία είναι η αμεριμνησία απέναντι στα οικονομικά συμφέροντα. Διαφορετικά, δεν θα μπορούσε ο Ιλον Μασκ να διατηρεί τη θέση του στη διακυβέρνηση Τραμπ και να διοικεί τις επιχειρήσεις του ταυτόχρονα χωρίς προβληματισμό για τη σύγκρουση συμφερόντων. Τέτοιου είδους ανησυχίες, όμως, όπως και η προσπάθεια ρύθμισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντιστρατεύονται τον φιλελευθερισμό και την ανθρώπινη δημιουργικότητα, την οποία επίσης επικαλέστηκε στον διαπρύσιο λόγο του ο αντιπρόεδρος. Αλλωστε, ο καλύτερος τρόπος να υπηρετείς τον φιλελευθερισμό είναι να υψώνεις δασμολογικά τείχη, να ακυρώνεις τον μεταπολεμικό κόσμο και να αναβιώνεις τον οικονομικό εθνικισμό. Ο προστατευτισμός είναι ο νέος φιλελευθερισμός της διακυβέρνησης Τραμπ! Μάλιστα, παρά την αγάπη τους για την αλήθεια, την οποία υπηρετεί, όπως είναι γνωστό, η πολυθρυλούμενη ελευθερία της έκφρασης, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν ήδη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.

Ο Βανς έκλεισε τον λόγο του χαριτολογώντας: Αν η αμερικανική δημοκρατία άντεξε την Γκρέτα Τούνμπεργκ, θα αντέξει κι η Ευρώπη τον Ιλον Μασκ, είπε. Ή ο αντιπρόεδρος δεν αντιλαμβάνεται το φαινόμενο της πραγματικής ισχύος και τις επιπτώσεις του στη δημοκρατία ή έκανε ένα πολύ αποτυχημένο αστείο. Η Ευρώπη και αντιμετωπίζει προβλήματα και κάνει κάποια λάθη. Ποιος, όμως, θα της κάνει μάθημα;

Η Βασιλική Χρήστου είναι επίκ. καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ