Θέλουμε άλλο, καλύτερο σχολείο

Πριν από μερικές ημέρες, ανακοινώθηκε η υπογραφή σύμβασης ανάμεσα στο κοινωφελές Ιδρυμα Ωνάση και στο ελληνικό Δημόσιο, με την οποία το ίδρυμα δωρίζει ένα σημαντικό ποσό για την αναβάθμιση σχολείων τα οποία βρίσκονται σε υποβαθμισμένες, οικονομικά και κοινωνικά, περιοχές. Η δωρεά ανέρχεται σε 160 εκατ. ευρώ και αποσκοπεί στη δημιουργία 22 πρότυπων σχολείων, αλλά κυρίως αποσκοπεί στην αναβάθμιση του σχολικού περιβάλλοντος και στη δημιουργία ανταγωνιστικών μονάδων στο πλαίσιο του δημόσιου συστήματος εκπαίδευσης. Η σύμβαση θα έχει χρονική διάρκεια 12 χρόνια και θα ανανεώνεται με τη σύμφωνη γνώμη των συμβαλλόμενων μερών.

Ποιος είναι ο σκοπός των Ωνάσειων Σχολείων, όπως ήδη τα αποκαλούμε; Η δημιουργία ανταγωνιστικού σχολικού περιβάλλοντος σε περιοχές όπου αυτό δεν διασφαλίζεται, γι’ αυτό άλλωστε στα σχολεία αυτά θα εισέρχονται μαθητές με εξετάσεις. Η προσπάθεια να δοθεί το διακριτό στίγμα αυτών των σχολικών μονάδων. Με όρους σημερινούς, το εγχείρημα αναβιώνει ένα παλαιότερο μοντέλο σχολικών μονάδων που ανήκαν σε κληροδοτήματα τα οποία ήταν συνυπεύθυνα για τις τύχες των σχολείων – και από την εμπειρία ήταν αποτελεσματικά. Στόχος είναι να μπορούν να ανταγωνίζονται ήδη λειτουργούντα ιδιωτικά σχολεία με ακριβά δίδακτρα, να συμβάλλουν δηλαδή στην κοινωνική κινητικότητα – που κυρίως είναι εφικτή μέσω των δομών της εκπαίδευσης.

Οι αντιδράσεις που ήδη έχουν εκδηλωθεί ήταν αναμενόμενες και, οι λογικές ενστάσεις του ΠΑΣΟΚ, ενσωματώθηκαν στον νόμο (τον οποίο ψήφισε και η Πλεύση Ελευθερίας). Οι υπόλοιπες αντιδράσεις, οι έξαλλες, ανταποκρίνονταν στις νόρμες της Αριστεράς για την εκπαίδευση ή και του εκπαιδευτικού συνδικαλισμού. Η πιο συνήθης ένσταση γι’ αυτές είναι η καχυποψία έναντι της ιδιωτικής δωρεάς. Η Αριστερά και ο συνδικαλισμός, που άλλωστε είχαν αντιταχθεί και στα πρότυπα, αισθάνονται, φαίνεται, ικανοποίηση για το επίπεδο της δημόσιας εκπαίδευσης, τους αρέσει η ισοπέδωση προς τα κάτω, δεν έχουν πρόβλημα με τον αποδεδειγμένο λειτουργικό αναλφαβητισμό των μαθητών, οπότε διεκδικούν να μην αλλάξει τίποτα. Στην υπερβολή τους, οι πιο καθαρόαιμοι αριστεροί στα σωματεία θα πουν ότι οι πλούσιοι, που βάζουν λεφτά, θέλουν να αλλοιώσουν την κυρίαρχη προοδευτική κουλτούρα.

Οι καλοπροαίρετοι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι ευχαριστημένοι, αφού θα ισχύσει και γι’ αυτούς ό,τι ισχύει στα πρότυπα. Εάν το επιθυμούν, θα παραμείνουν για δύο χρόνια στις σχολικές μονάδες που υπηρετούν για επιμόρφωση και, κατόπιν, θα αξιολογηθούν. Οσο για την κατηγορία των επιπλέον φροντιστηρίων που θα επιβαρύνουν το βαλάντιο φτωχών οικογενειών τα παιδιά των οποίων θα θελήσουν να βρεθούν σε αυτά τα σχολεία, το Ιδρυμα Ωνάση δεσμεύεται ότι θα παράσχει σε όποιους το επιθυμούν δωρεάν ηλεκτρονικά φροντιστήρια. Οσο για τις γειτονιές, που διαμαρτύρονται επιδιώκοντας να πηγαίνουν στα σχολεία αυτά και παιδιά της γειτονιάς, προβλέφθηκαν ποσοστώσεις.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι στην τελική διατύπωση του νόμου συνέβαλε καθοριστικά το ΠΑΣΟΚ. Οσο για την αυτοπροσδιοριζόμενη ως «προοδευτική» αντιπολίτευση, έχει βρει ακόμα ένα μέτωπο για να συντονίζει κινητοποιήσεις. Είναι εντυπωσιακή η άρνηση κάθε προσπάθειας από κόμματα σαν το ΚΚΕ ή τον ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει η εκπαίδευση, να συνδεθεί με την παραγωγή και, ιδίως, με την κοινωνία. Δείτε τη μεταρρύθμιση της Αννας Διαμαντοπούλου, που ψηφίστηκε σχεδόν ομοθύμως και, πάλι ομοθύμως, καταλύθηκε.

Τα Ωνάσεια Σχολεία, όμως, είναι δύσκολο να καταλυθούν, επειδή η χρηματοδότησή τους είναι ιδιωτική – και είναι ενδιαφέρον ότι, επιτέλους, η απαίτηση «θέλουμε άλλο, καλύτερο σχολείο» έχει γίνει κοινή συνείδηση. Κι ας μην έχουν καταφέρει να συντονιστούν με τις ανάγκες της πραγματικότητας τα περισσότερα κόμματα.

Μια στρεβλή εικόνα

Η χθεσινή συνέντευξη του πρωθυπουργού εφ’ όλης της ύλης, αλλά κυρίως για τα Τέμπη, είχε ενδιαφέροντα σημεία – και θα τα δούμε αύριο. Σήμερα, θέλω να μείνω κυρίως στη διευκρίνιση που έδωσε στη Βουλή ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, ότι είναι ψέμα οι κατηγορίες κομμάτων πως ο τέως Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας (και υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας) έκρυψε επιλεκτικά δικογραφίες από το Σώμα, καθώς «όλες οι μηνύσεις είναι στη διάθεσή σας [στη διάθεση δηλαδή των βουλευτών], αναλυτικά».

Δεν είναι ένα ψέμα χωρίς στόχο. Το τελευταίο διάστημα, χρησιμοποιούνται διάφορα ψέματα (ή μισές αλήθειες) για να διαμορφωθεί ο αντιπολιτευτικός λόγος. Για τον Τασούλα φιλοτεχνήθηκε πολύ επιδέξια μια εικόνα που τον συρρικνώνει, αφού παρουσιάζεται ως τυπικός δεξιός κομματάρχης – ένας Πρόεδρος, δηλαδή, περιορισμένης εμβέλειας. Συστηματικά, συρρικνώνεται και η πνευματικότητα του ανδρός και η συμπεριληπτικότητα της υποψηφιότητάς του, η πεποίθηση δηλαδή ότι μπορεί να είναι ένας Πρόεδρος με ευρεία αντίληψη, ικανός να εκπροσωπήσει με επάρκεια την περιπλοκότητα και, ταυτόχρονα, τη διακριτή ιδιαιτερότητα των καθηκόντων του.

Με αυτή τη στρεβλή εικόνα θα αφιχθεί στο Προεδρικό ο Κωνσταντίνος Τασούλας. Του μένει, φυσικά, η περίοδος της προεδρικής θητείας του, ιδανικός χρόνος για να τη διαψεύσει.