ბულგარეთის პრემიერმა ხელი არ მოაწერა უკრაინასთან უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის ხელშეკრულებას
ბულგარეთის პრემიერ-მინისტრმა დიმიტარ გლავჩევმა ბოლო მომენტში უარი თქვა ბულგარეთსა და უკრაინას შორის უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმების ხელმოწერაზე. ამის შესახებ რადიო თავისუფლების ბულგარული სამსახური იტყობინება.
მოელოდნენ, რომ დოკუმენტს ხელს მოაწერდნენ ხუთშაბათს, გლავჩევისა და უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის შეხვედრაზე ბრიუსელში, ევროკავშირის სამიტის მსვლელობისას. თუმცა, ბულგარეთის პრემიერ-მინისტრმა ბევრი კომენტატორისთვის მოულოდნელად განაცხადა, რომ მან ჯერ პარლამენტთან უნდა გაიაროს კონსულტაცია. თუმცა ასეთი შეთანხმება არ საჭიროებს ოფიციალურ რატიფიცირებას.
შედეგად, ხელშეკრულება არ გაფორმებულა. გასული წლის განმავლობაში უკრაინამ ხელი მოაწერა მსგავს დოკუმენტებს ნატოსა და ევროკავშირის უმეტეს ქვეყნებთან.
როგორც რადიო თავისუფლების ბულგარული სამსახური აღნიშნავს, გლავჩევის მოულოდნელმა გადაწყვეტილებამ შესაძლოა ახალი მთავრობის ფორმირებაზე მოლაპარაკებების ჩაშლა გამოიწვიოს. ბულგარეთს რამდენიმე წელია არ ჰყავდა სტაბილური მინისტრთა კაბინეტი. ახლა მოლაპარაკებებს აწარმოებენ მხარეები, რომელთა პოზიციები უკრაინის მხარდაჭერასთან დაკავშირებით განსხვავებულია. გლავჩოვი ხელმძღვანელობს მინისტრთა ტექნიკურ კაბინეტს.
თავად პრემიერმა თავისი გადაწყვეტილება იმით ახსნა, რომ პარლამენტის თანხმობის გარეშე ერთბაშად 10 წლის ვადით ვერ მოაწერს ხელს ხელშეკრულებას. მისი ოპონენტები თვლიან, რომ პრემიერ-მინისტრმა იმოქმედა უნგრეთის პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის სასარგებლოდ, რომელიც სკეპტიკურად უყურებს უკრაინის სამხედრო დახმარებას. ორბანი რამდენიმე დღეში ბულგარეთს ეწვევა.
„უკრაინსკა პრავდა“ აღნიშნავს, რომ ევროკავშირის წევრი 27 ქვეყნიდან მხოლოდ ექვსს - ბულგარეთს, უნგრეთს, ავსტრიას, სლოვაკეთს, მალტასა და კვიპროსს - არ გაუფორმებია უკრაინასთან უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის შეთანხმება. ამასთან, ავსტრია, მალტა და კვიპროსი არ არიან ნატოს წევრები, ხოლო უნგრეთი და სლოვაკეთი ახორციელებენ ევროკავშირისა და ნატოს უმეტესი ქვეყნებისგან განსხვავებულ პოლიტიკას და უარს ამბობენ უკრაინის სამხედრო დახმარებაზე.
კომენტატორები ასევე აღნიშნავენ ცვლილებას ერთ-ერთი უმსხვილესი ბულგარული პარტიის, GERB-ის პოზიციაში. ის უკრაინის მხარდამჭერია რუსეთის ინტერვენციის დაწყებიდან. თუმცა, უკრაინასთან შესაძლო თანამშრომლობის შეთანხმების კომენტირებისას, მისმა ლიდერმა ბოიკო ბორისოვმა თქვა, რომ ექვსი თვის წინ მისი პარტია კატეგორიულად დაუჭერდა მხარს ასეთ შეთანხმებას, მაგრამ დღეს „სიტუაცია შეიცვალა“, რადგან „ევროპასა და შეერთებულ შტატებში გაძლიერდა უკრაინაში მშვიდობის მიღწევის შესახებ დისკუსიები“. მან ამ სიტუაციაში ხელშეკრულების დადება შეადარა „ქარხნის ყიდვას 9 სექტემბერს“ (ბულგარეთში არის გამოთქმა „ქარხნის ყიდვა 8 სექტემბერს“, რაც ნიშნავს ძალიან ცუდ გარიგებაში შესვლას. ეს ეხება მეორე მსოფლიო ომის მოვლენებს - 1944 წლის 9 სექტემბერს ბულგარეთში მოხდა პროსაბჭოთა გადატრიალება, რის შემდეგაც ქვეყნის ხელისუფლებაში მოვიდნენ კომუნისტები და მოახდინეს ქარხნების ნაციონალიზაცია).
დისკუსიებში ბორისოვი აშკარად გულისხმობდა უპირველეს ყოვლისა აშშ-ის არჩეული პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის სამშვიდობო ინიციატივების მოლოდინს. ტრამპმა არაერთხელ აღნიშნა, რომ ის შეეცდება უკრაინაში ომის დასრულებას და ამასთან მიანიშნებდა კიევის მხრიდან დათმობების აუცილებლობაზე. ვიქტორ ორბანმა, რომელიც საკუთარ თავს ტრამპის მოკავშირეს უწოდებს, Bloomberg-ის ინფორმაციით, ევროკავშირის ლიდერებს განუცხადა, რომ ტრამპის ინაუგურაციამდე ის არ დათანხმდება რუსეთის წინააღმდეგ ევროკავშირის მიერ დაწესებული სანქციების გაგრძელებას. სანქციების განახლება ყოველ ექვს თვეში ერთხელ ხდება. სანქციების შემდეგი გაგრძელება უნდა მოხდეს იანვრის ბოლოს, ტრამპის მიერ თანამდებობის დაკავებიდან 11 დღის შემდეგ.
სტაბილური მთავრობის არარსებობა და ნაციონალისტური და პრორუსული განწყობების ზრდა, რაც, სხვა საკითხებთან ერთად, გამოიხატა ბულგარეთში უკანასკნელი საპარლამენტო არჩევნების შედეგებში, რიგი ანალიტიკოსების შეფასებით, მოასწავებს ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის ცვლისა და ავტორიტარული რეჟიმის დამყარებას საფრთხესაც კი.
მოელოდნენ, რომ დოკუმენტს ხელს მოაწერდნენ ხუთშაბათს, გლავჩევისა და უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის შეხვედრაზე ბრიუსელში, ევროკავშირის სამიტის მსვლელობისას. თუმცა, ბულგარეთის პრემიერ-მინისტრმა ბევრი კომენტატორისთვის მოულოდნელად განაცხადა, რომ მან ჯერ პარლამენტთან უნდა გაიაროს კონსულტაცია. თუმცა ასეთი შეთანხმება არ საჭიროებს ოფიციალურ რატიფიცირებას.
შედეგად, ხელშეკრულება არ გაფორმებულა. გასული წლის განმავლობაში უკრაინამ ხელი მოაწერა მსგავს დოკუმენტებს ნატოსა და ევროკავშირის უმეტეს ქვეყნებთან.
როგორც რადიო თავისუფლების ბულგარული სამსახური აღნიშნავს, გლავჩევის მოულოდნელმა გადაწყვეტილებამ შესაძლოა ახალი მთავრობის ფორმირებაზე მოლაპარაკებების ჩაშლა გამოიწვიოს. ბულგარეთს რამდენიმე წელია არ ჰყავდა სტაბილური მინისტრთა კაბინეტი. ახლა მოლაპარაკებებს აწარმოებენ მხარეები, რომელთა პოზიციები უკრაინის მხარდაჭერასთან დაკავშირებით განსხვავებულია. გლავჩოვი ხელმძღვანელობს მინისტრთა ტექნიკურ კაბინეტს.
თავად პრემიერმა თავისი გადაწყვეტილება იმით ახსნა, რომ პარლამენტის თანხმობის გარეშე ერთბაშად 10 წლის ვადით ვერ მოაწერს ხელს ხელშეკრულებას. მისი ოპონენტები თვლიან, რომ პრემიერ-მინისტრმა იმოქმედა უნგრეთის პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის სასარგებლოდ, რომელიც სკეპტიკურად უყურებს უკრაინის სამხედრო დახმარებას. ორბანი რამდენიმე დღეში ბულგარეთს ეწვევა.
„უკრაინსკა პრავდა“ აღნიშნავს, რომ ევროკავშირის წევრი 27 ქვეყნიდან მხოლოდ ექვსს - ბულგარეთს, უნგრეთს, ავსტრიას, სლოვაკეთს, მალტასა და კვიპროსს - არ გაუფორმებია უკრაინასთან უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის შეთანხმება. ამასთან, ავსტრია, მალტა და კვიპროსი არ არიან ნატოს წევრები, ხოლო უნგრეთი და სლოვაკეთი ახორციელებენ ევროკავშირისა და ნატოს უმეტესი ქვეყნებისგან განსხვავებულ პოლიტიკას და უარს ამბობენ უკრაინის სამხედრო დახმარებაზე.
კომენტატორები ასევე აღნიშნავენ ცვლილებას ერთ-ერთი უმსხვილესი ბულგარული პარტიის, GERB-ის პოზიციაში. ის უკრაინის მხარდამჭერია რუსეთის ინტერვენციის დაწყებიდან. თუმცა, უკრაინასთან შესაძლო თანამშრომლობის შეთანხმების კომენტირებისას, მისმა ლიდერმა ბოიკო ბორისოვმა თქვა, რომ ექვსი თვის წინ მისი პარტია კატეგორიულად დაუჭერდა მხარს ასეთ შეთანხმებას, მაგრამ დღეს „სიტუაცია შეიცვალა“, რადგან „ევროპასა და შეერთებულ შტატებში გაძლიერდა უკრაინაში მშვიდობის მიღწევის შესახებ დისკუსიები“. მან ამ სიტუაციაში ხელშეკრულების დადება შეადარა „ქარხნის ყიდვას 9 სექტემბერს“ (ბულგარეთში არის გამოთქმა „ქარხნის ყიდვა 8 სექტემბერს“, რაც ნიშნავს ძალიან ცუდ გარიგებაში შესვლას. ეს ეხება მეორე მსოფლიო ომის მოვლენებს - 1944 წლის 9 სექტემბერს ბულგარეთში მოხდა პროსაბჭოთა გადატრიალება, რის შემდეგაც ქვეყნის ხელისუფლებაში მოვიდნენ კომუნისტები და მოახდინეს ქარხნების ნაციონალიზაცია).
დისკუსიებში ბორისოვი აშკარად გულისხმობდა უპირველეს ყოვლისა აშშ-ის არჩეული პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის სამშვიდობო ინიციატივების მოლოდინს. ტრამპმა არაერთხელ აღნიშნა, რომ ის შეეცდება უკრაინაში ომის დასრულებას და ამასთან მიანიშნებდა კიევის მხრიდან დათმობების აუცილებლობაზე. ვიქტორ ორბანმა, რომელიც საკუთარ თავს ტრამპის მოკავშირეს უწოდებს, Bloomberg-ის ინფორმაციით, ევროკავშირის ლიდერებს განუცხადა, რომ ტრამპის ინაუგურაციამდე ის არ დათანხმდება რუსეთის წინააღმდეგ ევროკავშირის მიერ დაწესებული სანქციების გაგრძელებას. სანქციების განახლება ყოველ ექვს თვეში ერთხელ ხდება. სანქციების შემდეგი გაგრძელება უნდა მოხდეს იანვრის ბოლოს, ტრამპის მიერ თანამდებობის დაკავებიდან 11 დღის შემდეგ.
სტაბილური მთავრობის არარსებობა და ნაციონალისტური და პრორუსული განწყობების ზრდა, რაც, სხვა საკითხებთან ერთად, გამოიხატა ბულგარეთში უკანასკნელი საპარლამენტო არჩევნების შედეგებში, რიგი ანალიტიკოსების შეფასებით, მოასწავებს ქვეყნის საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის ცვლისა და ავტორიტარული რეჟიმის დამყარებას საფრთხესაც კი.