H ιστορική φωτογραφία που απαθανάτισε τη βαναυσότητα των ανθρώπων ενάντια στη φύση

Για να φτάσουν οι «δημοκρατικές» ΗΠΑ στην κορυφή του εξελιγμένου δυτικού κόσμου έπρεπε πρώτα να κατακτήσουν μια άλλη «κορυφή», αυτή της βαρβαρότητας της ανθρωπότητας πάνω στα ζώα και τη φύση. Η πιο διάσημη απόδειξη είναι η περίφημη φωτογραφία που τραβήχτηκε έξω από το Michigan Carbon Works στο Ρόζβιλ του Μίσιγκαν το 1892, απαθανατίζοντας ένα βουνό από… κρανία των δύσμοιρων ζώων που ζούσαν κάποτε στις πανέμορφες πεδιάδες των μεσοδυτικών Πολιτειών.

Η φωτογραφία όμως αυτή μας λέει κάτι παραπάνω.

Η ερευνήτρια εικαστικών μελετών από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, δρ. Ντανιέλε Ταστσέρο Μάμερς, χρησιμοποιεί φωτογραφίες για να αναλύσει τις επιπτώσεις του αποικισμού σε ανθρώπινες και μη ανθρώπινες ζωές.

«Οι εικόνες οστών από βίσονες παρέχουν ένα παράθυρο στις πολιτιστικές και οικολογικές σχέσεις που συνδέουν ζωές ζώων και ανθρώπων. Μέσα από φωτογραφίες, μπορούμε επίσης να σκεφτούμε την εξόντωση βίσωνα ως μέρος μιας ιστορίας σχέσεων» λέει σε ανάλυσή της στο The Conversation.

Είναι σοκραριστικό, ότι στα τέλη του 18ου αιώνα, υπήρχαν μεταξύ 30 και 60 εκατομμύρια βίσωνες στην αμερικανική ήπειρο, αλλά όταν τραβήχτηκε η φωτογραφία οι λευκοί μείωσαν τον πληθυσμό σε μόλις 456 άγριους βίσωνες!

Ο αυξημένος αποικισμός της Δύσης οδήγησε στη μεγάλης κλίμακας σφαγή, ενώ η άφιξη λευκών κυνηγών αποίκων με τα όπλα τους, καθώς και η αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά για δέρματα και οστά, ενέτεινε τη δολοφονία. Τα περισσότερα κοπάδια εξοντώθηκαν από το 1850 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1870.

«Η φωτογραφία στο Ρόζβιλ χρησιμοποιείται συχνά για να απεικονίσει την κλίμακα της εξόντωσης βίσωνας. Εμφανίζεται σε έντυπα διατήρησης, περιοδικά, ταινίες και πρόσφατα μιμίδια διαμαρτυρίας. Η φωτογραφία έχει γίνει σύμβολο της σφαγής αυτού του ζώου. Αλλά αυτή η φωτογραφία είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό σύμβολο καταστροφής και ύβρεως που προκαλείται από τον άνθρωπο. Η ανάλυση της εικόνας με πολλούς φακούς απεικονίζει μια ιστορία σχέσεων» λέει η Μάμερς.

Σχέσεις πολλών ειδών

Οι βίσωνες, υπογραμμίζει η επιστήμων έκαναν τα λιβάδια φιλόξενα για πολλές άλλες κοινότητες. Κάθε κρανίο αντιπροσωπεύει ένα ζώο βάρους 600 κιλών, καθώς πρόκειται για τα μεγαλύτερα θηλαστικά στη ξηρά στη Βόρεια Αμερική.

«Οι βίσωνες δεν είναι απλώς τεράστιοι σε μέγεθος, είναι επίσης ένα βασικό είδος στη Δύση, που σημαίνει ότι έχουν δραματική επιρροή σε ένα οικοσύστημα. Εάν ένα από αυτά τα είδη εξαφανιστεί, κανένα άλλο είδος δεν μπορεί να καλύψει τον οικολογικό του ρόλο και ως αποτέλεσμα αλλάζει ολόκληρο το οικοσύστημα» λέει.

«Τα κρανία στη φωτογραφία δεν αντιπροσωπεύουν απλώς την απώλεια του βίσωνα, αλλά τη διαταραχή ενός ολόκληρου οικοσυστήματος. Κάθε βίσονας που σκοτώθηκε σήμαινε το τέλος της βόσκησης, της κολύμβησης και των μεταναστευτικών πρακτικών που κάνουν τη γη φιλόξενη για άλλα είδη».

Για παράδειγμα, εκατοντάδες είδη εντόμων ζουν σε κοπριά των βισώνων, παρέχοντας τροφή σε πουλιά, χελώνες και νυχτερίδες. Όταν οι βίσονες κυλίονται στη βρωμιά, δημιουργούν λακούβες που ονομάζονται wallows, τα οποία γεμίζουν με ανοιξιάτικη βροχή και παρέχουν σπίτια για γυρίνους και βατράχους. Χωρίς την παρουσία βίσωνα, οι βιότοποι και η τροφή για αυτά και πολλά άλλα είδη εξαφανίζονται.

Γιατί η μανία να εξοντωθούν οι βίσονες;

Οι λευκοί άποικοι κυνήγησαν τους βίσονες, επειδή ήταν η βασική πηγή τροφής και ένδυσης των Ινδιάνων, και ο άλλος για σπορ, καθώς συνηθιζόταν αυτοί που ταξίδευαν με τρένο, να πυροβολούν από κει τους βίσονες.

Η επιστήμονων όμως, σχολιάζοντας πως ποζάρουν οι δύο κοστουμαρισμένοι άνδρες στη φωτογραφία εντοπίζει και μια άλλη πτυχή των σχέσεων ανθρώπου-ζώου: τις σχέσεις εμπορευμάτων ή αγοράς.

«Κάθε κρανίο συλλέχτηκε από τα λιβάδια και στάλθηκε ανατολικά με τρένο ή ατμόπλοιο. Μόλις έφτασαν σε εγκαταστάσεις όπως της Michigan Carbon Works, τα οστά αποδίδονταν ως λίπασμα, κόλλα και στάχτη. Τα οστά παρήγαγαν εμπορεύματα, όπως η πορσελάνη με κόκαλα, τα οποία πωλούνταν σε πόλεις της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Τα κιβώτια -όπως και το μεγάλο μπροστά στην φωτογραφία- ήταν τεχνολογίες του αποικιακού καπιταλισμού, που μετακινούσαν τα κόκαλα από τα λιβάδια στα εργοστάσια και στη συνέχεια τα τελικά προϊόντα στην αγορά».

Μέσα από το φακό της αλληλεπίδρασης, η φωτογραφία αποκτά επιπλέον νόημα. Όπως υπενθυμίζει ο μελετητής της Ντακότα, Κιμ Τάλ Μπερ: «Οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν ξέχασαν ποτέ ότι οι μη άνθρωποι είναι όντα που εμπλέκονται σε κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνουν βαθιά τις ανθρώπινες ζωές».

Ο σωρός των κρανίων δεν συμβολίζει μόνο την καταστροφή ενός οικοσυστήματος. Είναι επίσης σύμβολο της απώλειας των σχέσεων, καταλήγει η Μάμερς.