«Η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει άμεσα την αεράμυνά της»

Η Ευρώπη θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα και από κοινού στην ενίσχυση της αεράμυνάς της, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο Σάουλι Νιινίστο, πρώην πρόεδρος της Φινλανδίας και συντάκτης της έκθεσης για την ενίσχυση της πολιτικής και στρατιωτικής ετοιμότητας της Ευρώπης.

Ο φινλανδός πολιτικός, παρότι προέρχεται από μία εκ των ονομαζόμενων φειδωλών χωρών της ΕΕ, προκρίνει την ανάληψη κοινού χρέους για τον στόχο αυτόν, ενώ συνιστά ότι οι χώρες της ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμες να βοηθήσουν οποιοδήποτε κράτος-μέλος σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση.

Παράλληλα, θεωρεί ότι αν αλλάξει ο ρόλος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, οι νατοϊκές χώρες της ΕΕ θα πρέπει να καλύψουν τα κενά.

Τι σας ανησυχεί περισσότερο μετά την εκλογή Τραμπ;

Είναι σημαντικό για τα μέλη της ΕΕ που είναι και μέλη του ΝΑΤΟ, όταν εκπληρώνουν τη συμφωνία του 2% των αμυντικών δαπανών και όταν το ΝΑΤΟ και η ΕΕ συνεργάζονται στενότερα, η ΕΕ να φροντίζει για την πολιτική προστασία και το ΝΑΤΟ για τη στρατιωτική. Μπορούν να κάνουν πολλά μαζί και έχοντας ο ένας επίγνωση του άλλου. Εάν αλλάξει η γεωπολιτική κατάσταση που θα είχε αντίκτυπο στον ρόλο των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, οι χώρες της ΕΕ που είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να είναι προετοιμασμένες να καλύψουν τα κενά. Αυτό ισχύει και για την εκλογή Τραμπ, αλλά θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι σημαντικό οι διατλαντικές σχέσεις να παραμείνουν καλές.

Πόσο επείγουσα είναι τώρα η ενίσχυση της ετοιμότητας της Ευρώπης και από πού πρέπει να ξεκινήσει η Ευρώπη; Ποια από τις προτάσεις σας είναι πιο επείγουσα;

Η ετοιμότητα της Ευρώπης είναι εξαιρετικά επείγουσα. Εχουμε ξεχάσει ότι η ασφάλεια είναι το θεμέλιο των πάντων. Υπάρχουν πολλές απειλές, οι πιο επείγουσες είναι η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της, και η ρωσική επιθετικότητα. Από πού να ξεκινήσουμε; Η νοοτροπία κάθε Ευρωπαίου είναι σημαντική για να συνειδητοποιήσουμε και να αποδεχθούμε ότι πρέπει να οικοδομήσουμε περισσότερη ασφάλεια. Η ασφάλεια συνδέεται με τα πάντα, τα μελλοντικά σχέδια, την ευημερία. Η ασφάλεια ξεκινά από τους απλούς ανθρώπους, από το να λαμβάνουν υπόψη αυτή την πραγματικότητα.

Αλλά πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η νοοτροπία όταν βλέπουμε ότι οι ηγέτες της ΕΕ δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κοινό χρέος για την ενίσχυση της άμυνας;

Είναι δύσκολο. Αλλά δίνοντας περισσότερες πληροφορίες, σίγουρα οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι υπάρχει πόλεμος στην Ουκρανία, ότι η κλιματική αλλαγή προκαλεί ολοένα και χειρότερες συνέπειες. Η ευαισθητοποίηση αυξάνεται. Σίγουρα οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να το αναλάβουν αυτό και το κάνουν.

Στην έκθεσή σας μιλάτε για την ανάγκη μεγάλων ευρωπαϊκών έργων κοινού ενδιαφέροντος στην άμυνα και αναφέρετε στην ασπίδα αεράμυνας. Τι εννοείτε και πώς θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν;

Αυτό που μάθαμε από την Ουκρανία δείχνει ότι όλοι πρέπει να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη προσοχή στην αεράμυνά μας. Υπάρχει μια πρωτοβουλία για την αντιπυραυλική ασπίδα, την οποία βρίσκω ενδιαφέρουσα, η πολωνοελληνική πρωτοβουλία, την οποία θεωρώ παράδειγμα μεγάλου κοινού ευρωπαϊκού έργου. Συνδέεται επίσης με όσα γράφονται στην έκθεση για τις κοινές προμήθειες. Ολοι πρέπει να βελτιώσουμε την αεράμυνά μας. Συνήθως γίνεται με εθνικά χρήματα. Αλλά με συλλογικές προσπάθειες μέσω κοινών αγορών μπορούμε να κάνουμε περισσότερα, χρησιμοποιώντας εθνικά χρήματα, τα οποία θα πρέπει ούτως ή άλλως να χρησιμοποιηθούν. Αναφερθήκατε στον κοινό δανεισμό. Βρίσκω την περίπτωση αυτή διαφορετική από τον δανεισμό κατά τη διάρκεια της εποχής του Covid, ο οποίος επικρίθηκε έντονα. Ο κύριος λόγος ήταν ότι ορισμένες χώρες παίρνουν χρήματα, ορισμένες χώρες δίνουν χρήματα. Αλλά αν έχουμε ένα κοινό έργο, κάθε χώρα πληρώνει και κάθε χώρα επωφελείται. Αυτή είναι η διαφορά. Η αεράμυνα είναι βασικό ζήτημα ασφάλειας, εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τους πολίτες. Είναι απαραίτητο.

Εχετε επίσης προτείνει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμες να βοηθήσουν οποιοδήποτε κράτος-μέλος της ΕΕ σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση. Αυτό μοιάζει κάπως με το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ. Μας εξηγείτε τι προτείνετε;

Δεν το συγκρίνω με το άρθρο του ΝΑΤΟ. Αλλά έχουμε στη Συνθήκη της Λισαβόνας το άρθρο 42.7 που δίνει σε ένα κράτος-μέλος ηθική υποχρέωση να βοηθά ένα άλλο κράτος-μέλος με κάθε δυνατό μέσο. Υπάρχει μια ηθική βάση για αυτό. Αν κοιτάξουμε τι συνέβη στην Ουκρανία, όλοι έχουμε βοηθήσει την Ουκρανία, παρ’ όλο που δεν είναι μέλος της ΕΕ. Είναι σαφές ότι εάν ένα μέλος της ΕΕ δεχθεί επίθεση, θα το βοηθούσαμε περισσότερο από ό,τι βοηθάμε την Ουκρανία, ή τουλάχιστον θα βοηθούσαμε αμέσως, και στρατιωτικά. Ακόμη και αν η υποχρέωση της Συνθήκης της Λισαβόνας αφορά διμερές επίπεδο, έτσι βλέπω την κατάσταση. Σίγουρα θα βοηθήσουμε ένα κράτος-μέλος εάν βοηθάμε την Ουκρανία.

Υπολογίζεται ότι για την ετοιμότητα της ΕΕ θα χρειαζόταν το 20% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Αφορά το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) που αρχίζει το 2028. Το ποσό του 20% των κονδυλίων θα πρέπει να προορίζεται για την ετοιμότητα. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι νέα χρήματα, έχουμε ήδη σε διαφορετικά κονδύλια πολλές δραστηριότητες που είναι επίσης εκεί για να εξυπηρετήσουν την ετοιμότητα. Αυτή είναι μια συμβουλή όταν προετοιμάζονται οι προϋπολογισμοί, να ληφθεί υπόψη ότι το 20% θα πρέπει να βοηθήσει για την ετοιμότητα. Αλλά όταν μιλάμε για οπλισμό, οι ανάγκες είναι πιο άμεσες από το 2028. Κάθε κράτος-μέλος πρέπει να εξετάσει την αεράμυνα είτε αγοράζοντας μεμονωμένα χρησιμοποιώντας εθνικά χρήματα είτε μια άλλη εναλλακτική θα ήταν η κοινή αγορά που θα ήταν σίγουρα πιο αποτελεσματική. Εάν υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας κάποιου είδους ασπίδας αεράμυνας, δυνητικά με δανεισμό χρημάτων, αυτό σίγουρα θα ενίσχυε την ασφάλειά μας ακόμη περισσότερο.