روز جهانی تلویزیون؛ محدودیت ها و نگرانی‌ها از آیندهٔ نامعلوم رسانه های تصویری در افغانستان
«محدودیت های تازه ای از سوی امارت اسلامی وضع شده که خبرنگاران اجازۀ تصویربرداری از نشست های رسمی و خبری را ندارند، متاسفانه این جای خیلی نگرانی است.»
این خبرنگار محلی زن در ولایت هرات که به دلایل امنیتی از افشای نامش خوداری کرد ، می گوید که ادامه و گسترش این محدودیت ها ممکن باعث توقف فعالیت رسانه های تصویری شود:
« اگر این روند ادامه داشته باشد ضربۀ بزرگی به کار خبرنگاری و رسانه های تصویری می زند. می دانید که خبرگزاری ها و رسانه های تصویری بیشتر بر مبنای تصویر و عکس است. اگر این روند ادامه داشته باشد و این محدودیت ها بیشتر شود متاسفانه کار رسانه های خبری و رسانه های تصویری با مشکل مواجه می شود و ممکن است که از فعالیت باز ماند.»
طالبان بر اساس قانون امر به معروف و نهی از منکر این گروه عکاسی و فلمبرداری از موجودات زنده را بر علاوۀ ولایت هرات در ننگرهار ، قندهار، هلمند ، میدان وردک ، تخار ، بادغیس و پکتیا نیزممنوع کرده اند.
عزیزالله عزیز ، مسئول کمیتۀ مصونیت خبرنگاران در زون شرق افغانستان به رادیو آزادی می گوید که طالبان تمام مسئولان محلی خود را در ننگرهار از مصاحبه های تصویری منع کرده اند.
او گفت که این اقدام طالبان برای رسانه های تصویری در زمینۀ دسترسی به اطلاعات مشکل ایجاد کرده است:
« ژورنالیستان و خبرنگاران رسانه های تصویری و تلویزیون ها در این بخش با برخی از مشکلات قبلاً هم رو به رو بودند و اکنون هم مواجه اند زیرا اگر در تلویزیون ها و یا گزارش های ویدیویی نقل قول و صدای مسئولان نباشد این یک چالش است که با این در قسمت دسترسی به اطلاعات مانع و جنجال ایجاد شده است.»
آقای عزیز افزود که بنابر دستور طالبان ، تلویزیون ملی در کنترل این گروه در ننگرهار تصاویر جانداران را منتشر نمی کند.
به گفتۀ او ، سه تلویزیون خصوصی نیز در این ولایت فعالیت می کنند.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در بیش از سه سال گذشته فضای رسانه ای در این کشور به شدت محدود شده است و فعالیت بسیاری از رسانه های تصویری ، شنیداری و چاپی متوقف شده اند.
در این مدت محتوای نشراتی رسانه ها نیز بنابر محدودیت های طالبان تغییر کرده است.
طالبان موسیقی و برنامه های تفریحی را که در گذشته در رسانه ها پخش می شد منع کرده اند.
یک مقام سازمان خبرنگاران بدون مرز مستقر در پاریس ممنوعیت عکاسی و فلمبرداری از موجودات زنده را حمله به آزادی رسانه ها می داند و از حکومت طالبان می خواهد که محدودیت ها در این زمینه را فوراً لغو کند.
سیلیا مرسیرCelia MERCIER مسئول بخش آسیای جنوبی در این سازمان در گفتگو با رادیو آزادی همچنان خواست که طالبان به روزنامه نگاران و کارمندان رسانه ای اجازه دهند که به گونۀ آزاد و مصون فعالیت کنند. او افزود:
«ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده در رسانه ها از سوی طالبان نشان دهندۀ محدودیت جدی و هشدار دهنده بر آزادی مطبوعات و حق دسترسی به اطلاعات است. چنین اقدامات رسانه های محلی را از مستند سازی و پخش اخبار باز میدارد. این یک حملۀ مستقیم بر آزادی رسانه ها است.»
خانم میرسیر بیشتر می گوید:
«تا حال هیچ اعلامیه ای رسمی مبنی بر ممنوعیت شبکه های تلویزیونی و یا تصویر موجودات زنده در سطح کشور صورت نگرفته است، اما آیندۀ شبکه های تلویزیونی محلی در ولایات افغانستان مایه نگرانی است و ما وضعیت را از نزدیک زیر نظر داریم.»
پیش از این ، کمیتۀ حفاظت از خبرنگاران مستقر در نیویارک گفته بود که ممنوعیت پخش تصاویر موجودات زنده در رسانه ها در افغانستان زیر حاکمیت طالبان نگرانکننده است.
از سوی دیگر مرکز خبرنگاران افغانستان می گوید که ممنوعیت تصویربرداری از موجودات زنده در شماری از ولایت ها باعث شده که رسانه ها با خطر بسته شدن مواجه شوند ؛ اما یک مقام طالبان بسته شدن رسانه های تصویری را «تبلیغات» می خواند.
ضیاءالحق حقمل ، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان در جریان سفر به ولایت بلخ در ماه عقرب گفت که هر چند رهبری این گروه در خصوص استفاده از تصویر و عکس ملاحظاتی دارد ؛ اما به گفتۀ اوهیچ گونه ممنوعیت بر فعالیت رسانه ها وضع نشده است:
«تبلیغات را می شنویم که حکم شده که رسانه ها بسته شود ، الحمدالله این قسم موضوعات نیست. ملاحظات علمی خود را دارند، فی الحال در سر راه کار ما و شما این قسم مشکلات وجود ندارد. اگر کدام ادارات دولتی در این بخش و آن هم به سبب قانون امر باالمعروف و نهی عن المنکر ملاحظۀ علمی داشته باشند ممانعتی که در کار ما و شما شود در این بخش مشکل نیست. با وزارت امر بالمعروف گپ زدیم و در خصوص تفصیل قانون ، این وزارت کار میکند و انشاالله با ترتیب آن مشکلات زیاد ما و شما حل می شود.»
سیف الاسلام خیبر سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ماه میزان گفته بود که بر اساس قانون جدید به مردم در افغانستان تفهیم می کنند که پخش تصاویر موجودات زنده مخالف شریعت اسلامی است و این قانون به تدریج در همه ولایت ها تطبیق می شود.
بر اساس گزارش ها ، سرپرستان وزارت های امر به معروف و نهی از منکر و تحصیلات عالی طالبان اخیراً در سفر های شان به برخی از ولایت ها به خبرنگاران رسانه های تصویری اجازه ندادند که نشست های آنان را پوشش دهند.
در حالی که در شماری از ولایت ها ، مسئولان محلی طالبان از صحبت با رسانه های تصویری منع شده اند و عکس برداری ممنوع اعلام شده ؛ اما در کابل وزارت ها و ادارات حکومت طالبان هنوز گزارش نشست ها و فعالیت های خود را به گونۀ تصویری منتشر می کنند.
این نمایانگر چیست؟
سمیه ولیزاده ، مسئول کمیتۀ ارتباطات و دادخواهی مرکز خبرنگاران افغانستان اینگونه پاسخ می دهد.
«بعضی افراد در بدنۀ طالبان هستند که آنها طرفدار این تندروی ها نیستند ، چند دسته گی بین طالبان باعث شده که در بعضی از ولایت ها رفتار های سختگیرانه تر بر رسانه ها اعمال شود و این باعث سلب آزادی های قانونی رسانه های داخل افغانستان شده است.»
این خبرنگار محلی زن در ولایت هرات که به دلایل امنیتی از افشای نامش خوداری کرد ، می گوید که ادامه و گسترش این محدودیت ها ممکن باعث توقف فعالیت رسانه های تصویری شود:
« اگر این روند ادامه داشته باشد ضربۀ بزرگی به کار خبرنگاری و رسانه های تصویری می زند. می دانید که خبرگزاری ها و رسانه های تصویری بیشتر بر مبنای تصویر و عکس است. اگر این روند ادامه داشته باشد و این محدودیت ها بیشتر شود متاسفانه کار رسانه های خبری و رسانه های تصویری با مشکل مواجه می شود و ممکن است که از فعالیت باز ماند.»
طالبان بر اساس قانون امر به معروف و نهی از منکر این گروه عکاسی و فلمبرداری از موجودات زنده را بر علاوۀ ولایت هرات در ننگرهار ، قندهار، هلمند ، میدان وردک ، تخار ، بادغیس و پکتیا نیزممنوع کرده اند.
عزیزالله عزیز ، مسئول کمیتۀ مصونیت خبرنگاران در زون شرق افغانستان به رادیو آزادی می گوید که طالبان تمام مسئولان محلی خود را در ننگرهار از مصاحبه های تصویری منع کرده اند.
او گفت که این اقدام طالبان برای رسانه های تصویری در زمینۀ دسترسی به اطلاعات مشکل ایجاد کرده است:
« ژورنالیستان و خبرنگاران رسانه های تصویری و تلویزیون ها در این بخش با برخی از مشکلات قبلاً هم رو به رو بودند و اکنون هم مواجه اند زیرا اگر در تلویزیون ها و یا گزارش های ویدیویی نقل قول و صدای مسئولان نباشد این یک چالش است که با این در قسمت دسترسی به اطلاعات مانع و جنجال ایجاد شده است.»
آقای عزیز افزود که بنابر دستور طالبان ، تلویزیون ملی در کنترل این گروه در ننگرهار تصاویر جانداران را منتشر نمی کند.
به گفتۀ او ، سه تلویزیون خصوصی نیز در این ولایت فعالیت می کنند.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در بیش از سه سال گذشته فضای رسانه ای در این کشور به شدت محدود شده است و فعالیت بسیاری از رسانه های تصویری ، شنیداری و چاپی متوقف شده اند.
در این مدت محتوای نشراتی رسانه ها نیز بنابر محدودیت های طالبان تغییر کرده است.
طالبان موسیقی و برنامه های تفریحی را که در گذشته در رسانه ها پخش می شد منع کرده اند.
یک مقام سازمان خبرنگاران بدون مرز مستقر در پاریس ممنوعیت عکاسی و فلمبرداری از موجودات زنده را حمله به آزادی رسانه ها می داند و از حکومت طالبان می خواهد که محدودیت ها در این زمینه را فوراً لغو کند.
سیلیا مرسیرCelia MERCIER مسئول بخش آسیای جنوبی در این سازمان در گفتگو با رادیو آزادی همچنان خواست که طالبان به روزنامه نگاران و کارمندان رسانه ای اجازه دهند که به گونۀ آزاد و مصون فعالیت کنند. او افزود:
«ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده در رسانه ها از سوی طالبان نشان دهندۀ محدودیت جدی و هشدار دهنده بر آزادی مطبوعات و حق دسترسی به اطلاعات است. چنین اقدامات رسانه های محلی را از مستند سازی و پخش اخبار باز میدارد. این یک حملۀ مستقیم بر آزادی رسانه ها است.»
خانم میرسیر بیشتر می گوید:
«تا حال هیچ اعلامیه ای رسمی مبنی بر ممنوعیت شبکه های تلویزیونی و یا تصویر موجودات زنده در سطح کشور صورت نگرفته است، اما آیندۀ شبکه های تلویزیونی محلی در ولایات افغانستان مایه نگرانی است و ما وضعیت را از نزدیک زیر نظر داریم.»
پیش از این ، کمیتۀ حفاظت از خبرنگاران مستقر در نیویارک گفته بود که ممنوعیت پخش تصاویر موجودات زنده در رسانه ها در افغانستان زیر حاکمیت طالبان نگرانکننده است.
از سوی دیگر مرکز خبرنگاران افغانستان می گوید که ممنوعیت تصویربرداری از موجودات زنده در شماری از ولایت ها باعث شده که رسانه ها با خطر بسته شدن مواجه شوند ؛ اما یک مقام طالبان بسته شدن رسانه های تصویری را «تبلیغات» می خواند.
ضیاءالحق حقمل ، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان در جریان سفر به ولایت بلخ در ماه عقرب گفت که هر چند رهبری این گروه در خصوص استفاده از تصویر و عکس ملاحظاتی دارد ؛ اما به گفتۀ اوهیچ گونه ممنوعیت بر فعالیت رسانه ها وضع نشده است:
«تبلیغات را می شنویم که حکم شده که رسانه ها بسته شود ، الحمدالله این قسم موضوعات نیست. ملاحظات علمی خود را دارند، فی الحال در سر راه کار ما و شما این قسم مشکلات وجود ندارد. اگر کدام ادارات دولتی در این بخش و آن هم به سبب قانون امر باالمعروف و نهی عن المنکر ملاحظۀ علمی داشته باشند ممانعتی که در کار ما و شما شود در این بخش مشکل نیست. با وزارت امر بالمعروف گپ زدیم و در خصوص تفصیل قانون ، این وزارت کار میکند و انشاالله با ترتیب آن مشکلات زیاد ما و شما حل می شود.»
سیف الاسلام خیبر سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ماه میزان گفته بود که بر اساس قانون جدید به مردم در افغانستان تفهیم می کنند که پخش تصاویر موجودات زنده مخالف شریعت اسلامی است و این قانون به تدریج در همه ولایت ها تطبیق می شود.
بر اساس گزارش ها ، سرپرستان وزارت های امر به معروف و نهی از منکر و تحصیلات عالی طالبان اخیراً در سفر های شان به برخی از ولایت ها به خبرنگاران رسانه های تصویری اجازه ندادند که نشست های آنان را پوشش دهند.
در حالی که در شماری از ولایت ها ، مسئولان محلی طالبان از صحبت با رسانه های تصویری منع شده اند و عکس برداری ممنوع اعلام شده ؛ اما در کابل وزارت ها و ادارات حکومت طالبان هنوز گزارش نشست ها و فعالیت های خود را به گونۀ تصویری منتشر می کنند.
این نمایانگر چیست؟
سمیه ولیزاده ، مسئول کمیتۀ ارتباطات و دادخواهی مرکز خبرنگاران افغانستان اینگونه پاسخ می دهد.
«بعضی افراد در بدنۀ طالبان هستند که آنها طرفدار این تندروی ها نیستند ، چند دسته گی بین طالبان باعث شده که در بعضی از ولایت ها رفتار های سختگیرانه تر بر رسانه ها اعمال شود و این باعث سلب آزادی های قانونی رسانه های داخل افغانستان شده است.»