Αυξάνονται τα όρια συνταξιοδότησης λόγω δημογραφικού

Προ των πυλών βρίσκεται η «βόμβα» του δημογραφικού για τις συντάξεις, με την κυβέρνηση να παραπέμπει για τα τέλη του 2026 ενδεχόμενη αύξηση στα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1/1/2027.

Μία από τις σημαντικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα που επιφέρει το δημογραφικό πρόβλημα είναι η αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων, η οποία σήμερα είναι 1 προς 1,66.

Σε 15 χρόνια, αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,25.

Αυτό σημαίνει ότι, ενώ σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για την πληρωμή των συντάξεών τους.

Σε κόκκινο συναγερμό

Μελέτες διεθνών οργανισμών, όπως της Eurostat, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, θέτουν την κυβέρνηση σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού λόγω του δημογραφικού προβλήματος.

Οι μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν, καθώς από το 2027 θα συνδεθούν με το προσδόκιμο ζωής και θα αυξάνονται ανά τρία χρόνια, εφόσον το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται μετά το 65ο έτος.

Το προσδόκιμο ζωής στα 65 για τους άνδρες προβλέπεται να αυξηθεί από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες από 21,7 έτη σε 26,7 έτη αντίστοιχα.

Κύμα φυγής

Ηδη καταγράφεται κύμα φυγής στη σύνταξη ενόψει των αλλαγών που ενδέχεται να ισχύσουν το 2027 με την αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.

Τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν ότι τον Ιούλιο υποβλήθηκαν 18.216 νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, ενώ στο επτάμηνο (Ιανουάριος – Ιούλιος 2024) οι αιτήσεις έφτασαν τις 117.650.

Η πορεία των αιτήσεων ακολουθεί αυξητικό ρυθμό και η εκτίμηση που προκύπτει από τις 117.650 αιτήσεις του επταμήνου είναι ότι ως το τέλος του 2024 θα ξεπεράσουν τις 200.000.

Το αντίστοιχο επτάμηνο του 2023 είχαν υποβληθεί 111.264 αιτήσεις, εκ των οποίων 16.413 τον Ιούλιο, ενώ για όλο το 2023 είχαν υποβληθεί 190.368 αιτήσεις για συντάξεις λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου.

Τονίζεται ότι μέσα στο 2026 οι ηλικίες «εξόδου» στη σύνταξη θα αξιολογηθούν εκ νέου και, αν ο «αλγόριθμος» που συνδέει το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65 με τα όρια ηλικίας δείξει ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές, τότε από το 2027 οι ηλικίες συνταξιοδότησης θα αλλάξουν.

Στα 62 με 40 χρόνια

Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 62 με 40 χρόνια ασφάλισης ή στα 67 με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης έως το 2026. Από το 2027 δεν είναι βέβαιο αν θα διατηρηθούν τα ίδια όρια ή αν θα αυξηθούν ακολουθώντας το προσδόκιμο ζωής, εφόσον αυτό αυξηθεί.

Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας θα είναι αυτόματες, καθώς σχετική διάταξη που έχει ψηφιστεί από το 2010 με τον ασφαλιστικό νόμο 3863 προβλέπει ότι η ηλικία συνταξιοδότησης θα αυξάνεται εφόσον αυξάνεται και το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος.

Μέχρι σήμερα δεν χρειάστηκε να γίνει καμία αλλαγή, αφενός γιατί τα όρια ηλικίας ανήλθαν στα 62 και 67 (από 60 και 65) και αφετέρου διότι, λόγω της πανδημίας, το προσδόκιμο ζωής δεν αυξήθηκε, οπότε δεν έγινε καμία περαιτέρω προσαρμογή των ορίων ηλικίας.

Τι δείχνουν οι αριθμοί

Τα επίσημα στοιχεία διεθνών οργανισμών είναι αποκαλυπτικά:

1. Ο πληθυσμός της Ελλάδας προβλέπεται ότι θα συνεχίσει να μειώνεται και από 10,438 εκατομμύρια το 2022 θα υποχωρήσει σε 7,777 εκατομμύρια το 2070.

2. Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων (αναλογία των ηλικιωμένων ατόμων 65 ετών και άνω), σε σχέση με τον παραγωγικό πληθυσμό 15-64 ετών), αυξάνεται από 39% το 2022 στο 74,4% το 2050, ενώ υποχωρεί στο 66% το 2070, παραμένοντας σε υψηλότερο επίπεδο από το σημερινό.

3. Στο διάστημα 2030-2050, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14% του ΑΕΠ το 2050, κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων. Από το 2050 και μετά, όμως, η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειώνεται σταδιακά, καθώς ο αριθμός των συνταξιούχων θα βαίνει μειούμενος λόγω της μείωσης του πληθυσμού.

4. Εως το 2040, οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών θα αποτελούν το 60,6% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (20 έως 64 ετών), ενώ το 2050 θα φτάσουν το 74,4%, σε σχέση με το 39% σήμερα. Οσο υψηλότερος και μεγαλύτερος ηλικιακά είναι ο δείκτης γήρανσης του πληθυσμού, τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση που ασκεί το δημογραφικό στο ασφαλιστικό σύστημα, καθώς απαιτούνται περισσότεροι νέοι για τη συντήρηση των γηραιότερων.