DÎNÎ YÖNDEN VAKIF NEDİR? NASIL DEĞERLENDİRİLMELİDİR?

İstanbul Üsküdar'dan Sayın SABRİ AKIN soruyor:

SORU: Biz aile olarak bir hayır yapmak istiyoruz.

Babamızdan kalan bir arsamızı Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı Diyanet Vakfına bağışlamak istiyoruz.

Ancak Vakıf hakkında pek bilgiye sahip değiliz.

Her yıl Vakıflar haftası kutlanıyor…

Vakfın dini yönü var mıdır?

Vakıf hakkında bilgi verir misiniz?

Vakfın bölümleri nelerdir?

Vakıf olarak bir mal verilecekse bunun şartları nedir?

Vakıf olarak verilen mal geri alınabilir mi?

CEVAP: Babanızdan kalan bir gayrimenkulü Diyanet Vakfına bağışlamak istemeniz her türlü takdirin üstündedir.

Dini açıdan ele alacak olursak Vakıf ; Bir malın menfaatinin Allah rızası için halka tahsis edilmesi suretiyle mülkiyetinin ferdi olmaktan çıkarılması, Allah’ın mülkü haline getirilmesidir.

Vakıf müessesesi Hz. Peygamber zamanında başlatılmış; İslam ülkelerinde bilhassa Osmanlılar zamanında çok geniş uygulama alanı bulmuş bir hayır müessesedir.

İlk vakıf Hz. Peygamberin tavsiyesiyle Hz. Ömer tarafından kurulmuştur.

Hayber’in fethinden sonra ganimet olarak kendisine verilen kıymetli bir araziyi, Hz. Ömer, ” Satılmamak, kimseye bağışlanmamak, mirasçılara geçmemek” şartıyla istifadesini fakir,köle ve yolculara vakfetmişti.

Bu ilk vakıftan sonra vakıf uygulaması, İslâm ülkelerinde çok çeşitli adlar altında uygulanmıştı.

Yaşlı, öksüz, dul ve kimsesizler, hastalar, yolcular, fakir kızların çeyizleri, hasta hayvan ve kuşların bakımı, her dereceden tahsil gibi işler için vakıflar kurulmuştu.

Vakıf müessesesi; Hz. Peygamberin bir Hadis-i Şerifinde haber verdiği, devam eden sadaka ( Sadaka-i Cariye) mefhumu içerisindedir.

Vakfın unsurları şunlardır:

1- Vâkıf (vakfeden), vakfı yapan kimse; Vakıf olarak herhangi bir mal veren kişi akıl baliğ ve hür olmalıdır.

2- Mevkuf ( Vakfedilen şey) : Vakıf olarak verilecek olan gayrımenkul genellikle akar (gelir getiren bir gayrimenkul) olur. Savaş malzemesi, kitap, para gibi menkuller de vakfedilebilir.

3- Mevkufun aleyh ( Kendisine vakfedilen şahıs, şahıslar, yer): Vakıf olarak gelir getiren bir gayrimenkul verilecek olan şahıslar yada yerler belirtilmişse, vakfın kurulabilmesi için bu kişi ( veya kişilerin) lehlerine yapılan vakfı kabul etmeleri gerekir.

Şayet kabul etmezse, bu durumda vakıf fakirlere tahsis edilir.

4- Vakıf Lâfzı: (Vakfa konu malın vakfedildiğine dair ” Vakfettim” sözü) vakfın kurulması için kafidir.

Vakıf Akarlar, kendisinden veya gelirinden istifade edilmek üzere vakfedilir.

Vakıf Şartları: Vâkıfın (vakfedenin) vakıf kurulurken koyduğu şartlar İslamiyet’e ve adaba aykırı olmamak şartıyla, mutlaka yerine getirilir.

Bu şartları vakfeden, dahi değiştiremez.

Geçici süreli vakıf olmaz. Vakıfta ” Ebediyet” şartı olmalıdır.

Vakfiye: Vâkıfın ( vakfedenin) koyduğu şartları ihtiva eden resmi belgedir.

İşte bütün bunlar bir vakfın gerçekleşmesi için gerekli olan özelliklerdir.

Hoşça kalınız.