Ο νέος ευρωπαϊκός πόλεμος

Δεν υπάρχουν πολλά σίγουρα πράγματα στη ζωή, αλλά μια τρίτη μείωση των επιτοκίων του ευρώ στην επόμενη συνεδρίαση στη Σλοβενία θεωρείται βέβαιη. Στην Ελλάδα μπορεί να «σκούζουμε» ακόμα με πτυχές της ακρίβειας, αλλά στην Ευρώπη ο πόλεμος κατά του πληθωρισμού έχει κερδηθεί. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος τώρα είναι η ύφεση, όχι μια ξαφνική επανεμφάνιση ανεξέλεγκτου πληθωρισμού. Αυτός είναι ο νέος πόλεμος.

Η χτεσινή προτροπή του Γιάννη Στουρνάρα στους «Financial Times» για διπλή μείωση των επιτοκίων του ευρώ εντός του έτους μπορεί να φάνηκε στους πολλούς μια τυπική δήλωση πριν από τις νέες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στην πραγματικότητα όμως ήταν κάτι πολύ μεγαλύτερο. Ο έλληνας κεντρικός τραπεζίτης εξέφρασε ακριβώς αυτή την αγωνία για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη, που στο τέλος τέλος αφορά και την Ελλάδα. Επεσήμανε όμως και τον κίνδυνο να μειωθεί τόσο πολύ ο πληθωρισμός που να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην ανάπτυξη. Κάτι που προφανώς κανείς δεν θέλει. Οπως κανείς δεν θέλει το πρόβλημα του πληθωρισμού να μεταβληθεί σε πρόβλημα στασιμοπληθωρισμού. Αν αυτό συμβεί, τότε οι μέρες της ακρίβειας αλλά και των πληθωριστικών εισοδημάτων θα μας φαίνονται σχεδόν ειδυλλιακές.

Για να γίνει αντιληπτό, τα πρώτα δείγματα στασιμοπληθωρισμού έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στη Γερμανία. Η μεγαλύτερη οικονομία στην ευρωζώνη «κύλησε» σε ύφεση 0,2% το 2024, έναντι αρχικής πρόβλεψης για ανάπτυξη 0,3%. Πλέον οι προβλέψεις για ανάπτυξη 1,1% το 2025 και 1,6% το 2026 δείχνουν «όνειρα απατηλά». Το ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι αυξάνεται και η ανεργία. Τα τελευταία στοιχεία των γερμανικών Αρχών έδειξαν ότι το ποσοστό της ανεργίας ανέβηκε στο 6%, από το ιστορικό χαμηλό του 4,9% που είχε βρεθεί την άνοιξη του 2019. Μπορεί για την Ελλάδα το συγκεκριμένο ποσοστό να φαίνεται εντυπωσιακά χαμηλό, ωστόσο για τη Γερμανία είναι ισχυρό καμπανάκι κινδύνου, καθώς πολλοί εκτιμούν ότι η κατάσταση στην αγορά εργασίας είναι ακόμα χειρότερη.

Τα στοιχεία κρύβουν μια σημαντική πτώση στην υψηλής εξειδίκευσης, καλά αμειβόμενη εργασία στις μεταποιητικές βιομηχανίες, καθώς βιομηχανικοί γίγαντες – ισχυροί πυλώνες της γερμανικής οικονομίας βρίσκονται σε κλοιό προβλημάτων, υψηλών τιμών ενέργειας, χαμηλών εξαγωγών και αδυναμίας προσαρμογής στις τεχνολογικές εξελίξεις. Σε όλα τα μεγάλα «μαγαζιά» όπως η Volkswagen ετοιμάζονται απολύσεις. Σε αντικατάσταση των θέσεων εργασίας που καταργούνται δημιουργούνται δουλειές σε επαγγέλματα που προσφέρουν χαμηλές αμοιβές, σε κλάδους όπως η φροντίδα των παιδιών, τα γηροκομεία, η περίθαλψη και η εκπαίδευση. Για τους Γερμανούς που έχουν μάθει να παράγουν, η στροφή σε τέτοιου είδους επαγγέλματα, με σημαντική σημασία για την κοινωνία αλλά με χαμηλούς πολλαπλασιαστές για την οικονομία, ισοδυναμεί με καταστροφή. Η επόμενη άσχημη εξέλιξη που έρχεται είναι η μεταφορά βιομηχανιών σε τρίτες χώρες.

Ο «συναγερμός» αύξησης των επιτοκίων που σήμανε ο Γιάννης Στουρνάρας έρχεται να συγκρατήσει τη ζημιά. Να προλάβει τα χειρότερα. Αν και έχουν προηγηθεί δύο ακόμα αυξήσεις των επιτοκίων, το επίδικο είναι πλέον μεγαλύτερο. Ο πόλεμος με τον κίνδυνο της συρρίκνωσης και της στασιμότητας μόλις ξεκίνησε και δείχνει πιο δύσκολος από αυτόν με τον πληθωρισμό.