Eskişehir’de ışıldayan milli projemiz URAYSİM
Prof. Dr. Fuat Erdal - Anadolu Üniversitesi Rektörü
Ülkemiz son dönemde sanayiden eğitime, milli savunmadan sağlık sistemine ve teknoloji alanına kadar pek çok alanda yaptığı atılımlarla ülke ve dünya gündeminde haklı bir yere sahiptir. Yerli ve milli atılımlarımızın şekillenmesinde ve altyapısında üniversitelerimizin katkısı ise hiçbir şekilde yadsınamaz. Temsil etmekten gurur duyduğumuz, Türkiye’nin en köklü eğitim kurumları arasında yer alan Anadolu Üniversitesi de eğitim, kültür, sanat ve teknoloji alanında devletimizin diğer kurumları ile koordineli olarak çalışmaya ve üretmeye gayret etmektedir. Üniversitemiz bünyesinde şekillenen ve ülkemizin en önemli atılımlarından birisi olan Ulusal Raylı Sistemler Test ve Araştırma Merkezi (URAYSİM) bu projelerin ilk sıralarında yer almaktadır.
URAYSİM’i, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Eskişehir’den duyurduğu ve Türkiye’yi raylı sistemler alanında dünyanın sayılı merkezlerinden birisi haline getirecek milli bir proje olarak tarif edebiliriz. Hayata geçirilmeye başlanan bu proje raylı sistemler alanında ülkemizin rekabet gücünü artıracak ve yeni pazarlara açılım ve önemli istihdam ve ihracat fırsatları sunacak niteliktedir. Merkezin hayata geçmesi ile gerek raylı sistem taşıtları gerekse de çeşitli bileşenler ihraç edilebilecek, bu aynı zamanda etkin bir demiryolu yan sanayisi ve artan istihdam anlamına gelecektir.
YURTDIŞI BAĞIMLILIĞINA SON
Eskişehir, tarihsel olarak demiryolu sanayisinin merkezi olmak gibi önemli bir özelliğe sahiptir. Eskişehir’de bilindiği gibi Berlin-Bağdat Demiryolu hattının Anadolu’dan geçen demiryollarındaki buharlı lokomotif ve vagon ihtiyacını karşılamak üzere ilk fabrika 1894 yılında kurulmuştur. Cumhuriyetimizin kurulmasıyla birlikte Eskişehir’in demiryolu araçları noktasında ülkemizin merkezi kenti olma özelliği daha da perçinlenmiştir. 1961 yılında, ilk yerli buharlı lokomotifimiz Karakurt bizim şehrimizde üretilmiştir. Yaygın bilinen adıyla TÜLOMSAŞ, bugün yoluna Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş. (TÜRASAŞ) olarak devam etmekte ve yine şehrimizde faaliyet göstermektedir. TÜRASAŞ, demiryolları sanayisine çeşitli tipte çeken ve çekilen araçların imalat, bakım ve onarımını yapan ülkemizin en önemli kuruluşudur. Eskişehir bu yönüyle demiryolu sanayisinde merkez kent olma özelliğine sahip bir şehirdir.
Ülkeminizin en önemli sanayi, teknoloji ve ulaşım hamlelerinden birisi olan URAYSİM’in Eskişehir’e kazandırılmasıyla, demiryolu araçlarının testlerinin ülkemizde yapılabilmesi sağlanacak ve yine bu araçların sertifikasyonu şehrimizde gerçekleştirilecektir. Bu anlamda bu projenin hayata geçmesi ile Eskişehir, Türkiye’nin bu alandaki yurtdışı bağımlılığına da son vermiş olacaktır.
AVRUPA’DA YER ALMAYAN İLERİ TEKNOLOJİ
Bunun yanı sıra başta çevre ülkeler olmak üzere raylı sistemler alanındaki tüm araçların test ve sertifikasyon işlemleri de şehrimizde gerçekleştirilebilecektir. URAYSİM’in en büyük özelliklerinden birisi de yüksek hızlı trenlerin test ve sertifikasyonu için hiçbir Avrupa ülkesinde yer almayan ileri teknoloji hizmetleri de sunacak olmasıdır. Böylece çevre ülkeler ve Avrupa ülkelerindeki demiryolu aracı üreten firmalar da test ve sertifikasyon için Türkiye’ye gelecek ve ülkemiz raylı sistem teknolojisi ve sertifikasyonu ile küresel bağlamda önemli bir hamleyi gerçekleştirecektir.
DÜNYA İLE REKABET EDECEK
URAYSİM ile birlikte öncelikle Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları (TCDD) ve hafif raylı sistemleri kullanan kentlerimizin artan ihtiyaçları karşılanacak ve ülkemiz gerek demiryolu taşıtları gerekse de çeşitli bileşenleri ihraç edilebilecektir. Bir kez daha vurgulamak gerekirse bu merkez, Ar-Ge ve demiryolu sektörü ürünlerinin uluslararası sertifikasyonunu sağlayarak, ülkemizi raylı sistemler alanındaki uluslararası pazarın en önemli oyunculardan biri haline getirecektir. URAYSİM faaliyete geçtiğinde ülkemizin yerli ve milli üretim alanında gerçekleştirdiği projelere bir yenisini daha eklenmiş olacak ve Eskişehir, raylı sistemler alanında ülkemizin en önemli, dünyanın ise sayılı merkezlerinden birisi haline gelecektir.
Anadolu Üniversitesi, Eskişehir’de Ulusal Raylı Sistemler Test ve Araştırma Merkezi (URAYSİM) kurulması için 2010 yılında Devlet Planlama Teşkilatına bir proje sunmuş, bu proje 2012 yılı yatırım programında, “2011K120210” proje numarasıyla yer almıştır. Projenin, Ocak 2012’de Kalkınma Bakanlığı yatırım programlarında yer almasıyla başlayan süreç, 2021 Cumhurbaşkanlığı yatırım programında yer alması ve 2023 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı, YÖK Başkanı ve TÜBİTAK Başkanı’ndan oluşan Yeterlik Komitesi tarafından, 6550 Sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun çerçevesine alınarak tüzel kişilik kazanması ile devam etmektedir.
TASARIM VE AR-GE PROJESİ
URAYSİM ülkemizde bir ilk olacak, çok kapsamlı bir proje olma özelliğine sahiptir. URAYSİM’i sadece bir test ve sertifikasyon merkezi olarak görmemek gerektiğinin altını da çizmemiz gerekir. URAYSİM bu alanda bir ilk olarak, raylı sistem taşıtlarda kullanılabilecek yüksek dayanımlı malzemelerin üretimi, yüksek ömürlü ray ve tekerlek teknolojilerinin geliştirilmesi, çevreye saygılı malzeme ve ekipmanların geliştirilerek üretimde uygulanması, konfor seviyesini arttırıcı yönde ses ve titreşimin izole edilmesi, hem dizel hem de salt elektrik enerjisi kullanan taşıtlarda enerji tasarruf yöntemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması, sinyalizasyon sistemleri ile seyir ve taşıt güvenliğinin arttırılması gibi bir dizi faaliyeti de üstlenecektir. Bunun yanı sıra merkez, sektörün talepleriyle gerçekleştirilen özgün tasarımlara patent alacak, üniversiteler ve sanayi kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu araştırmacıları yetiştirecektir. Tüm bu hizmetler göz önüne alındığında projenin ülkemiz ve Eskişehir’e sağlayacağı katkılar daha net anlaşılabilir. Dolayısıyla böylesine kapsamlı bir merkez için tüm çalışmalar TÜRASAŞ Genel Müdürü ve URAYSİM Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Metin Yazar, üniversitemiz rektörlüğü, Prof. Dr. Mustafa Tuncan (Eskişehir Teknik Üniversitesi), Dr. Yalçın Eyigün (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı AYGM), Ufuk Yalçın (TCDD Taşımacılık A.Ş.), Gürhan Albayrak (Albayrak Makina A.Ş.) Dr. Tolgahan Kaya (RUTE), Abdullah Bocan (Durmazlar Makina A.Ş.) ve Yiğit Belin’den (Bozankaya A.Ş.) oluşan yönetim kurulu tarafından titizlikle yürütülmektedir.
ANADOLU ÜNİVERSİTESİNDEN YOĞUN MESAİ
Kısaca toparlamak gerekirse, URAYSİM, örneklerini sadece ABD, Almanya gibi ülkelerde gördüğümüz, uluslararası çok büyük şirketlerin ortaklık kurmak için yarıştığı, şehrimiz ve ülkemize raylı sistemler alanında çağ atlatacak bir projedir. Demiryolu taşımacılığının hem bireysel ulaşım hem ticari taşımacılık alanında taşıdığı ve bu önemin günden güne daha da arttığı bir dünyada, ülkemiz de dünyanın lider ülkeleriyle bu alanda rekabet etmek için çok önemli projeler ortaya koymaktadır. Sadece Yüksek Hızlı Tren’in; Ankara, İstanbul, Eskişehir ve Konya başta olmak üzere ülkemize kazandırdığı ticaret ve turizm potansiyelini bile göz önüne aldığınızda, raylı sistemler alanında yürütülen çalışmaların ülkelerin ekonomilerinde nasıl bir katma değer yarattığı açıkça görülecektir. Anadolu Üniversitesi bu milli projeyi gerçekleştirmek için oldukça titiz davranmakta ve yoğun bir gayret içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir. Hem Eskişehir hem de ülkemize büyük bir katma değer sağlayacak, çok geniş bir istihdam sahası yaratacak bu merkezin kuruluşu bilim, teknoloji ve ulaştırma alanlarında ciddi bir eksikliği dolduracaktır.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'ni eleştiren ERG raporuna cevap